W­iele lat temu brałem udział w­ wykopaliskach archeologicznych w ­krzyżackim zamku w­ Szestnie. Rycerze w­ habitach – wojskowi zakonnicy – na spalonym pruskim grodzisku postawili swój zamek, a ­ten po setkach lat wyglądał wprawdzie mało efektownie, ale dla naukowców okazał się prawdziwą gratka. Nasze głębokie wykopy mieściły się po wewnętrznej i­ zewnętrznej linii murów. Kopaliśmy na tyle długo, że spostrzeżenie prowadzącego wykopaliska, znanego archeologa z ­Łodzi, zapamiętałem do dziś. Najciekawsze rzeczy zawsze znajdują się na śmietniku!

Szczęśliwie Krzyżacy nie należeli do porządnickich i ­to, czego im zbywało, wyrzucali po prostu „za okno”, do fosy. Na śmietniku znaleźliśmy resztki broni, ceramikę, a ­pewnego razu nawet coś, co kiedyś było naszyjnikiem z­ bursztynów. Damska biżuteria w ­miejscu, do którego kobiety miały zakaz wstępu!? Tak, to dziwne, ale dziś nie o ­tym. Chodzi o ­sam śmietnik.

Rocznie wszyscy ludzie na świecie produkują 1,3 mld ton śmieci. Nie tylko archeolodzy wiedzą, że w­ tych śmieciach leżą prawdziwe skarby. Rafael Gutiérrez Moreno, legendarny Król Śmieci miasta Meksyk, wpadł na to już w latach 50. XX wieku. Zarabiał podwójnie. Najpierw dostawał niemałe pieniądze, aby śmierdzący problem sprzątnąć mieszkańcom i władzy sprzed nosów i oczu, a ­potem odsprzedawał firmom posegregowane odpady do powtórnej obróbki. Wszyscy byli zachwyceni – pracujący za grosze na wysypiskach również, bo zarabiali cokolwiek.

Fortuna Moreno to doskonałe uzasadnienie antycznej maksymy pecunia non olet. Dziś, gdy w stolicy Polski nadal nie działa ustawa śmieciowa, a ­rząd mówi o problemie z gigantyczną dziurą budżetową, informacja, że 90 proc. śmieci da się odzyskać i­ sprzedać, zamieniając je w czysty zysk, brzmi jak tragifarsa. Aż tak trudno w­ Warszawie o­ Midasa? Zamiana śmieci w złoto naprawdę jest bardzo prosta – nie potrzeba do tego żadnych mitów.

Michał Wójcik, redaktor naczelny

SPIS TREŚCI

OBSERWATORIUM

6 Oko z drukarki

7 Szuummm – jak głośne jest chrapanie?

8 Trucizny nasze powszednie

10 Jak skonstruować obcas doskonały

11 Co łączy dinozaury z psami?

12 Wydrukować cały internet

MOTORYZACJA

14 Doładuj się! Spręż się, by zwiększyć moc – czyli po co autom sprężarki

16 Wraca wyscigówka Jaguara

16 Kabriolet z barkiem na wino

17 Fiat 500L rośnie w oczach

TEMAT NUMERU

18 Eldorado na śmietniku. Śmieć to coś śmierdzącego i zbędnego? Nieprawda! Śmieci można zamienić w energię, surowce i pieniądze, a wysypiska są niczym góry skarbów – pisze Artur Ciechanowicz.

CYWILIZACJA

26 Świat piwa według drożdży. Małe, płodne i pracowite - takie są drożdże. Tropem mikroskopijnych grzybów, którym piwo zawdzięcza swój smak, poszedł Grzegorz Siemionczyk.

32 Psychologia interfejsu. Marek Matacz wyjaśnia, co kryje się za znaczkami kursora, strzałkami i ramkami, które codziennie widzimy na ekranie komputera.

36 Głupiejemy, bo jesteśmy zdrowsi. Specjalnie dla „Focusa” dr Michael Woodley opowiada o swojej teorii, według której z pokolenia na pokolenie inteligencji nam… ubywa.

42 Kosmici uczą się chińskiego. I idzie im wyjątkowo dobrze, ustaliła Katarzyna Sarek. Dlaczego UFO upodobało sobie ostatnio wizyty w Państwie Środka?

46 Kilogram na diecie. Kiedy dotychczasowy wzorzec wagi z Sèvres zastąpi krzemowa kula, bada Anna Przybyll.

50 Choroby tronowe. Zbyt długa żuchwa uprzykrzała życie Habsburgom, podagra dręczyła Hohenzollernów, a hemofilia Romanowów. O chorobach europejskich dynastii pisze Marcin Rogoziński.

ROZRYWKA

54 Jak to działa: Myjnia samochodowa

56 Wydarzenia kulturalne, nowości wydawnicze i filmowe

POWIĘKSZENIE

64 Pożegnanie ze słoniem Handel kością słoniowa przezywa rozkwit – a my pokazujemy, co pozostaje po słoniach, które giną tysiącami, by ich ciosy zamieniły się w rzeźby i amulety.

CIAŁO I DUSZA

70 Podkręć umysł! Graj na komputerze i medytuj – nietypowe metody poprawienia pracy mózgu opisuje Monika Maciejewska.

74 Umami: piąty smak. Gorzki, słodki, słony, kwaśny i… – katalog smaków poszerza Marta Zaraska

78 Rachunek szczęścia

Według Ewy Nieckuły szczęście można kupić – trzeba tylko wiedzieć, na co wydać pieniądze.

LABORATORIUM

82 Międzyplanetarna pajęczyna. Jak sprawić, by podbijając kosmos pozostać online – zastanawia się Tomasz Augustyniak.

88 Mądry jak kura. Zwierzęta hodowlane niesłusznie kojarzą nam się wyłącznie z obiadem. Ewa Nieckuła udowadnia, ze pod względem inteligencji nie ustępują psom i kotom.

94 Kosmiczny cios. Bij, zabij – ale jednym ciosem nigdy ci się to nie uda, udowadnia Stefan Hornostaj.

96 Gadżety

FOTOSTRONY

100 Wszystko (w) płynie. Ciecz może być piękna!