Związki układane przez rodziców mające połączyć dwa królewskie rody, starania o dyspensę papieską ze względu na zbyt bliskie pokrewieństwo – tak zazwyczaj wyglądały małżeństwa europejskich monarchów. Zazwyczaj, bo niektórzy władcy mieli odwagę poślubić kobiety, które kochali prawdziwą miłością, a nie tą nauczoną dopiero po ślubie. Ich wybranki pochodziły z różnych warstw społecznych: mieszczaństwa, szlachty, a nawet z rodów książęcych. Zawierane w ten sposób małżeństwa miały charakter morganatyczny, a dzieci z tych związków nie nosiły praw do tronu.
1. Kazimierz III Wielki i Krystyna Rokiczana
Kiedy w maju 1356 r. król Polski przebywał na dworze cesarza Karola IV w Pradze, zakochał się w pięknej wdowie po rajcy praskim Mikłuszu Rokiczańskim Krystynie. Chociaż król pozostawał wówczas formalnie mężem córki landgrafa Hesji Adelajdy, nie przeszkodziło mu to w zawarciu związku małżeńskiego z kobietą niższego stanu. Ślub odbył się w Krakowie, a udzielał go przebrany za biskupa opat tyniecki Jan. Najprawdopodobniej Krystyna została podsunięta polskiemu królowi przez niemieckiego cesarza Karola IV, aby donosiła mu o zamiarach Kazimierza. O szybkim rozstaniu z Piastem przesądziła jednak inna tajemnica Rokiczany. Według relacji Jana Długosza miała ona ukrywać przez monarchą swoją łysinę i postępujący świerzb.
2. Eryk XIV i Karin Månsdotter
Córka strażnika więziennego zawróciła królowi szwedzkiemu w głowie w 1565 r. i wkrótce stała się jego oficjalną metresą. 13 lipca 1567 r. miał miejsce potajemny ślub Eryka i Karin, a rok później zawarli już oficjalnie związek małżeński. Mimo sprzeciwu szlachty Karin została królową Szwecji, a jej dzieci ze związku z Erykiem były traktowane jak prawowici potomkowie. Szczęście młodej pary nie trwało jednak długo. Jesienią 1568 r. Eryk XIV został zdetronizowany i uwięziony, a władzę w kraju przejął jego brat Jan III. Do 1573 r. Karin wiernie towarzyszyła mężowi w niedoli, później małżonkowie zostali rozdzieleni. Po śmierci Eryka w 1577 r. Karin otrzymała od swojego szwagra rezydencję w Kangasali, tam spędziła resztę życia.
3. Chrystian IV i Kirsten Munk
Wybranka króla Danii była przedstawicielką jednego z najbogatszych duńskich rodów arystokratycznych, ale ta pozycja społeczna pozwalała królowi jedynie na zawarcie z nią małżeństwa morganatycznego, co uczynił 31 grudnia 1615 r. Dzieci z tego związku nie miały więc praw do tronu, a Kirsten musiała zadowolić się nadanym w 1627 r. tytułem hrabiny Schleswig-Holstein. Druga żona Chrystiana IV okazała się kobietą podłą i wyrachowaną – znęcała się nad swoimi córkami i zabierała im otrzymane od ojca kosztowności, aby przekazywać je kochankowi hrabiemu Ottonowi Ludwigowi Salm-Kyrburg, najprawdopodobniej biologicznemu ojcu jej najmłodszej córki. Gdy w 1629 r. to cudzołóstwo wyszło na jaw, Chrystian IV rozwiódł się z żoną, a Munk skazano na areszt domowy.
4. Ludwik XIV i markiza de Maintenon
Swoją karierę na dworze króla Francji wdowa po pisarzu Paulu Scarronie Franciszka d’Aubigné zaczęła od wychowywania nieślubnych dzieci Ludwika XIV, które spłodził z markizą de Montespan. W 1678 r. francuski monarcha nadał Franciszce tytuł markizy de Maintenon, a najprawdopodobniej w styczniu 1684 r. poślubił swoją wieloletnią przyjaciółkę. Ślubu miał im udzielić arcybiskup Paryża François de Harlay de Champvallon. Wkrótce markiza stała się najbardziej wpływową po królu osobą we Francji, a po 1700 r. porównywano jej rolę do roli przewodniczącego rady ministrów (którego w czasach monarchii absolutnej nie było). Po śmierci Ludwika XIV Franciszka opuściła Wersal i zamieszkała w Saint-Cyr, gdzie zmarła w 1719 r.
5. Stanisław August Poniatowski i Elżbieta Grabowska
Elżbieta Grabowska została kochanką polskiego króla pod koniec lat 60. XVIII w. i towarzyszyła mu aż do jego śmierci 12 lutego 1798 r. w Petersburgu. Córka wojewody płockiego Teodora Szydłowskiego i żona generała Jana Jerzego Grabowskiego urodziła pięcioro dzieci, z których najprawdopodobniej czworo było nieślubnymi dziećmi króla. Wszystkie nosiły nazwisko Grabowski i zostały wychowane w wierze katolickiej. Nie zachowały się dokumenty potwierdzające zawarcie przez Poniatowskiego i Grabowską związku małżeńskiego, ale według przekazów ustnych i XIX-wiecznych pamiętników taki ślub faktycznie się odbył. Miał go rzekomo udzielić w 1784 lub 1785 r. Jan Chrzciciel Albertrandi, chociaż bardziej prawdopodobne jest, że stało się to dopiero po 16 lutego 1789, kiedy to Grabowska została wdową.
6. Aleksander II i Katarzyna Dołgoruka
Car poznał siedemnastoletnią Katarzynę Dołgoruką jesienią 1864 r. i natychmiast uległ jej urokowi. Jako przedstawicielka rosyjskiej rodziny książęcej, Dołgoruka nie chciała być tylko kochanką Aleksandra II. Ten jednak był żonaty z księżniczką heską Marią Aleksandrowną. Problem rozwiązała śmierć carycy 3 czerwca 1880 r. Już miesiąc później Dołogoruka była morganatyczną żoną cara noszącą tytuł księżnej Juriewskiej (nazwisko to nadano też jej dzieciom ze związku z Aleksandrem). Małżeństwo trwało niecały rok – 13 marca 1881 r. Aleksander II zginął w zamachu dokonanym przez działacza organizacji Narodnaja Wola, Ignacego Hryniewieckiego. Po śmierci męża Dołgoruka udała się z dziećmi do Francji, gdzie wydała swoje wspomnienia pod pseudonimem Victor Laferté. Prawnuk w męskiej linii Aleksandra II i Dołgorukiej jest obecnie cenionym biznesmenem w dziedzinie technologii komputerowej.
7. Edward VIII i Wallis Simpson
Romans króla Wielkiej Brytanii z dwukrotnie rozwiedzioną przedstawicielką klasy średniej doprowadził w grudniu 1936 r. do abdykacji władcy po niecałym roku panowania i stał się jednym z największych skandali obyczajowych XX wieku. Edward poznał Wallis w 1934 r. na jednym z przyjęć, urzekła go jej szczerość i bezpośredniość. 2 maja 1937 r., już po abdykacji, jako książę Windsoru Edward VIII poślubił 40-letnią Amerykankę. Jedną z pierwszych oficjalnych wizyt pary było spotkanie z Adolfem Hitlerem, który miał powiedzieć o Wallis, że byłaby wspaniałą królową. Na temat Wallis Simpson na przestrzeni lat rozpuszczano wiele plotek, między innymi taką, że była niemiecką agentką i sympatyzowała z nazistami. Faktem jest, że małżeństwo Edwarda i Wallis było szczęśliwe i na przekór wszelkim konwenansom przetrwało 35 lat.