Studenci Uniwersytetu Warszawskiego podczas badań natrafili na wyjątkowo dobrze zachowany zwój przedwojennej Tory.
Koordynatorzy Projektu Matzeva Joanna Kopacka i Bartek Krzyżewski z Fundacji From the Depths odnaleźli zwój Tory ocalony przez polską rodzinę i przechowywany przez 75 lat. Tora została powierzona do przechowania w związku z deportacją żydów z Filipowa (woj. Podlaskie), którzy w większości zostali wywiezieni do obozu koncentracyjnego w Treblince. Tora została przekazana na ręce Jonnego Danielsa założyciela i prezesa Fundacji From the Depths.
“Odnalezienie Tory lub choćby jej najmniejszego fragmentu jest niezwykłym wydarzeniem. W judaizmie Tora posiada najwyższą wartość duchową oraz jest symbolem kontynuacji i przekazu pomiędzy pokoleniami. Tora odnaleziona w Filipowie zostanie po jej odrestaurowaniu przekazana na ręce Knesetu w uroczystej gali z udziałem polityków i ocalałych z Holokaustu z całego świata.” – mówi Jonny Daniels.
„Móc spełnić ostatnią wolę Żyda, który zginął w Holocauście i przywrócić Torę na jej właściwe miejsce – to niezwykle znaczące. Jest to możliwe dzięki polskiej rodzinie, która narażając swoje życie przechowywała Torę – symbol zwycięstwa nad nazistami którzy starali się nas zniszczyć ” – podkreśla Jonny Daniels.
Mieszkające od pokoleń w podlaskim Filipowie małżeństwo przyjęło informację o możliwości przekazania Tory na ręce Fundacji From the Depths z entuzjazmem. Od lat starali się powierzyć ją w dobre ręce. Zwój został przekazany rodzicom państwa z Filipowa zaraz po wybuchu II Wojny Światowej. Nieświadomi tego, jak cenna pamiątka znajduje się w ich domu, przez blisko 75 lat czekali, aż zgłosi się po nią właściciel.
W sierpniu tego roku w woj. warmińsko – mazurskim oraz podlaskim w ramach „Projektu Matzeva” odbyły się pilotażowe badania terenowe przy współpracy z pracownią skanerów 3D Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Grupa wolontariuszy oraz studentów Uniwersytetu Warszawskiego odwiedziła ponad 20 miejscowości poszukując oraz dokumentując odnalezione matzevy. Na podstawie sporządzonej dokumentacji oraz opracowanych metod w przyszłym roku planowane będą kolejne akcje przy udziale studentów z całej polski.
W pierwszym etapie Projektu Matzeva uruchomiony został specjalny email [email protected] oraz numer telefonu +48 501 183 871 na który można zgłaszać informację dotyczące matzev użytych w złym kontekście. Zgromadzone dane pozwolą na realizowanie akcji przenoszenia matzev na cmentarze w całej Polsce.
Projekt Matzeva realizowany jest pod patronatem Fundacji From The Depths, która działa w Polsce, Izraelu oraz USA. Partnerami Projektu jest Żydowski Instytut Historyczny oraz Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich. W zakresie konsultacji merytorycznej projekt wspiera Wydział Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego.