Chemiczny kalendarz w naszym mózgu

Działanie “Komórek kalendarzowych” zależy od pory roku. Regulują one m.in. porę migracji i sezon godowy u zwierząt, a także działanie układu odpornościowego.

Rytm roczny to długoterminowy “kuzyn” rytmu dobowego, związanego z występowaniem światła i ciemności. By dokładnie przeanalizować rytm roczny naukowcy z uniwersytetów w Manchesterze i Edynburgu badali mózgi owiec pobrane w różnych porach roku.

W przysadce mózgowej naukowcy odkryli klaster 17 tys. 000 “komórek kalendarzowych”. Jak się okazało, wydłużanie dnia powoduje przełączenie większej liczby komórek w „tryb letni”, zaś „tryb zimowy” ma związek z dłuższymi nocami.

Czytaj więcej: Horoskop medyczny: Gdybyśmy mogli wybrać datę własnych narodzin, najlepiej byłoby przyjść na świat tak jak „Focus” – w październiku!

Autorzy badań uważają, że komórki działają jak komputer – w systemie binarnym, czyli mogą istnieć w jednym z dwóch stanów – produkować albo substancje „zimowe”, albo „letnie”. Wzajemne proporcje komórek kalendarzowych w każdym ze stanów zmieniają się w ciągu roku wraz z upływem czasu.

“Wygląda na to, że dwa razy do roku przez krótki okres, w środku zimy i w środku lata, wszystkie komórki są w jednym ze stanów – powiedział BBC prof. Andrew Loudon z Uniwersytetu w Manchesterze. Wciąż jednak nie jest jasne, skąd organizm wie, czy jest wiosna czy jesień, gdy niektóre komórki „kalendarzowe” są w trybie zimowym, a inne w stanie letnim.

Roczny zegar kontroluje porę migracji, sezonu godowego i snu zimowego zwierząt (nowe odkrycie wyjaśnia ostatecznie, dlaczego jagnięta rodzą się wiosną). W przypadku ludzi sezon godowy trwa cały rok, natomiast dzięki rytmowi rocznemu mogą zachodzić zmiany w funkcjonowaniu układu odpornościowego.

Badania przeprowadzone na początku tego roku przez specjalistów z University of Cambridge i opisane w “Nature Communications” wykazały, że ludzkie geny związane z odpornością stają się bardziej aktywne pod wpływem zimna. Może to pomóc na przykład w zwalczaniu wirusa grypy, ale także zaostrza objawy chorób zapalnych – choćby zapalenia stawów.

Badanie opisano w magazynie “Current Biology”.