Świadkami takiego zachowania naszych bliskich krewnych zostali niedawno szkoccy naukowcy. Kierujący badaniem Valerie Dufour z University of St. Andrews po raz pierwszy na łamach magazynu Biology Letters publikuje przykład „przemyślanej transakcji” , do jakiej doszło pomiędzy żyjącymi w zoo orangutanami. Orangutany Bim – 26-letni samiec i Dok – 15-letnia samica — mieszkające w ogrodzie zoologicznym w Lipsku wzięły udział w ciekawym doświadczeniu. Zwierzęta otrzymały od naukowców żetony imitujące pieniądze. Orangutany nauczyły się odróżniać rodzaje pieniędzy – za niektóre z nich można było kupić banana dla siebie, za inne – dla swojego towarzysza, a jeszcze inne nie miały żadnej wartości. Zwierzęta nie mogły jednak wymienić na banany swoich własnych żetonów – owoce dostawały jedynie wtedy, gdy żetony na ich zakup podarował im inny orangutan.
Samka Dok z wielkim zainteresowaniem „kupowała” banany dla swojego przyjaciela Bim. Od czasu do czasu Bim prosił ją, żeby to zrobiła, pokazując pieniądze odpowiedniego rodzaju, sam jednak nie był gotowy na poświęcenia i nie karmił samicy swoim kosztem. Kiedy jednak Dok przestała mu pomagać, Bim zrozumiał, że popełnił błąd i szybko zmienił swoje zachowanie. Od tego momentu we wzajemnej wymianie bananowej zapanowała sprawiedliwa równowaga.
Valerie Dufour wyjaśniam że takie racjonalne zachowanie jest dowodem na to, iż wzajemna wymiana ma sens tylko wtedy, gdy zwierzęta kierują się pewnym wyrachowaniem. Według naukowca tok myślenia orangutanów jest następujący: “Jeśli ty poświęcasz się w niewystarczający sposób, to i ja nie będę się z tobą dzielić, a jeśli mam z ciebie jakiś pożytek, to jestem gotowa kupić twoją współpracę.
Wiele zwierząt jest w stanie wymieniać określone towary lub świadczyć określone usługi w zamian za inne – dotyczy to na przykład wzajemnego iskania się czy innych procedur pielęgnacyjnych występujących u naczelnych. Jednak do tej pory zoolodzy nie wiedzieli, że takie transakcje wiążą się z pewnym rachunkiem zysków i strat. Przykład dwóch orangutanów dowiódł, że zwierzęta zmieniają swoje zachowanie w zależności od tego, jaką pomoc otrzymują od innych osobników.