Gdzie kończy się świat? To dość skomplikowane

Skoro Ziemia jest okrągła i mamy cztery strony świata, powinien on mieć cztery końce. Jednak sprawa się komplikuje – kandydatów do bycia końcem świata jest wielu.
Gdzie kończy się świat? To dość skomplikowane

WSCHÓD
Najbardziej wysuniętym na wschód punktem na Ziemi jest Atol Caroline w Kiribati. Tym mianem szczyci się dopiero od 1995 roku, kiedy to dokonano zmiany w Międzynarodowej Linii Zmiany Daty – wcześniej za najbardziej wysunięte na wschód uważano wyspy Tafahi i Niuatoputapu w archipelagu Tonga.

ZACHÓD
Najbardziej na zachód wysuniętym punktem na Ziemi – według Międzynarodowej Linii Zmiany Daty – jest wyspa Attu na Alasce (USA). Jej powierzchnia wynosi 892,8 km², wyspa ma około… 20 mieszkańców. Podczas II wojny światowej Attu została zajęta przez Japończyków, podobnie jak pobliska wyspa Kiska – były to jedyne okupowane rdzenne terytoria USA.

PÓŁNOC
Najbardziej na północ wysuniętym punktem na świecie jest geograficzny biegun północny. Jego położenie jest stałe (90 st. N), leży w Oceanie Arktycznym. Występują tam trwające po pół roku dnie noce polarne. Bez względu na to, jaki kierunek obierze się na północnym biegunie, zawsze będzie to południe.
Wbrew pozorom biegun północny nie jest jeden – można go wyznaczyć na cztery sposoby. Oprócz geograficznego wyróżniamy jeszcze: północny biegun magnetyczny (punkt, w którym linie pola magnetycznego biegną prostopadle do powierzchni Ziemi), północny biegun geomagnetyczny, zwany też biegunem niedostępności (punkt na Oceanie Arktycznym najbardziej oddalony od linii brzegowej) – od najbliższego lądu dzieli go 1100 km, oraz północny biegun w astronomii (punkt osi obrotu na powierzchni planety, skierowany w tę samą stronę płaszczyzny ekliptyki, co północny biegun geograficzny).
Północny biegun zimna to rosyjska wioska Ojmiakon we wschodniej Syberii, gdzie żyje 521 osób. Jej nazwa w języku jakuckim oznacza „niezamarzająca woda” – dzięki pobliskim gorącym źródłom można tu żyć pomimo wiecznej zmarzliny. W 2004 roku odnotowano w Ojmiakonie najniższą na półkuli północnej temperaturą powietrza: –72,2 st. Celsjusza.
Najbardziej na północ wysuniętym punktem na lądzie jest wyspa Kaffeklubben, położona na północny wschód od Grenlandii. Co prawda dalej na północ znajdują się jeszcze liczne wyspy żwiru, ale bardzo niestabilne, co jakiś czas morze zalewa je całkowicie. Najbardziej znana z nich to Oodaaq, którą „National Geographic” uznał za dostatecznie stabilną i ogłosił najbardziej wysuniętym na północ skrawkiem lądu. Dyskusje na ten temat wciąż trwają.
Najbardziej na północ wysunięte miasto świata to Qaanaaq (77°29’N) w północno-zachodniej Grenlandii, zamieszkane przez 650 osób. Ale dalej na północ odnajdziemy jeszcze miejsca zamieszkane przez ludzi: wieś Siorapaluk (77°47’ N), osada Ny-Ålesund (78°55’N) na Spitsbergenie, kanadyjskie
bazy badawcze Alert (82°28’N) i Eureka (80°13’N) oraz duńska baza wojskowa Nord (81°42’N) na Grenlandii.
Tromsø , miasto w północnej Norwegii (69° 40’ 33” N), mimo swojego położenia 350 km za kołem polarnym, ma przyjazny klimat ze względu na silny wpływ Prądu Zatokowego. Tu funkcjonuje najdalej na północ wysunięty uniwersytet, stąd wyruszyło wiele ekspedycji polarnych, w tym najsłynniejsze: Roalda Amundsena i Fridtjofa Nansena, przez co miasto zyskało przydomek Wrota do Arktyki.

POŁUDNIE
Najbardziej na południe wysuniętym punktem na kuli ziemskiej jest geograficzny biegun południowy, leżący na lądzie, w Antarktydzie.
To miejsce, gdzie oś obrotu Ziemi przecina jej powierzchnię, jako pierwszy zdobył w 1911 roku Roald Amundsen. Podobnie jak w przypadku bieguna północnego, także na południu wyznaczono biegun magnetyczny (obecnie w Antarktyce), biegun geomagnetyczny oraz biegun niedostępności (punkt Antarktydy najbardziej odległy od Oceanu Południowego).
Południowy biegun zimna znajduje się nieopodal rosyjskiej stacji antarktycznej Sojuz (dawniej Wostok). Zanotowano tam najniższą temperaturę nie tylko na półkuli południowej, ale i na całej Ziemi: –89,2 st. Celsjusza.
Najbardziej na południe wysuniętym miastem na kuli ziemskiej jest argentyńskie Ushuaia (w jęz. Indian Yamana „zatoka u krańca”). Z portu w Ushuaia, gdzie widnieje tablica z napisem „Fin del Mundo”, wyrusza ok. 90 proc. wypraw na Antarktydę. Miasto leży nad kanałem Beagle. Tytuł „południowego kresu” jest kwestionowany przez Chile, które na południe od Ushuaia, na wyspie Navarino, rozwija rybacką osadę Puerto Williams, liczącą 2000 mieszkańców. Na tej samej wyspie, jeszcze dalej na południe, zlokalizowano Puerto Toro, gdzie mieszka ok. 100 osób.