<p>Dyskusja nad rywalizacją Indyjsko-Chińską na kontynencie Azjatyckim.</p>
<p><iframe loading="lazy" width="640" height="480" src="https://konto.focus.pl//www.youtube.com/embed/1VdR-Wc08gA" frameborder="0" allowfullscreen></iframe></p>


Chiny czy Indie?

Historia

Społeczeństwo

<p>Naukowcy nareszcie znaleźli materialny dowód podróży do Puntu – tajemniczej starożytnej krainy, z której przywożono m.in. złoto, żywe zwierzęta, cynamon i aromatyczne gatunki drewna.</p>
<p>Prawie od początku istnienia państwa nad Nilem Egipcjanie wyprawiali się do Kraju Punt, tajemniczego miejsca, położonego gdzieś na południu. <strong>Najstarszą wyprawę, której zapis zachował się w egipskich archiwach, zorganizował w czasie panowania tzw. V Dynastii (w XXV w. p.n.e.) faraon Sahure</strong>. W kolejnych wiekach wypraw tych było coraz więcej. Tak wiele, że Punt zaczął się pojawiać nawet w bajkach, np. w „Historii rozbitka” spisanej w czasach XII Dynastii (ok. XIX w. p.n.e.).</p>
<p>Przywożono stamtąd do Egiptu prawdziwe skarby: złoto, kość słoniową, pachnidła, aromatyczne żywice, skóry zwierzęce&nbsp;i żywe zwierzęta, cynamon i aromatyczne gatunki drewna. <strong>Wyprawy te musiały być ogromnym przedsięwzięciem dla administracji dworu faraona</strong>. Wiemy, że tzw. wyprawa Henenu, przedsięwzięta za czasów panowania faraona Mentuhotepa III, który panował na przełomie II i III tysiąclecia p.n.e., liczyła ok. 3 tys. uczestników.</p>
<div class="richlink-embed-widget-wrapper" id="widget_id_1636899131466">
<div class="richlink-embed-widget-content row">
<div class="image col-4 col-md-2"><a href="https://www.focus.pl/artykul/czy-naukowcy-odkryli-biblijna-sodome-kwitnace-przed-3600-laty-miasto-zniszczylo-uderzenie-meteoru" target="_blank"><img alt="czy-naukowcy-odkryli-biblijna-sodome-kwitnace-przed-3600-laty-miasto-zniszczylo-uderzenie-meteoru-fot-university-of-california-santa-barbara" class="lazy" src="https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/media/default/0001/54/617671012e7f8f42e982f03a76b55e4e85ae9361.jpeg"></a></div>
<div class="col-8 col-md-10">
<div class="title">
<h4><a href="https://www.focus.pl/artykul/czy-naukowcy-odkryli-biblijna-sodome-kwitnace-przed-3600-laty-miasto-zniszczylo-uderzenie-meteoru" target="_blank">Czy naukowcy odkryli biblijną Sodomę? Kwitnące przed 3600 laty miasto zniszczyło uderzenie meteoru</a></h4>
</div>
</div>
</div>
</div>
<h2><strong>Gdzie znajdowała się starożytna kraina&nbsp;Puntu?</strong></h2>
<p>Do niedawna badacze nie byli pewni, gdzie znajdowała się kraina Punt. Wskazówka „gdzieś na południe od Egiptu” była zbyt ogólna. <strong>Niektórzy umieszczali ją na terenie dzisiejszej Somalii, inni – w Erytrei, na Półwyspie Arabskim, a nawet w Jemenie</strong>. Poza hieroglificznymi inskrypcjami oraz przedstawieniami ekspedycji do Punt na grobowych reliefach i papirusach egiptolodzy nie znali żadnego fizycznego dowodu, że takie wyprawy w ogóle się odbyły.</p>
<p>Tak było, dopóki naukowcy kierowani przez prymatologa z Dartmouth College Nathaniela Dominy’ego nie zbadali szczątków dwóch pawianów płaszczowych (<i>Papio hamadryas</i>), odkrytych w XIX w. w egipskich Tebach i przechowywanych w magazynach British Museum.</p>
<h2><strong>Punt – magiczna kraina pawianów</strong></h2>
<p>Egipcjanie uważali pawiany za wcielenia boga mądrości Tota, wiązali je też z bogiem słońcem Amonem-Ra.<strong> Jednak zwierzęta te nie żyją w Egipcie! Widać je za to na przedstawieniach ekspedycji przybywających z Kraju Punt</strong>. Egipcjanie musieli sprowadzać setki tych zwierząt: przy niektórych świątyniach i nekropoliach znaleziono liczne mumie pawianów. Dominy i jego koledzy zbadali izotopy zawarte w emalii zębowej osobników z Teb. Dzięki takim badaniom można ustalić miejsce narodzin nie tylko ssaków, ale też ludzi.</p>
<p>Ziemia i woda (a więc także pożywienie) w każdym regionie&nbsp;charakteryzuje się unikalnymi wzajemnymi proporcjami izotopów strontu i tlenu. Ten izotopowy wzór zapisuje się w emalii zębowej podczas pierwszych lat życia organizmu i nie zmienia się podczas przeprowadzki do innego regionu.&nbsp;Z kolei zawartość tych izotopów we włosach i sierści odzwierciedla ostatnie miesiące życia organizmu.</p>
<div class="richlink-embed-widget-wrapper" id="widget_id_1636900103209">
<div class="richlink-embed-widget-content row">
<div class="image col-4 col-md-2"><a href="https://www.focus.pl/artykul/egipscy-archeolodzy-przypadkowo-odkryli-250-grobowcow-moga-liczyc-ponad-4-tys-lat" target="_blank"><img alt="grobowce-zostaly-wykute-w-skale-na-roznych-poziomach-do-czesci-prowadza-pochyle-korytarze-fot-ministerstwo-turystyki-i-starozytnosci-egiptu" class="lazy" src="https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/media/default/0001/46/a464ad29d82dc7710a9941bdb67d5ded9511c6e8.jpeg"></a></div>
<div class="col-8 col-md-10">
<div class="title">
<h4><a href="https://www.focus.pl/artykul/egipscy-archeolodzy-przypadkowo-odkryli-250-grobowcow-moga-liczyc-ponad-4-tys-lat" target="_blank">Egipscy archeolodzy przypadkowo odkryli 250 grobowców. Mogą liczyć ponad 4 tys. lat</a></h4>
</div>
</div>
</div>
</div>
<p>Uzyskane wyniki badacze porównali z analizą izotopową strontu i tlenu pochodzących z ciał 155 innych pawianów z 77 miejsc, z których każde mogło&nbsp;być, hipotetycznie, Krajem Punt. Wyniki potwierdzały, że żaden z pawianów, których ciała przechowywano w British Museum, nie urodził się na terenie Egiptu. <strong>Oba pochodziły z regionu, który obejmuje dzisiejsze Erytreę, Etiopię i Somalię.</strong></p>
<p style="text-align: center;"><picture><img alt="" src="https://konto.focus.pl/uploads/media/default/0001/54/7681b07ef233ff2630c3233225a49fd9e1fa263b.jpeg"></picture></p>
<p style="text-align: center;"><picture><span class="burda-caption">Analiza mumii małp ze zbiorów British Museum wskazała, że prawdopodobnie zostały przywiezione z Rogu Afryki </span></picture></p>
<p style="text-align: center;"><picture><span class="burda-caption">(fot. The Trustees of the British Museum)</span></picture></p>
<p>Z badań sierści zwierząt naukowcy wywnioskowali, że jeden z nich żył w Egipcie przez wiele lat, podczas gdy drugi zmarł niedługo po przyjeździe. Oba miały usunięte kły, badacze przypuszczają więc, że małpy żyły wśród ludzi jako zwierzęta domowe.</p>
<p>Egipcjanie mieli też praktyczne zastosowanie dla importowanych pawianów: z malowideł grobowych znamy przedstawienia tych zwierząt w roli „psów policyjnych” pomagających chwytać złodziei. Pawiany żyły również jako święte zwierzęta w okręgu świątynnym boga Tota.</p>
<h2><strong>Polski wątek w sprawie</strong></h2>
<p>Import pawianów z Kraju Punt to pierwszy zarejestrowany w historii człowieka przypadek przenoszenia na nowy grunt obcej fauny. Egipcjanie z czasem nauczyli się rozmnażać pawiany. Pięć zwierząt pochodzących z okresu ptolemejskiego, z przełomu er, których szkielety przebadali uczeni, urodziło się w Egipcie. Teksty historyczne z tego okresu wspominają o hodowli pawianów w egipskim mieście Memfis.</p>
<p>Egipcjanie podróżowali do Kraju Punt aż do czasów panowania Ramzesa III (XII w. p.n.e.), z którego to okresu pochodzi ostatnia inskrypcja opisująca egzotyczną wyprawę. Dla późniejszych mieszkańców doliny Nilu Punt był już tylko bajką.</p>
<div class="richlink-embed-widget-wrapper" id="widget_id_1636901008652">
<div class="richlink-embed-widget-content row">
<div class="image col-4 col-md-2"><a href="https://www.focus.pl/artykul/odkryto-grobowiec-skarbnika-ramzesa-ii-znaleziono-nietkniete-malowidla-ale-ciala-brak-211103113932" target="_blank"><img alt="najlepiej-zachowanym-fragmentem-grobowca-sa-kamienne-sciany-pokryte-malowidlami-fot-ministry-of-tourism-and-antiquities" class="lazy" src="https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/media/default/0001/54/5c7282d5d6395115a4a2d6e184f7c071c1578fb1.jpeg"></a></div>
<div class="col-8 col-md-10">
<div class="title">
<h4><a href="https://www.focus.pl/artykul/odkryto-grobowiec-skarbnika-ramzesa-ii-znaleziono-nietkniete-malowidla-ale-ciala-brak-211103113932" target="_blank">Odkryto grobowiec skarbnika Ramzesa II. Znaleziono nietknięte malowidła, ale ciała brak</a></h4>
</div>
</div>
</div>
</div>
<p>„Nowe światło na kwestię lokalizacji Puntu rzuca też moje niedawne odkrycie w świątyni Hatszepsut (ok. 1473–1458 p.n.e.) w Deir el-Bahari, gdzie znaleźć można najobszerniejszą relację z egipskich wypraw do Puntu. Choć najważniejszym z puntyjskich towarów było antiu (identyfikowane najczęściej z mirrą), do Egiptu przywożono też okazy egzotycznej fauny, zarówno z samego Puntu jak i z pobliskiej Nubii. Na ścianach tzw. Portyku Puntu widzimy więc pawiany, żyrafy, gepardy, lamparta, a nawet nosorożca. <strong>Wśród towarów sprowadzonych z Nubii ukazano z kolei tajemniczego ptaka z długimi nogami i krótkim ostrym dziobem oraz charakterystycznym czubem z piór na głowie (są to jak dotąd jedyne przedstawienia tego zwierzęcia znane z czasów faraońskich), którego udało mi się zidentyfikować jako sekretarza (<i>Sagittarius serpentarius</i>)”</strong><strong> </strong>– komentuje<strong>&nbsp;</strong>dr Filip Taterka z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN oraz autor książki „Przez morze do Ziemi Boga”.&nbsp;</p>
<p>I dodaje: „Sekretarz to stosunkowo duży ptak drapieżny występujący wyłącznie w Afryce. Cechą charakterystyczną jest to, że ważną część jego diety stanowią węże, które zabija szybkimi i mocnymi uderzeniami stopy. Być może starożytnym Egipcjanom przywodziło to na myśl faraona depczącego wrogów, a może nawet samego boga słońca, który każdej nocy w zaświatach pokonywał ogromnego węża Apopisa.<strong> Obecność sekretarza wśród reliefów z Deir el-Bahari stanowi poważny argument na rzecz hipotezy o położeniu Puntu w bliskim sąsiedztwie Nubii, gdzie schwytano ptaka przywiezionego do Egiptu w czasach Hatszepsut</strong>”.&nbsp;</p>
<div class="widget-content" id="focus-3-container"><script src="https://burdaffi.burdadigital.pl/bundles/app/js/burdaffi-widget-embed.js"></script><script>
        loadWidget({
          container: 'focus-3-container',
          host: 'https://burdaffi.burdadigital.pl', slug: 'focus-3'
        });
      </script></div>


Warto sprawdzić