Nietypowy przypadek kobiety został opisany przez doktora Andrew Murphy’ego, alergologa z Suburban Allergy Consultants w Pensylwanii. Czy oznacza on, że ludzie mogą być uczuleni na ćwiczenia?
Technicznie nie – mówi Murphy i wyjaśnia, że o alergii można mówić, gdy osoba uczulona ma kontakt z potencjalnie szkodliwym dla niej białkiem z alergenu, które wchodzi w interakcje z przeciwciałami w komórkach odpornościowych jej organizmu. Komórki odpornościowe wyzwalają substancje chemiczne, takie jak histamina, które powodują kichanie, pokrzywkę, świszczący oddech i inne objawy. Nie ma białka, które mogłoby dostać się do organizmu w wyniku ćwiczeń, więc w tym sensie nie można być uczulonym na bieganie, czy inną aktywność fizyczną.
Jednak ćwiczenia mogą wywołać taki sam zestaw objawów jak silna alergia, u osób z rzadkim stanem zwanym anafilaksją indukowaną wysiłkiem fizycznym.
– Niekoniecznie zależy to od przeciwciał, ale wysiłek fizyczny jest wyzwalaczem reakcji, a komórki odpornościowe są nadal aktywowane – mówi Murphy.
U niektórych osób same ćwiczenia wystarczą, aby wywołać reakcję alergiczną, ale sposób, w jaki do tego dochodzi jest nieznany. Jedna z teorii sugeruje, że ćwiczenia powodują uwalnianie endorfin, które pobudzają określone komórki odpornościowe do uwalniania substancji chemicznych, takich jak histamina – wynika z artykułu z 2010 roku, który ukazał się w czasopiśmie Current Allergy and Asthma Reports.
Inni pacjenci, tacy jak pacjentka Murphy’ego, cierpią na stan zwany FDEIA, czyli anafilaksję zależną od posiłku indukowaną wysiłkiem (ang. food-dependent exercise-induced anaphylaxis). U nich to zjedzenie określonego pokarmu przed treningiem może powodować objawy, takie jak świszczący oddech lub pokrzywka. Nawet jeśli te same pokarmy nie skutkują alergią w przypadku braku aktywności fizycznej po ich spożyciu.
W przypadku opisywanej pacjentki tym „pokarmem” musiał być alkohol, ibuprofen lub ich połączenie.
I znowu – istnieje kilka teorii, dlaczego niektóre pokarmy w połączeniu z wysiłkiem fizycznym mogą wywoływać reakcję alergiczną. Jedna z nich opiera się na tym, że ćwiczenia fizyczne zwiększają przepuszczalność przewodu pokarmowego, umożliwiając alergenom lepszy kontakt z układem odpornościowym. Według badań ibuprofen może dodatkowo zwiększać przepuszczalność i wychwytywanie obcych alergenów przez organizm i może bezpośrednio oddziaływać z komórkami odpornościowymi.
Anafilaksja indukowana wysiłkiem fizycznym występuje bardzo rzadko. Według badań zaledwie około 2% ludzi w świecie zachodnim doświadcza anafilaksji, a zaledwie od 5% do 15% tych przypadków jest wywołanych wysiłkiem fizycznym.
Leczenie anafilaksji zależnej od posiłku indukowanej wysiłkiem jest proste: nie jedz „podejrzanych” produktów przez cztery godziny przed i po treningu – wynika z publikacji w Expert Review of Clinical Immunology. Inną opcją jest całkowite unikanie pokarmów wyzwalających alergię, o ile wiemy, o jakie pokarmy chodzi.
Kiedy ćwiczenia są jedynym wyzwalaczem, radzenie sobie z chorobą może być trudniejsze niż leczenie FDEIA, ale lekarze mogą pomóc pacjentom w opracowaniu specjalistycznych schematów ćwiczeń. Natężenie i ilość ćwiczeń, jakie osoba z tą chorobą może bezpiecznie wykonać, jest różna. U niektórych niepożądane reakcje może wywołać już dłuższy spacer, inni bez problemu mogą jeździć rowerem nawet w dłuższe trasy.
Poważne reakcje alergiczne na ćwiczenia są rzadkie. W ciągu 25 lat praktyki Murphy widział tylko jedną osobę, która straciła przytomność na skutek wstrząsu wywołanego anafilaksją indukowaną wysiłkiem.
– Zwykle widuję więcej osób z objawami skórnymi, takimi jak pokrzywka, lub obrzękiem warg albo świszczącym oddechem – powiedział.