Tomasz Rożek: Struktura kryształu

Atomy mogą łączyć się ze sobą na wiele różnych sposobów. Gdy atomy węgla łączą się w sposób chaotyczny, jak popadnie, mamy węgiel kamienny. Gdy są uporządkowane, powstaje grafit (wtedy gdy atomy ułożone są warstwami) albo diament (gdy układają się w „sieć”).

Śnieg to woda, a diamenty to węgiel. A mimo to ich kryształy mają ze sobą więcej wspólnego,
niż można przypuszczać!

Grafit jest miękki i elastyczny, diament to jeden z najtwardszych materiałów w przyrodzie. Choć obydwa materiały są węglem, mają inny wygląd i inne właściwości fizyczne. A co to ma wspólnego ze śniegiem? Otóż w lodzie zamarznięte cząsteczki wody są połączone – jak w węglu kamiennym – chaotycznie. Za to w płatku śniegu – jak w diamencie – panuje porządek. Śnieg powstaje tam, gdzie woda jest w stanie gazowym, czyli w chmurach. Sama para wodna i niska temperatura do stworzenia śniegu jednak nie wystarczą.

Podstawą jest rusztowanie fachowo nazywane jądrem kondensacji. Może nim być np. drobinka kurzu czy pyłek kwiatowy. To do niego przyczepiają się pierwsze cząsteczki wody, tworząc kryształ. Najmniejsza jego cegiełka składa się z sześciu połączonych ze sobą cząsteczek wody. Układają się zawsze w sześciokąt tak, że atomy tlenu są w jego wierzchołkach, a atomy wodoru „w ściankach”. Do pierwszej cegiełki przyklejają się kolejne. Im większy jest kryształek lodu, tym szybciej zaczynają rosnąć jego rogi. Kanciaste czubki bardziej „wystają” i więcej cząsteczek wody z otaczającego powietrza do nich się przykleja. To powoduje, że kryształ lodu dosyć szybko staje się sześcioramienną gwiazdą. Na czubku każdego z sześciu ramion śniegowej gwiazdy może rozwinąć się znowu sześciokąt, a z każdego z jego rogów może znowu „wyrosnąć” szpikulec.

Taki proces może zajść nawet kilka razy od powstania płatku śniegu do momentu, w którym dotknie on powierzchni gruntu. Kształt płatków śniegu zależy od wilgotności i temperatury otoczenia, w jakim płatek rośnie, ale wszystkie te różne kształty albo są sześciokątami, albo mają obrys sześciokąta. Tak to już jest w kryształach, że kształt całego jest taki sam jak kształt jego najmniejszej cegiełki. Tak powstaje nieskończona ilość bajecznych kształtów, które podobnie jak diamenty zawsze będą jedyne w swoim rodzaju.

  1. Formowanie płatka zaczyna się w chmurze od mikroskopijnej cząstki zwanej jądrem kondensacji.
  2. Cząsteczki wody osadzają się na jądrze, tworząc układ w kształcie sześciokąta.
  3. Wystające rogi sześciokąta to miejsca, w których dołączają się nowe cząsteczki H2O.
  4. Formowanie się płatka śniegu zależy od wielu czynników (takich jak temperatura czy wilgotność), co sprawia, że jego kształt jest niepowtarzalny.

 

Więcej:fizyka