Afrykański taniec

{"cache":{"menuItems_8d665_bdc5b":{"__typename":"RootQueryToMenuItemConnection","nodes":[{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4NjY2MA==","parentId":null,"label":"Natura","path":"/kategoria/natura","target":null,"title":null},{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4NjY2Mw==","parentId":null,"label":"Historia","path":"/kategoria/historia","target":null,"title":null},{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4NjY2Mg==","parentId":null,"label":"Zdrowie","path":"/kategoria/zdrowie","target":null,"title":null},{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4NjY1OQ==","parentId":null,"label":"Kosmos","path":"/kategoria/kosmos","target":null,"title":null},{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4NjY2MQ==","parentId":null,"label":"Technologia","path":"/kategoria/technologia","target":null,"title":null},{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4OTQxNA==","parentId":null,"label":"Publicystyka","path":"/kategoria/publicystyka","target":null,"title":null}]},"post_18f38_c3d90":{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo4MTM=","seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Afrykański taniec\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":0},"featuredImage":null,"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"title_b28e9_bf21a":"Afrykański taniec","content_b28e9_bf21a":"

Niesamowity akrobatyczny taniec w Ugandzie

\n","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2008-06-16T00:05:20","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4NzQ3Nw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/cropped-favicon.9553bdbe.png"}},"id":"dXNlcjozNDY=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/21313f31e4c3a966c0f1eefd53d13d12?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Redakcja","slug":"redakcja","description":null,"seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"authorPosition":"Wpisy redakcji","tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]},"slug":"afrykanski-taniec"},"post_18f38_e4c3a":{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5NTc0","seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Pogoda na życzenie. Czy to możliwe?\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":9},"featuredImage":null,"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"title_b28e9_bf21a":"Pogoda na życzenie. Czy to możliwe?","content_b28e9_bf21a":"

Przyjemne, słoneczne lato z lekką, rześką bryzą i umiarkowanymi opadami, zdarzającymi się tylko nocą? Żadnej duchoty, ulew, trąb powietrznych i powodzi? Całe zastępy uczonych pracują, żeby nasze urlopowe marzenia stały się rzeczywistością.

Pogodą można sterować na różne sposoby: jodkiem srebra rozprasza się mgłę wokół lotnisk, powstrzymuje grad i burze śnieżne, a przede wszystkim wywołuje deszcz. Mistrzami w tych manipulacjach stali się Rosjanie, dbając, by na defiladę zwycięstwa na placu Czerwonym w Moskwie pogoda była zawsze murowana. Specjalne wojskowe samoloty rozpraszają chmury w promieniu 200 kilometrów od Moskwy, a jeśli już pada, to deszcz się przyspiesza poprzez zasiewanie chmur – z samolotów spuszcza się na nie dziesiątki ton suchego lodu.

Pogodą steruje się już w ponad 50 krajach. Chińczycy mają na etatach blisko 40 tys. ludzi, którzy bombardują chmury, by wywołać lub przegnać deszcz. W USA działa wiele firm oferujących bezchmurną pogodę na życzenie, z kolei Indie, Indonezja, Australia, Tajlandia i inne kraje leżące w strefie monsunów próbują sprowokować większe opady w suchych sezonach. W dolnych częściach chmur, gdzie jest ciepło, rozpylana jest wtedy sól kuchenna, która ma zwiększać rozmiary kropel i zachęcać je do przekształcenia się w deszcz. W górnych – jodek srebra.

Od ponad 60 lat trwa dyskusja na temat skuteczności wywoływania lub powstrzymywania deszczu. Wielu naukowców ma wątpliwości, na ile stosowane metody działają, ponieważ trudno jest jednoznacznie rozstrzygnąć, jak zachowałaby się ta sama chmura, gdyby pozostawić ją w spokoju. Do badań zaprzęga się coraz mocniejsze komputery, nowe satelity oraz radary dopplerowskie, widzące chmurę w trzech wymiarach i rozróżniające rodzaje opadu. Od niedawna badacze sprawdzają też, czy przy pomocy jodku srebra można zimą zwiększyć o 10 proc. opady śniegu w Górach Skalistych, aby na wiosnę było więcej wody pitnej. „To realny cel. Wątpię, czy uda nam się więcej osiągnąć. Wielkich ulew nie wywołamy” – mówi skromnie Roelof Bruintjes z National Center for Atmospheric Research w Boulder, koordynator tego eksperymentu. Nie brakuje jednak ambitniejszych badaczy.

Po szkodach, jakie wyrządziła Katrina w 2005 r., amerykański Departament Bezpieczeństwa Krajowego uruchomił program HURRMIT, którego celem jest poszukiwanie metod walki z huraganami. Większość z nich zasadza się na schłodzeniu rozgrzanej powierzchni oceanu, która daje „napęd” niszczycielskim wirom.

Na morzu i na orbicie

Firma Intellectual Ventures, którą założył i kieruje Nathan Myrvhold, jeden z byłych szefów Microsoftu, zamierza ochłodzić ocean za pomocą rozmieszczonych na wodzie plastikowych kręgów średnicy 100 m. Pod każdym znajdowałaby się rura o podobnym przekroju, sięgająca na głębokość 200 m. Fale morskie wlewające się do wnętrza kręgów wymuszałyby w nich ruch wody w dół. Opadałaby ona, wypychając ku górze zimną wodę. Kręgi nazwano syfonami Saltera, ponieważ wymyślił je prof. Stephen Salter z University of Edinburgh. Uczony podkreśla, że nie zatrzymają one tropikalnego cyklonu, ale mogą osłabić jego moc. Potrzeba do tego tysięcy syfonów, co kosztowałoby 1–2 mld dol. – To sporo, ale wielokrotnie mniej niż straty spowodowane przez największe huragany – podkreśla prof. Salter. Usuwanie szkód po samej Katrinie kosztowało USA ponad 100 mld dol.

Z kolei firma Atmocean stawia na kołyszące się na falach boje, do których doczepia podobne do wachlarzy prostokątne panele. Wypychają one zimną wodę do góry. Urządzenia już są testowane w Oceanie Spokojnym. Inne koncepcje zakładają użycie armady barek albo łodzi podwodnych, przepompowujących wodę. Są wreszcie pomysły wystrzelenia minisatelitów, które osłabiałyby huragan od góry, strzelając w niego strumieniami promieniowania o wysokiej częstotliwości. Energię huraganowi można by też odebrać, pokrywając ocean warstewką oleistej cieczy. Takie eksperymenty prowadzi prof. Kerry Emanuel z MIT.

Globalne wyzwanie

Uczeni chcą też modyfikować pogodę na całym globie. Już w latach 50. XX w. Rosjanie zastanawiali się, jak ogrzać Ocean Arktyczny, by łatwiej było po nim żeglować. Rozważali zrzucenie dużej ilości sadzy, co przyspieszyłoby topnienie lodu, albo przepchnięcie wody arktycznej do Pacyfiku, aby w jej miejsce mogła napłynąć cieplejsza z Atlantyku. Dziś badacze szukają raczej pomysłów na schłodzenie globu, obawiając się skutków ocieplenia klimatu. Rozwiązaniem, przynajmniej tymczasowym, ma być rozprowadzenie w atmosferze cząstek odbijających z powrotem część światła słonecznego.

Można to zrobić na wiele sposobów. Na przykład zbudować platformy oceaniczne z wieżami pompującymi i rozsiewającymi w atmosferze mikroskopijne kropelki wody. Z tego sprayu pozostałyby drobinki soli morskiej, które inicjowałyby powstawanie chmur, a te z kolei odbijałyby więcej słońca. To pomysł wspomnianego już prof. Saltera oraz prof. Johna Lathama z University of Manchester. Można też umieścić w stratosferze gigantyczne balony z podczepionymi do nich rurkami, którymi na wysokość kilkunastu km pompowano by drobiny siarki odbijające światło słoneczne. To z kolei propozycja zgłoszona przez firmę Intellectual Ventures.

Metody sterowania pogodą, nad którymi pracują naukowcy z całego świata, dają też szansę na opracowanie nowych, groźnych rodzajów broni. I nic dziwnego, bo badania nad sterowaniem pogodą mają militarny rodowód.

Kto sieje deszcz

Za pioniera badań nad modyfikowaniem zjawisk atmosferycznych uznaje się Irvinga Langmuira, laureata chemicznego Nobla, który pracował w laboratoriach General Electric. Po wybuchu II wojny światowej uczony dostał z Pentagonu zlecenie na badania nad tworzeniem się lodu na skrzydłach samolotów. Dzieje się tak, gdy osiadają na nich kropelki przechłodzonej (mającej ujemną temperaturę) wody, unoszące się w powietrzu. W zespole Langmuira badania nad tym śmiertelnie groźnym dla samolotów zjawiskiem prowadził Vincent Schaefer. W 1946 r. odkrył, że do chmury przechłodzonych kropelek można dodawać suchy lód, czyli zmrożony dwutlenek węgla. Woda osiądzie na nim, przeobrażając się w lodowe kryształki, które będą się odbijały od poszycia samolotu.

Schaefer dostrzegł jeszcze coś: podczas eksperymentów kryształki powiększały się, aż były tak duże, że – jak pisał – „gdyby znajdowały się w prawdziwej chmurze, opadłyby na dół, po drodze zamieniając w deszcz”. Tak wynaleziono sposób na wywoływanie opadów i niezwłocznie postanowiono go wypróbować. W listopadzie 1946 r. na pokład samolotu zabrano ok. 1,5 kg suchego lodu, który rozpylono nad Nową Anglią, wywołując gwałtowny opad śniegu. Parę miesięcy później Langmuir stał już na czele sekretnego projektu Cirrus, do którego poza GE przystąpiły tylko wojskowe ośrodki badawcze.

Lista zadań była ambitna: wywoływanie deszczu i śniegu na terenach dotkniętych przez susze, wspomaganie rolników, gaszenie pożarów, a także osłabianie niszczycielskich huraganów. W październiku 1947 r. na pokład bombowca załadowano 36 kg suchego lodu, za cel biorąc wir, który oddalał się już od lądu, aby nie mógł nikomu zrobić krzywdy, gdyby eksperyment przebiegł nie po myśli badaczy. Zakładano, że suchy lód zaburzy strukturę huraganu i osłabi jego impet. Wir z początku nie zareagował, a potem niespodziewanie skręcił i pognał w stronę lądu, gdzie powalił wiele domów. Wściekli mieszkańcy obwinili o to badaczy; ci bronili się, przypominając, że podobne zwroty huraganów zdarzały się już wcześniej. Uwierzono im, ale na wszelki wypadek projekt Cirrus utajniono, okrojono, a parę lat później odłożono na półkę.

Tańczący z wichrami

Nie porzucono jednak prac nad zasiewaniem deszczu. Chemik Bernard Vonnegut, brat znanego pisarza Kurta Vonneguta, odkrył, że podobne właściwości jak suchy lód ma jodek srebra. Tak zaczęła się oszałamiająca kariera tej substancji. W latach 50. wojskowi i cywile eksperymentowali z nią na potęgę. Biały Dom miał nawet na etacie eksperta w tej dziedzinie.

Wyobraźnię badaczy najbardziej pobudzały wówczas huragany, a zwłaszcza zniszczenia przez nie wywoływane. Po kilku niszczycielskich uderzeniach żywiołu w połowie lat 50. znów znalazły się pieniądze na badania. Tym razem meteorolodzy długo się szykowali i dopiero w 1961 r. zdecydowali się na pierwszy test. Samolot wojskowy wleciał do oka huraganu Esther i opróżnił tam kanistry z jodkiem srebra. Interwencję uznano za udaną – żywioł osłabł. Rok później uruchomiony został projekt Stormfury.
\nMając w pamięci niepowodzenie Cirrusa, naukowcy zachowywali daleko posuniętą ostrożność. W 1963 r. zrzucili jodek srebra do środka cyklonu Beulah, zmniejszając prędkość wiejących w nim wiatrów o jedną piątą. Wyniki były „obiecujące, ale niejednoznaczne”. Czekali więc na kolejną okazję, przy okazji doskonaląc metody zasiewania – do chmur zaczęli strzelać z rakietek i działek lotniczych. W 1969 r. rozbroili huragan Debbie: pierwszego dnia jego wiatry osłabły o jedną trzecią, drugiego – o jedną piątą. Wkrótce jednak nowe badania pokazały, że wiele cyklonów zachowuje się jak Debbie, chociaż nie były traktowane jodkiem srebra. Ostatecznie w 1983 r. projekt zamknięto, uznając go za kosztowną porażkę.

Naukowcy jednak nie rezygnują z coraz ambitniejszych badań, choć wciąż nie wiemy, czy np. próby schładzania globu będą bezpieczne. Może się przecież okazać, że osłabiając huragany na Atlantyku, sprowadzamy niechcący suszę na Afrykę. Nietrudno też wyobrazić sobie, że kataklizm ktoś wywoła celowo, używając sterowania pogodą do celów militarnych. W połowie lat 90. XX w. amerykańska armia otrzymała raport, który stwierdzał: „W przyszłych wojnach modyfikacje pogody mogą zostać wykorzystane na niespotykaną wcześniej skalę. Musimy je rozwijać, ponieważ inni też to robią”. Lepiej więc pogodzić się z tym, że na razie nie możemy sobie „zamówić” pogody na urlop, najwyżej na dwugodzinną defiladę. Lepiej już borykać się z kaprysami przyrody niż pomysłami wojskowych.

\n
Warto wiedzieć:
\n
Anatomia huraganu
\n
Zjawisko zwane cyklonem, tajfunem czy huraganem, to gigantyczny wir powietrza i chmur, napędzany przez ciepło zgromadzone w powierzchniowych warstwach oceanu. Ciepłe powietrze unosi się i napotyka opadające zimne – masy powietrza zaczynają wtedy rotować i powstaje cyklon.
\n

\n","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2020-05-05T15:34:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODk3Mw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/725103c2e927b26b1ebd37dc23b3283f2abe91de.jpeg"}},"id":"dXNlcjo0MTY=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/ecc41b8e166ddfa535458d5e3c866e26?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Andrzej Hołdys","slug":"andrzej-holdys"}},"authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[{"__typename":"Tag","id":"dGVybTo1NjYx","uri":"/tag/huragan","name":"huragany"},{"__typename":"Tag","id":"dGVybToyOTI=","uri":"/tag/klimat","name":"klimat"},{"__typename":"Tag","id":"dGVybTozNjY=","uri":"/tag/meteorologia","name":"meteorologia"},{"__typename":"Tag","id":"dGVybTozNjQ=","uri":"/tag/pogoda","name":"pogoda","seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"pogoda - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"slug":"pogoda-na-zyczenie-czy-to-mozliwe","categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NQ==","name":"Natura","slug":"natura","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Natura - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}},"posts_f30bc_e2a1a":{"__typename":"RootQueryToPostConnection","nodes":[{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDk0MQ==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDk0Mw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/rsz_owad-makro.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Zaczekaj, zanim zabijesz tę muchę. Owady też odczuwają ból","slug":"zaczekaj-zanim-zabijesz-te-muche-owady-tez-odczuwaja-bol","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-07T18:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Mg==","name":"Zdrowie","slug":"zdrowie","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zdrowie - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Zaczekaj, zanim zabijesz tę muchę. Owady też odczuwają ból - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

To, czy owady odczuwają ból, czy też nie, od dekad jest przedmiotem gorących debat naukowych. Wyniki najnowszych badań brytyjskich naukowców wskazują, że owady najprawdopodobniej mają centralny układ nerwowy kontrolujący nocycepcję. Mówiąc wprost: prawdopodobnie odczuwają ból.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Nocycepcja to nic innego jak fizjologiczny proces odbierania i odczuwania bólu. Zdolność ta pełni ważną rolę w życiu człowieka – bolesnych doznań staramy się unikać, choć bez nich nie bylibyśmy w stanie prawidłowo funkcjonować. Nie byłoby “lampki alarmowej” informującej o niekomfortowej sytuacji, w której się znaleźliśmy, np. kiedy oparzymy się w dłoń, odruchowo cofamy rękę, by ograniczyć uszkodzenia tkanek.

\n\n\n\n

Inne zwierzęta odczuwają ból w procesie znanym jako zstępująca kontrola nocycepcji. Jeśli zwierzę zostanie zranione podczas walki, kontrola nocycepcji może zwiększyć jego wydajność w walce, poprzez zapewnienie, że nie traci energii na reagowanie na uraz. Podobnie, gdy zwierzę powróciło do bezpieczeństwa, kontrole zstępujące mogą ułatwiać przetwarzanie nocyceptywne, zachęcając zwierzę do ochrony zranionego miejsca, aby ułatwić jego gojenie.

\n\n\n\n

Czy owady odczuwają ból?

\n\n\n\n

Do tej pory nie było jasne, czy zstępująca kontrola nocycepcji występuje także u owadów. Naukowcy z Queen Mary University w Londynie potwierdzili, że owady prawdopodobnie odczuwają ból. Chociaż nie ma bezpośredniego sposobu na zmierzenie doświadczenia bólu u jakiegokolwiek gatunku zwierząt, odkrycie zstępującej kontroli nocycepcji u owadów wskazuje, że faktycznie odczuwają one bolesne doświadczenia.

\n\n\n\n

Ludzie są w stanie wyłączyć odpowiedź na ból, jeśli dzieje się to w nagłych wypadkach – niektórzy nie zdają sobie sprawy, że zostali ranni, zanim nie trafią do szpitala. Dzieje się tak, gdyż traumatyczne wydarzenie może skłonić mózg do produkcji opiatów. U owadów taki mechanizm nie występuje, choć zwierzęta te wytwarzają inne neuropeptydy, które mogą służyć temu samemu celowi. Badania powinny być kontynuowane, bo mogą pomóc rozwiązać kwestie etyczne związane z traktowaniem owadów przez ludzi wyrządzających im krzywdę.

\n\n\n\n

Matilda Gibbons z Queen Mary University mówi:

\n\n\n\n

Jedną z cech charakterystycznych ludzkiego postrzegania bólu jest to, że może być on modulowany przez sygnały nerwowe z mózgu. Żołnierze są czasami nieświadomi poważnych obrażeń na polu walki, ponieważ własne opiaty organizmu tłumią sygnał nocyceptywny. Można też świadomie “zacisnąć zęby” i znieść ból, na wypadek gdyby takie “bohaterskie” zachowanie przyniosło nam nagrodę lub prestiż. Zapytaliśmy więc, czy mózg owada zawiera mechanizmy nerwowe, które uprawdopodobniają doświadczenie percepcji podobnej do bólu, a nie tylko podstawowej nocycepcji.

\n\n\n\n

Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) zaleca masową produkcję owadów na żywność – implikacje etyczne tych działań nie zostały dokładnie zbadane, ponieważ ochrona dobrostanu zwierząt zwykle nie obejmuje owadów. Najnowsze badania mogą pomóc to zmienić. Szczegóły można przeczytać w Proceedings of the Royal Society B.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDkzMA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDkzMg==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/rsz_awokado-owoc-cholesterol.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Jedz awokado, będziesz zdrowszy. Owoc obniża poziom cholesterolu, ale nie sprawi, że schudniesz","slug":"jedz-awokado-bedziesz-zdrowszy-owoc-obniza-poziom-cholesterolu-ale-nie-sprawi-ze-schudniesz","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-07T16:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Mg==","name":"Zdrowie","slug":"zdrowie","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zdrowie - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Jedz awokado, będziesz zdrowszy. Owoc obniża poziom cholesterolu, ale nie sprawi, że schudniesz - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Awokado jest nie tylko smaczne, ale i zdrowe. Najnowsze badania wskazują, że regularne spożywanie tego owocu pomaga obniżyć poziom “złego” cholesterolu we krwi.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Awokado naturalnie występuje w tropikach Ameryki Środkowej i Południowej. Owoc o kształcie gruszki i charakterystycznej chropowatej skórce przez wielu jest uznawany za najzdrowszy na świecie. Teraz pięć uniwersytetów postanowiło przyjrzeć się cudownym właściwościom awokado. Okazało się, że jedzenie jednego owocu dziennie przez sześć miesięcy nie wpływało na ograniczenie tkanki tłuszczowej na brzuchu, ale doprowadziło do spadku poziomu frakcji “złego” cholesterolu (LDL) we krwi.

\n\n\n\n

Awokado nie odchudzi, ale i tak warto je jeść

\n\n\n\n

Wcześniejsze badania sugerowały związek między regularnym spożywaniem awokado a niższą masą ciała oraz wskaźnikiem BMI. Naukowcy z Uniwersytetu Stanu Pensylwania wykazali jednak, że awokado działa korzystnie na naszą dietę.

\n\n\n\n

Prof. Penny Kris-Etherton z Penn State mówi:

\n\n\n\n

Chociaż awokado nie miało wpływu na tłuszcz na brzuchu lub przyrost masy ciała, badanie nadal dostarcza dowodów na to, że awokado może być korzystnym dodatkiem do dobrze zbilansowanej diety. Włączenie awokado dziennie w tym badaniu nie spowodowało przyrostu masy ciała, a także spowodowało niewielki spadek cholesterolu LDL, co jest wszystkimi ważnymi ustaleniami dla lepszego zdrowia.

\n\n\n\n

Badania opublikowane w Journal of the American Heart Association zostały przeprowadzone wspólnie z Loma Linda University, Tufts University, UCLA i Wake Forest University. Wykazały one, że codzienne spożywanie awokado poprawiło ogólną jakość diety uczestników aż o osiem punktów w 100-stopniowej skali.

\n\n\n\n

Kristina Petersen, adiunkt nauk żywieniowych z Texas Tech University dodaje:

\n\n\n\n

Nasze wyniki sugerują, że jedzenie awokado dziennie może znacznie zwiększyć ogólną jakość diety. Jest to ważne, ponieważ wiemy, że wyższa jakość diety jest związana z niższym ryzykiem kilku chorób, w tym chorób serca, cukrzycy typu 2 i niektórych nowotworów.

\n\n\n\n

Przeprowadzony eksperyment trwał sześć miesięcy i wzięło w nim udział ponad 1000 osób z nadwagą lub otyłością. Połowa spożywała jedno awokado każdego dnia, a połowa nie jadła więcej niż dwa owoce miesięcznie. Pod koniec badania zmierzono poziom tkanki tłuszczowej na brzuchu i stopień stłuszczenia narządów przy pomocy MRI.

\n\n\n\n

Prof. Joan Sabaté z Loma Linda University School of Public Health wyjaśnia:

\n\n\n\n

Podczas gdy jedno awokado dziennie nie prowadziło do klinicznie istotnej poprawy w zakresie tłuszczu brzusznego i innych czynników ryzyka kardiometabolicznego, spożywanie jednego owocu dziennie nie powodowało przyrostu masy ciała. Jest to pozytywne, ponieważ spożywanie dodatkowych kalorii z awokado nie wpływa na masę ciała lub tłuszcz brzuszny, a nieznacznie obniża cholesterol LDL.

\n\n\n\n

Naukowcy już zapowiedzieli, że będą kontynuować badania. W przyszłych eksperymentach będą chcieli ocenić, czy sposób jedzenia awokado ma znaczenie i przekłada się na poziom cholesterolu LDL.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDkyMA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDkyMg==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/rsz_1nerve-cells-gd295e9c11_1920.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Jak komunikują się neurony? Naukowcy mają teraz nad nimi kontrolę","slug":"jak-komunikuja-sie-neurony","seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Jak komunikują się neurony? Naukowcy mają teraz nad nimi kontrolę - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Kluczowe w komunikacji neuronów w mózgu są struktury zwane synapsami. Są to swoiste bramki między komórkami nerwowymi, które mogą mieć postać pobudzającą lub hamującą.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Synapsy chemiczne pobudzające to takie, w których błona postsynaptyczna zawsze ulega depolaryzacji, a komórka zostaje pobudzona. Neuroprzekaźnikami w takich synapsach są np. acetylocholina, noradrenalina, dopamina czy serotonina. W synapsach chemicznych hamujących błona postsynaptyczna ulega zawsze hiperpolaryzacji, co uniemożliwia wytworzenie potencjału czynnościowego i przekazanie impulsu nerwowego do komórki postsynaptycznej. Neuroprzekaźnikami w takich synapsach są kwas gamma‐aminomasłowy (GABA) oraz glicyna.

\n\n\n\n

Mechanizmy odpowiedzialne za tworzenie synaps do tej pory były niejasne. Naukowcy z Uniwersytetu w Buffalo wykazali, że to białka wydzielane przez neurony decydują o tym, jaki rodzaj synapsy powstanie. Modyfikując tę substancję, można jednocześnie wpływać na sam rodzaj synaps. Szczegóły opisano w Nature Communications.

\n\n\n\n

Jak wpływać na zachowanie synaps?

\n\n\n\n

Uczonym udało się zmusić neurony pobudzające, które są związane z synapsami pobudzającymi, do uwolnienia neuroprzekaźników zwykle produkowanych przez neurony hamujące. To sprawiło, że powstała synapsa hamująca.

\n\n\n\n

Było to możliwe dzięki zmianie poziomu trzech białek: dwóch, które pomagają w wytwarzaniu neuroprzekaźnika GABA oraz jednego, które pomaga załadować GABA do tzw. pęcherzyków synaptycznych, które są transportowane między neuronami. Taka precyzyjna manipulacja może pomóc w leczeniu niektórych chorób mózgu, zwłaszcza tych związanych z niewłaściwym przetwarzaniem informacji między synapsami.

\n\n\n\n

Soham Chanda, adiunkt biochemii i biologii molekularnej na Colorado State University, który kierował badaniem, mówi:

\n\n\n\n

Wiemy bardzo niewiele o tym, jak funkcjonuje ludzki mózg, a w jego centrum musimy zrozumieć, jak neurony komunikują się ze sobą. Zrozumienie podstawowych mechanizmów tworzenia i utrzymywania synaps ma ogromne implikacje w zrozumieniu zaburzeń mózgu.

\n\n\n\n

Neurony wysyłają wiadomości w całym układzie nerwowym za pomocą sygnałów elektrycznych zwanych potencjałami czynnościowymi. Kiedy wejście synaptyczne sprawia, że neuron jest bardziej skłonny do uruchomienia potencjału czynnościowego, nazywamy to pobudzeniem, a kiedy wejście synaptyczne sprawia, że neuron jest mniej skłonny do uruchomienia potencjału czynnościowego, jest to hamowanie. Istnieją również synapsy modulujące, które mają bardziej skomplikowane działanie. Niesamowite jest to, że wystarczy zaledwie kilka drobnych korekt w ekspresji konkretnych białek, aby zmienić zachowanie synaps.

\n\n\n\n

Prof. Xu-Friedman z College of Arts and Sciences dodaje:

\n\n\n\n

Soham odkrył sposób na przekształcenie synaps pobudzających w hamujące, przynajmniej częściowo, co jest dość zaskakujące, ponieważ bycie pobudzającym lub hamującym jest tak kluczowe dla tożsamości synapsy. Odkrył, że poprzez nadekspresję tych trzech różnych białek w neuronie pobudzającym, może zmienić jego synapsy w hamujące. Niezwykłe jest to, że wystarczyło to, aby te neurony pobudzające wygenerowały całą tę inną maszynerię do tworzenia synaps hamujących.

\n\n\n\n

Odkrycie naukowców z Uniwersytetu w Buffalo może mieć ogromne implikacje kliniczne, ale konieczne jest kontynuowanie badań.

\n","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-07T15:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybToxNjQ=","name":"Medycyna","slug":"medycyna","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Medycyna - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDkwNw==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDkwOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/mapka.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Nie „czy” a „kiedy”. Ten region w każdej chwili może spotkać gigantyczne trzęsienie ziemi","slug":"trzesienie-ziemi-papua-nowa-gwinea-lae","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-07T14:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDU2Mw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/173150695_3753030154732297_204665997863757715_n.jpg"}},"id":"dXNlcjozMDI4OQ==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/060ffe6b27d36a937e1bbcf68be44a1d?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Jakub Zygmunt","slug":"zyga","description":"Z pochodzenia Sądeczanin, z wykształcenia geolog, z pasji miłośnik państw bałtyckich (zwłaszcza Estonii) i górski wędrowiec, zawodowo \"człowiek-orkiestra\", w sieci można go znaleźć jako Sądeckiego Włóczykija.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Nie „czy” a „kiedy”. Ten region w każdej chwili może spotkać gigantyczne trzęsienie ziemi - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

O tym jak niszczycielskie potrafi być trzęsienie ziemi, przekonaliśmy się niejednokrotnie. Najbardziej dotkliwy ten kataklizm jest dla krajów rozwijających się, które nie mają tak rozbudowanej aparatury mierniczej i systemów ostrzegania. Papua-Nowa Gwinea znajdująca się na styku dwóch płyt tektonicznych może wkrótce stać się ofiarą kolejnego, ogromnego trzęsienia ziemi. Badacze przygotowali model prezentujący, który dokładnie region kraju jest szczególnie narażony.

\n\n\n\n

Papua-Nowa Gwinea jest krajem znajdującym się na styku dwóch płyt tektonicznych. Spotykają się tutaj ze sobą pływa australijska i pacyficzna. Na tej granicy dochodzi każdego roku do wielu trzęsień ziemi. Badania z 2020 roku przyniosły zaskakujące dane – rokrocznie tę część świata nawiedza ponad 100 wstrząsów powyżej 5 stopni w skali Richtera.

\n\n\n\n

Niestabilna Papua-Nowa Gwinea. Region Lae narażony na trzęsienie ziemi

\n\n\n\n

Najbardziej niestabilny sejsmicznie region kraju znajduje się w okolicach 100-tysięcznego miasta Lae na wschodnim wybrzeżu wyspy. Naukowcy z Uniwersytetu Technologicznego w Lae oraz Uniwersytetu Papui-Nowej Gwinei w stołecznym Port Moresby przeprowadzili projekt oceny ryzyka wystąpienia kataklizmu w tej części kraju.

\n\n\n\n

Czytaj też: Oceany nadal skrywają swoje tajemnice. Na mapie widać, gdzie człowiek już zdołał dotrzeć

\n\n\n\n

Na podstawie wcześniejszych badań wiadomo było, że Lae znajduje się w aktywnej strefie uskokowej Ramu-Markham. Nie obejmuje ona tylko jednej, konkretnej linii uskokowej, ale cały system różnych załamań i odkształceń skorupy ziemskiej. Badacze podzielili strefę Ramu-Markham na segmenty i zbadali, który z nich jest najbardziej aktywny.

\n\n\n\n

Okazało się, że odcinek uskoku o długości 100 km charakteryzujący się największą aktywnością sejsmiczną znajduje się zaledwie 15 km od Lae. Znaczy to tyle, że prawdopodobieństwo wystąpienia silnego trzęsienia ziemia z epicentrum w tym miejscu jest bardzo duże.

\n\n\n\n

\"\" — Papua-Nowa Gwinea jest niezwykle górzystym krajem uformowanym na styku płyty pacyficznej i australijskiej

\n\n\n\n

Skąpe przekazy historyczne zawierają informacje na temat „ogromnego kataklizmu” w okolicach Lae 250 lat temu, co tylko utwierdza badaczy w twierdzeniu, że tak naprawdę w każdej chwili na wschodnim wybrzeżu Papui może zatrząść się ziemia i będzie to miało katastrofalne skutki.

\n\n\n\n

Czytaj też: Niezwykłe znalezisko w Tybecie. Te bakterie mogą zagrażać nam wszystkim

\n\n\n\n

Projekt oceny ryzyka nadal jest w toku. Naukowcy zbierają dane naziemne GPS. Ponadto zostaną utworzone stacje sejsmiczne monitorujące każdy ruch skorupy ziemskiej. Wszystkie działania badaczy przynoszą powiew nadziei, że uda się w przyszłości uniknąć ogromnych strat i ostrzec ludność przed kataklizmem na czas.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[{"__typename":"Tag","id":"dGVybTo5OTUz","uri":"/tag/trzesienie-ziemi","name":"trzęsienie ziemi"}]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NQ==","name":"Natura","slug":"natura","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Natura - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDkxMg==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDkxNQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/rsz_1animal-g7c6873cc6_1920.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Liofilizacja sposobem na wydajniejsze klonowanie organizmów? Są pewne postępy","slug":"liofilizacja-sposobem-na-wydajniejsze-klonowanie-organizmow-sa-pewne-postepy","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-07T13:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybToxMzQ=","name":"Zwierzęta","slug":"zwierzeta","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zwierzęta - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Liofilizacja sposobem na wydajniejsze klonowanie organizmów? Są pewne postępy - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Liofilizacja to powszechny proces, najczęściej wykorzystywany w technologii żywności. Najnowsze badania japońskich uczonych wskazują, że technika ta może być przydatna do przechowywania DNA i informacji o komórkach do celów klonowania.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Liofilizacja od strony technicznej, to suszenie sublimacyjne zamrożonych substancji. Preparaty zliofilizowane mają formę bezpostaciowych proszków lub grudek o dużej powierzchni – rozpuszczają się szybciej niż preparaty krystaliczne lub szkliste. Okazuje się jednak, że liofilizację można wykorzystać także do innych celów, np. związanych z przechowywaniem komórek do procesów klonowania. Szczegóły opisano w Nature Communications.

\n\n\n\n

Dr Sayaka Wakayama z Uniwersytetu Yamanashi w Japonii mówi:

\n\n\n\n

Utrzymanie bioróżnorodności jest podstawowym zadaniem, ale przechowywanie komórek rozrodczych jako zasobów genetycznych przy użyciu ciekłego azotu jest trudne, kosztowne i łatwo ulega zakłóceniu podczas katastrof. Tutaj pokazujemy, że liofilizowane komórki somatyczne mogą produkować zdrowe, płodne klony, sugerując, że ta technika może być ważna dla ustanowienia alternatywnych, tańszych i bezpieczniejszych rozwiązań biobankowania bez ciekłego azotu.

\n\n\n\n

“Liofilizacja DNA”. Nowy sposób na klonowanie?

\n\n\n\n

Liofilizacja jest delikatnym, choć intensywnym procesem. Wieloetapowe schładzanie (do temperatury -80oC) zamienia wodę w lód, bez tworzenia kryształów lodu przebijających ściany komórkowe, a wysokie ciśnienie powoduje natychmiastowe odparowanie resztek cieczy. Całą procedurę powtarza się kilkukrotnie.

\n\n\n\n

Liofilizację stosuje się nie tylko w przemyśle spożywczym, ale także farmaceutycznym, a nawet taksydermii (przygotowywania eksponatów martwych zwierząt). Ważną cechą liofilizatów jest to, że mogą one zostać przywrócone do pierwotnej postaci, bez utraty żadnych kluczowych właściwości. Naukowcy już od jakiegoś czasu sprawdzają, czy liofilizację można użyć do przechowywania komórek reprodukcyjnych.

\n\n\n\n

Naukowcy z University of Yamanashi badali zachowanie liofilizowanego nasienia, które przez rok przechowywali w szufladzie biurka w laboratorium i przez pięć lat na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W obu przypadkach uzyskano w pełni użyteczne nasienie zdolne do zapłodnienia.

\n\n\n\n

Dr Sayaka Wakayama dodaje:

\n\n\n\n

Liofilizacja może być najlepszym sposobem na zachowanie zasobów genetycznych na długi okres w sposób bezpieczny, tani i niezależny od lokalizacji. Jednak do tej pory jedynymi komórkami, które wytworzyły potomstwo po liofilizacji, są dojrzałe plemniki. Pobieranie plemników od niepłodnych samców i oocytów/zarodków od płodnych samic jest trudne.

\n\n\n\n

Obecnie komórki somatyczne (niereprodukcyjne) i rozrodcze są przechowywane w biobankach w ciekłym azocie. Japońscy naukowcy chcieli sprawdzić, czy liofilizacja jest dobrym sposobem przechowywania komórek somatycznych (np. fibroblastów) w temperaturze -30oC przez dziewięć miesięcy. Warto wspomnieć, że po tym czasie komórki były martwe, ale udało się wyodrębnić materiał genetyczny, który posłużył do stworzenia nowych linii komórkowych. Z tych z kolei wyodrębniono DNA i wstawiono do embrionu, który przekształcił się w zdrową mysz.

\n\n\n\n

Liofilizacja nie jest idealnym sposobem przechowywania komórek, ale wystarczającym do celów laboratoryjnych. Warto wspomnieć, że stworzenie klonu owcy Dolly miało tylko 0,4% szans na powodzenie, a tu wartość jest jeszcze niższa – zaledwie 0,2%.

\n\n\n\n

Naukowcy zamierzają kontynuować badania, aby usprawnić sam proces (o ile to możliwe), bo wydaje się być on cennym narzędziem do eksperymentów laboratoryjnych prowadzonych na różnego rodzaju liniach komórkowych.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDg5OA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDg5OQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/wood-4745768_1280.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Samo sadzenie drzew nie pomoże w walce z globalnym ociepleniem. Ujawniono, jaki wpływ ma wylesianie na klimat","slug":"sadzenie-drzew-w-walce-z-globalnym-ociepleniem","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-07T12:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDU2Mw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/173150695_3753030154732297_204665997863757715_n.jpg"}},"id":"dXNlcjozMDI4OQ==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/060ffe6b27d36a937e1bbcf68be44a1d?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Jakub Zygmunt","slug":"zyga","description":"Z pochodzenia Sądeczanin, z wykształcenia geolog, z pasji miłośnik państw bałtyckich (zwłaszcza Estonii) i górski wędrowiec, zawodowo \"człowiek-orkiestra\", w sieci można go znaleźć jako Sądeckiego Włóczykija.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NQ==","name":"Natura","slug":"natura","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Natura - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Samo sadzenie drzew nie pomoże w walce z globalnym ociepleniem. Ujawniono, jaki wpływ ma wylesianie na klimat - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Szeroko promowana rekultywacja terenów zielonych okazuje się nie być najskuteczniejszym sposobem na walkę z globalnym ociepleniem. Według najnowszych badań zastopowanie wylesiania na całym świecie w niewielkim stopniu obniży globalny wzrost temperatury.

\n\n\n\n

Zespół naukowców z Uniwersytetu Melbourne w Australii opublikował wyniki badań wskazujące na to, że zatrzymanie masowego wylesiania do 2030 roku obniży wzrost temperatury na świecie przed 2100 rokiem o jedyne 0,18 stopnia Celsjusza. W porównaniu do prognozowanego wzrostu na poziomie 1,9-2 stopni jest to niewielka zmiana. Co więc zatem jest w stanie powstrzymać globalne ocieplenie?

\n\n\n\n

Czytaj też: Największa susza od 1200 lat. Portugalia i Hiszpania zmierzą się z trudnym żywiołem

\n\n\n\n

Zdaniem australijskich badaczy przede wszystkim redukcja emisji gazów cieplarnianych, a więc również odejście od eksploatacji paliw kopalnych, może skutecznie przeciwdziałać globalnemu ociepleniu. Jak zaprezentowali w swoich badaniach, emisja gazów z wydobycia paliw kopalnych stanowi aż 86 proc. światowej produkcji CO₂. Natomiast wylesianie gruntów pod uprawy monokulturowe odpowiadają jedynie za 11 proc. emisji dwutlenku węgla.

\n\n\n\n

BREAKING: New report shows carbon offset schemes won’t save us from catastrophe.

Current promises for nature restoration in the next century will only balance out 6 years of current emissions.

In the history of carbon, that’s not even a crumb of climate action! pic.twitter.com/EYA1EtFncE
— Tzeporah Berman (@Tzeporah) July 5, 2022

\n\n\n\n

Monokultura – najgorszy sposób na wylesianie

\n\n\n\n

Naukowcy również otwarcie krytykują niektóre działania, które tylko z pozoru można uznać za rekultywację terenów zielonych. Mowa o prowadzeniu upraw monokulturowych i zalesianiu zdegradowanych obszarów jednym gatunkiem drzew. Takie tereny nie charakteryzują się bioróżnorodnością i przyczyniają się do pogłębiania zanieczyszczenia atmosfery.

\n\n\n\n

Czytaj też: Wybuch wulkanu Cumbre Vieja trwał wyjątkowo długo. Przyczyna tkwiła w nietypowej lawie

\n\n\n\n

\n\n\n\n

Odpowiedzialna rekultywacja zdegradowanych terenów i zatrzymanie masowej wycinki lasów przyczyni się do redukcji emisji 378 mld ton dwutlenku węgla z atmosfery w okresie 2020-2100. Choć liczba brzmi imponująco, jest ona kroplą w morzu potrzeb – w samym tylko 2019 roku wyemitowano aż 59 mld ton CO₂.

\n\n\n\n

Autorzy badań nie próbują przekonywać, że odbudowa zasobów naturalnych nie jest istotna. Zwracają bardziej uwagę na to, że największa uwaga winna być skupiona na redukcji emisji gazów cieplarnianych ze spalania paliw kopalnych. Jednakże jak wiadomo, jest to niezwykle trudne zadanie.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[{"__typename":"Tag","id":"dGVybTo3MDMz","uri":"/tag/lasy","name":"lasy","seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"lasy - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDg4Nw==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDg5MQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/zaba.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Wpaść jak… żaby w bagno. Naukowcy znaleźli śmiertelną pułapkę sprzed 45 milionów lat","slug":"wpasc-jak-zaby-w-bagno-naukowcy-znalezli-smiertelna-pulapke-sprzed-45-milionow-lat","seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Wpaść jak... żaby w bagno. Naukowcy znaleźli śmiertelną pułapkę sprzed 45 milionów lat - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Paleontolodzy prowadzący swoje badania na terenie współczesnych Niemiec doszli do wniosku, że 45 milionów lat wcześniej w tym samym miejscu znajdowała się zabójcza – przynajmniej dla żab – pułapka.

\n\n\n\n\n\n\n\n

O ile możemy stwierdzić, że skamieniałe żaby były zdrowe w momencie śmierci, a kości nie wykazują żadnych pozostałości po drapieżnikach lub padlinożercach – nie ma też dowodów na to, że zostały wymyte podczas powodzi lub zginęły, ponieważ bagno wyschło. Poprzez proces eliminacji, jedynym wyjaśnieniem, które ma sens jest to, że padły podczas godów.
Daniel Falk, University College Cork

\n\n\n\n

Cała akcja rozegrała się w tym, co obecnie nazywa się Geiseltal i jeszcze do niedawna stanowiło zagłębie węglowe. Wydobywany w nim węgiel brunatny okazuje się cenny nie tylko w kontekście źródła paliwa, ale również ze względu na jego przydatność w przechowywaniu liczących miliony lat szczątków. Jak do tej pory odnaleziono tam ponad 50 000 skamieniałości, wliczając w to pozostałości małych ssaków, ptaków, krokodyli, gadów i ryb. W niektórych przypadkach były one zachowane tak dobrze, iż dało się zaobserwować tkanki miękkie i narządy.

\n\n\n\n

Żaby, dla których gody okazały się zabójcze

\n\n\n\n

Autorzy najnowszych poszukiwań przedstawili swoje dokonania w Papers in Palaeontology. W toku analiz okazało się, że poległe na miejscu żaby należały do rodziny grzebiuszkowatych. Obecnie na Ziemi można spotkać tylko jeden rodzaj tych żab, który ogranicza się do występowania na suchym lądzie. Okresowe wizyty jego przedstawicieli w pobliżu wody mają miejsce wyłącznie w okresie godowym.

\n\n\n

\n\n\n

Jak wyjaśnia jedna z autorek badań, Maria McNamara z University College Cork, samice żab są w większym stopniu narażone na utonięcie w czasie godów. Wynika to z faktu, że mogą ulec podtopieniu przez jednego lub więcej samców. Okazuje się jednak, iż nawet śmierć samicy nie musi być problemem z perspektywy dalszego rozmnażania. Występująca w Amazonii Rhinella proboscidea potrafi wydobyć jaja od zmarłej samicy, ściskając ją, by później je zapłodnić. I choć podobnego fenomenu nie zaobserwowano u współcześnie żyjących grzebiuszkowatych, to nie można wykluczyć, iż 45 milionów lat temu sytuacja była nieco inna.

\n\n\n\n

100 milionów lat na Ziemi

\n\n\n\n

Poza znalezieniem dowodów na dość brutalną weryfikację żabich zapędów, o której dowiedzieliśmy się dzięki pracy paleontologów, przy okazji można też zwrócić uwagę na inny fenomen: mimo milionów lat ewolucji pewne zachowania tych zwierząt w zasadzie się nie zmieniły. Co jeszcze bardziej fascynujące, żaby mogły pojawić się na naszej planecie na długo przed tym, jak wyginęły dinozaury. Pierwsze z nich prawdopodobnie żyły tutaj aż 100 milionów lat temu.

\n","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-07T10:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybToxMzQ=","name":"Zwierzęta","slug":"zwierzeta","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zwierzęta - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDg3Ng==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDg4NA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/wisiorek.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Wisiorki z ludzkich kości. Naukowcy na tropie kanibali sprzed tysięcy lat","slug":"prehistoryczni-kanibale-wisiorki-z-ludzkich-kosci","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-07T08:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo2MQ==","name":"Archeologia","slug":"archeologia","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Archeologia - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}},{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Nw==","name":"Historia","slug":"historia","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Historia - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Wisiorki z ludzkich kości. Naukowcy na tropie kanibali sprzed tysięcy lat - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Jeśli przypuszczenia archeologów się potwierdzą, to około 8200 lat temu na terenie rosyjskiej wyspy arktycznej Olenij mieszkali kanibale. O ich działalności ma świadczyć między innymi obecność niecodziennych wisiorków.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Śledztwem w tej sprawie zajęli się naukowcy z Uniwersytetu Helsińskiego, którzy przeanalizowali wspomniane wisiorki. Łącznie znaleziono ich 37, a co najmniej dwanaście zostało wykonanych z ludzkich kości. Co ciekawe, przedmioty te znaleziono jeszcze w latach 30. ubiegłego wieku, jednak dopiero teraz udało się określić ich skład. Postęp w sprawie był możliwy między innymi dzięki wykorzystaniu techniki zwanej spektrometrią mas.

\n\n\n\n

12 wisiorków wykonanych z ludzkich kości

\n\n\n\n

I choć sami autorzy przyznają, że nie ma pewności, czy ci prehistoryczni ludzie faktycznie uprawiali kanibalizm, to taka możliwość wydaje się prawdopodobna. Ozdoby znajdowały się w trzech grobach, a poza ludzkimi kośćmi do wytworzenia wisiorków użyto też kości łosi i bydła. Rdzenne ludy z tego obszaru wierzyły w przeplatanie się losów ludzi i dzikich zwierząt, dlatego istnieje możliwość, że kości i wykonane z nich ozdoby były używane w kontekście rytualnym.

\n\n\n\n

Przeciwko hipotezie o kanibalistycznych skłonnościach ludzi sprzed około 8200 lat przemawia brak charakterystycznych nacięć na kościach. Ich obecność mogłaby stanowić pozostałość po procesie oddzielania mięsa od kości zmarłych bądź zabitych osób. Z drugiej strony, fragmenty wykorzystane do stworzenia wisiorków są na tyle małe, iż ewentualne ślady uległyby zatarciu wraz z upływem czasu. Publikacja autorów badań jest dostępna na łamach Journal of Archaeological Science: Reports.

\n\n\n\n

Kanibalistyczne skłonności prehistorycznych ludzi?

\n\n\n\n

Jak wyjaśnia Kristiina Mannermaa, które stanęła na czele zespołu zajmującego się tą sprawą, kanibalizm w celach rytualnych mógł być w epoce kamiennej bardziej powszechny niż sądzono. Nie są jednak znane stojące za nim przyczyny. Wykorzystanie ludzkich kości w formie surowca do wyrobu przedmiotów nie było natomiast niczym niespotykanym w innych częściach świata, na przykład w Azji i Ameryce Południowej. Tam zdarzało się, że pokonanych wrogów przerabiano na trofea, które następnie prezentowano publicznie. Szczątki zmarłych członków rodziny wykorzystywano natomiast do produkcji wszelkiego rodzaju ozdób.

\n\n\n\n

Fakt, że użycie ludzkich kości nie było w żaden sposób podkreślane, a przedmioty te są nieodróżnialne i podobne do rzeczy wykonanych z kości zwierzęcych, może wskazywać na przeplatanie się zwierząt i ludzi w światopoglądzie epoki kamienia. Używanie kości zwierzęcych i ludzkich razem w tym samym ornamencie lub ubraniu mogło symbolizować zdolność ludzi do przekształcania się w zwierzęta w swoich umysłach, a poza tym wierzyli oni, że zwierzęta są zdolne do przyjmowania ludzkiej formy.
podsumowuje Mannermaa

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDg2OA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDg2OQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/mycie-zebow.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Ręczne mycie i nitkowanie zębów pójdzie w niepamięć. Wkrótce zajmą się tym roboty","slug":"roboty-mycie-zebow-nitkowanie-mikroroboty","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-06T20:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Ng==","name":"Technologia","slug":"technologia","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Technologia - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}},{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Mg==","name":"Zdrowie","slug":"zdrowie","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zdrowie - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Ręczne mycie i nitkowanie zębów pójdzie w niepamięć. Wkrótce zajmą się tym roboty - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Mycie i nitkowanie zębów to jedne z tych czynności, w przypadku których kluczowa jest wysoka regularność, aby zapewnić odpowiedni stan naszej jamy ustnej. Wygląda jednak na to, że wkrótce mogą się tym zająć roboty, które zastąpią ludzi.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Jak to w ogóle możliwe? Wbrew pozorom o kondycję naszych zębów nie zadbają humanoidalne maszyny, lecz znacznie mniejsze mikroboty. Te, zdolne do zmieniania kształtu, będą w stanie uformować struktury przypominające szczoteczkę wymiatającą płytkę nazębną z powierzchni zębów a nawet wydłużone sznurki zdolne do wchodzenia między zęby niczym nić dentystyczna. Jakby tego było mało, nanocząstki tworzące te mikroroboty mogą wytwarzać środki przeciwbakteryjne zdolne do zabijania bakterii w jamie ustnej.

\n\n\n\n

Roboty zajmą się myciem, nitkowaniem i płukaniem zębów

\n\n\n\n

Za tym przełomowym projektem stoją naukowcy z Uniwersytetu Pensylwanii, którzy zaprezentowali swoje dokonania na łamach ACS Nano. Ich osiągnięcia są nie tylko teoretyczne, ponieważ opisywane rozwiązanie zostało również sprawdzone w praktyce. Roje mikrorobotów dopasowywały się do różnych kształtów zębów, niemal całkowicie eliminując tworzone przez bakterie biofilmy, które prowadzą do ubytków i chorób dziąseł.

\n\n\n

\n\n\n

Oczywiście takie rozwiązanie nie jest przeznaczone wyłącznie dla leni, lecz przede wszystkim dla osób z ograniczoną sprawnością ruchową. Możemy sobie wyobrazić, że na przykład sparaliżowani pacjenci czy też przebywający w śpiączce bądź pozbawieni rąk mogliby skorzystać z opisywanej innowacji. Niewielkich rozmiarów roboty za jednym zamachem mogłyby zająć się umyciem zębów, ich nitkowaniem oraz przepłukaniem jamy ustnej. Wszystko to z wykorzystaniem jednego i tego samego roju mikroskopijnych urządzeń.

\n\n\n\n

Szansa dla osób z ograniczoną sprawnością manualną

\n\n\n\n

Co istotne, cały system jest w pełni programowalny. Możliwe jest dostrojenie ruchów mikrorobotów oraz kontrola sztywności i długości “szczeciny”. Ta jest wystarczająco twarda, aby usuwać biofilmy, a przy tym na tyle delikatna, by nie doprowadzić do uszkodzeń dziąseł. Poza tym, nie ma znaczenia, czy dana osoba ma proste zęby, czy wykrzywione – rój dostosuje się do różnych powierzchni. Nanocząstki tlenku żelaza zostały zatwierdzone przez amerykańską Agencję Żywności i Leków do innych zastosowań, a rozwiązanie zostało już przetestowane na ludzkich zębach.

\n\n\n\n

Mamy tę technologię, która jest tak samo lub bardziej skuteczna jak szczotkowanie i nitkowanie zębów, ale nie wymaga zręczności manualnej. Chcielibyśmy zobaczyć, jak pomaga ona starszej populacji i osobom niepełnosprawnym. Wierzymy, że wpłynie to na obecne metody i znacznie rozwinie dbanie o zdrowie jamy ustnej.
Hyun Koo, The University of Pennsylvania School of Dental Medicine

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDg2MA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDg2Ng==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/implant-piersi.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Żegnaj, silikonie. Nadchodzą implanty piersi z drukarki 3D","slug":"zegnaj-silikonie-nadchodza-implanty-piersi-z-drukarki-3d","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-06T18:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Mg==","name":"Zdrowie","slug":"zdrowie","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zdrowie - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Żegnaj, silikonie. Nadchodzą implanty piersi z drukarki 3D - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Implanty piersi cieszą się dzisiaj dużą popularnością. Często są wybierane z powodów estetycznych, ale szczególne znaczenie mają u kobiet poddanych mastektomii. Pojawiły się start-upy, które proponują realną alternatywę dla silikonu.

\n\n\n\n\n\n\n\n

W ostatnich latach poprawiła się wykrywalność raka piersi, a w wielu przypadkach najlepszą możliwą metodą pozbycia się nowotworu jest mastektomia. Kobiety, które przeszły leczenie onkologiczne, często poddają się operacji rekonstrukcji piersi. Istnieją także zespoły medyczne, które objawiają się wrodzonym brakiem sutka, np. zespół Polanda. Współczesna medycyna dysponuje naprawdę dobrymi metodami rekonstrukcyjnymi. Niektóre wykorzystują płat skórno-podskórny z okolicy podbrzusza, inne płat mięśniowo-skórny pobrany z pleców, a jeszcze inne stawiają na ekspandoprotezę. Jako wypełnienie wciąż najczęściej stosuje się silikon.

\n\n\n\n

Niestety, implanty silikonowe nie są pozbawione wad. Do najważniejszych pacjentki zaliczają brak możliwości osiągnięcia temperatury właściwej ciała i konieczność regularnych wymian (co ok. 10-15 lat). Coraz częściej zaczynają pojawiać się alternatywy – dużo bezpieczniejsze i wygodniejsze dla pacjentek.

\n\n\n\n

Czym zastąpić silikon?

\n\n\n\n

Coraz więcej firm stawia na technologię druku 3D do wytworzenia szkieletu wypełnionego żywymi komórkami, które stopniowo integrują się z otaczającą tkanką. Samo rusztowanie nie zostaje jednak w ciele pacjentki na zawsze – z czasem jest rozpuszczane.

\n\n\n

\n\n\n

Właśnie na tym opiera się Mattise, implant wykonany przez firmę Lattice Medical z degradowalnego biopolimeru, po którym po 18 miesiącach w organizmie nie pozostaje ślad. Badania kliniczne z udziałem ochotników rozpoczną się jeszcze w tym miesiącu w Gruzji. Podobny implant ma także start-up Healshape, który planuje rozpocząć badania kliniczne w ciągu najbliższych dwóch lat.

\n\n\n\n

Healshape zamierza użyć hydrożelu do wydrukowania miękkiego implantu, który zostanie wchłonięty przez komórki tłuszczowe w ciągu 6-9 miesięcy. Z kolei firma CollPlant pracuje nad biotuszem pochodzącym z liści tytoniu, które zmodyfikowano genetyczne do produkcji ludzkiego kolagenu.

\n\n\n

\n\n\n

Prof. Stephanie Willerth z kanadyjskiego University of Victoria, która nie jest związana z firmami, mówi:

\n\n\n\n

To ekscytujące. Jako inżynierowie, bawimy się drukiem 3D od pół dekady, ale posiadanie aplikacji klinicznej, którą lekarze widzą jako pomocną dla pacjentów, jest niezbędne do rozpowszechnienia tej technologii.

\n\n\n\n

Wiele wskazuje na to, że wkrótce pacjentki będą mogły decydować, z jakiego materiału chcą skorzystać w przypadku operacji rekonstrukcji piersi. W klinikach chirurgii estetycznej oferujących zabiegi powiększenia piersi, dominującym materiałem jeszcze przez długi czas pozostanie silikon.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}}]}}}

Warto sprawdzić

Zaczekaj, zanim zabijesz tę muchę. Owady też odczuwają ból

Jedz awokado, będziesz zdrowszy. Owoc obniża poziom cholesterolu, ale nie sprawi, że schudniesz

Jak komunikują się neurony? Naukowcy mają teraz nad nimi kontrolę

Nie „czy” a „kiedy”. Ten region w każdej chwili może spotkać gigantyczne trzęsienie ziemi

Liofilizacja sposobem na wydajniejsze klonowanie organizmów? Są pewne postępy

Samo sadzenie drzew nie pomoże w walce z globalnym ociepleniem. Ujawniono, jaki wpływ ma wylesianie na klimat

Wpaść jak… żaby w bagno. Naukowcy znaleźli śmiertelną pułapkę sprzed 45 milionów lat

Wisiorki z ludzkich kości. Naukowcy na tropie kanibali sprzed tysięcy lat

Ręczne mycie i nitkowanie zębów pójdzie w niepamięć. Wkrótce zajmą się tym roboty

Żegnaj, silikonie. Nadchodzą implanty piersi z drukarki 3D