Schody ruchome

Ludzkość korzysta z nich od 1896 roku na razie nie wymyśliła lepszego „środka transportu pionowego”

Ruchome schody to coś w rodzaju taśmowego przenośnika – popularnie zwanego transporterem budowlanym – przy czym gładką taśmę zastąpiono stopniami. Wędrują one z dołu do góry lub odwrotnie, między dolną a górną kondygnacją. Konstrukcja ruchomych schodów jest prosta. Poszczególne stopnie wykonane w postaci odwróconych korytek złączone są solidnym łańcuchem rozpiętym na dwóch kołach zębatych: górnym i dolnym. Łańcuch przesuwa się po stalowej szynie, ciągnąc stopnie, do których jest mocowany. W dolnej części każdego stopnia znajduje się kółeczko toczące się po szynie. Jest ona tak ukształtowana, by „ składać” roboczą powierzchnię stopni w chwili zbliżania się do górnego lub dolnego koła napędowego. W ten sposób stopnie rozpoczynają swoją wędrówkę do góry. Na początku tworzą płaską powierzchnię, która następnie „zamienia się” w klasyczne schody, by u góry znów złożyć się w płaski pas transmisyjny.

Schody są napędzane przez silnik elektryczny z przekładnią zębatą, umożliwiającą przesuwanie się stopni z prędkością około 30 m/min. Ponadto przekładnia jest wyposażona w hamulec bezpieczeństwa sprzężony z tzw. szybkim wyłącznikiem bezpieczeństwa. W razie zagrożenia, np. kiedy na schodach przewróci się pasażer, wystarczy przestawić dźwignię wyłącznika, by natychmiast zatrzymać schody. Ta sama przekładnia napędza ruchomą poręcz schodów, dzięki czemu i schody, i poręcz jadą z tą samą prędkością. Niekiedy poręcze poruszają się nieco szybciej, jednak nigdy wolniej. Dzięki temu pasażer nigdy nie przewróci się na plecy.

Ruchome schody wynalazł w 1892 roku pewien impresario z Nowego Jorku, Jesse W. Reno. Korzystanie z nich wymagało wówczas niezłej ekwilibrystyki, gdyż nie miały jeszcze stopni i do złudzenia przypominały pas transmisyjny. Zresztą sam wynalazca nazwał je „nachyloną windą”. Stanęły one na ConeyIsland w Nowym Jorku i były nie lada atrakcją. Schody znane nam obecnie miały swej debiut w 1899 na Światowej Wystawie w Paryżu.

Do Polski wynalazek ten dotarł równo pół wieku później, w  1949 r. Schody miały przewozić warszawiaków z poziomu budowanej właśnie Trasy W-Z dwanaście metrów wyżej, na plac Zamkowy. Całe urządzenie zostało przywiezione z Moskwy, mimo pewnych oporów sowieckiej władzy – była to bowiem zaawansowana technologia. Wielkie otwarcie nastąpiło dokładnie 22 lipca, w Święto Odrodzenia Polski (Ludowej). Dziś schody ruchome są niemal w każdym centrum handlowym, na dworcach kolejowych czy lotniskach. Najdłuższe, bo aż 70-metrowe, znajdują się na stacji metra Wheaton w Waszyngtonie. Najkrótsze, liczące zaledwie 83 cm, przewożą klientów centrum handlowego w Kawasaki, w Japonii. Amerykańska komisja badająca bezpieczeństwo produktów konsumenckich szacuje, że corocznie ok. 10 tys. ludzi ulega wypadkom na schodach ruchomych, z czego 20 proc. to przypadki uwięzienia palców, a nawet całych stóp. Szczególnie niebezpieczne jest wszelkiego rodzaju miękkie obuwie – jak klapki czy syntetyczne chodaki typu Crocs – które łatwo może zaklinować się pomiędzy stopniami a ścianą boczną. Efekty mogą być bardzo bolesne. Dlatego warto pamiętać, że w czasie jazdy schodami należy stać mniej więcej pośrodku stopni, a dzieci powinny podróżować w ten sposób tylko pod opieką rodziców. W razie problemów zaś zawsze można skorzystać z przycisku bezpieczeństwa, zatrzymującego ruch mechanicznych stopni.

Łańcuch napędzający stopnieStopnie w postaci odwróconego korytkaGórna platformaŁańcuchowe koło napędzająceSzyna, po której toczą się kółka stopniSzyna podtrzymująca łańcuch napędowyRuchoma poręczDwurzędowy łańcuch przekazujący ruch obrotowy koła zębatego przekładni napędowej na koło napędzające łańcuch schodówAluminiowe stopnie wysokości 230 mm, głębokości 400 mm i szerokości 600, 800 lub 1000 mmStalowa balustradaDźwignia szybkiego wyłącznika bezpieczeństwaMetalowy grzebień zbiera nieczystości, które mogą dostać się na powierzchnię schodówPanel wyłącznika stopnia elektromechanicznegoElektromechaniczny stopień sprzężony z wyłącznikiem – wejście na niego pasażera powoduje uruchomienie schodówUrządzenie do napinania łańcucha schodówŁańcuch składa się z kółek gumowych i poliestrowych połączonych prętami, które jednocześnie łączą poszczególne stopnieKółka podpierające stopnie toczą się po szynachNapinacz taśmy poręczy wyrównujący jej długość zmieniającą się pod wpływem zmian termicznychMechanizm przesuwu poręczy sprzężonych z łańcuchem stopni za pomocą dodatkowych kół zębatychTablica rozdzielcza umożliwia sterowanie napędem schodówSilnik napędowy schodów jest zablokowany z zębatą przekładnią zmniejszającą obroty.