Noc długich noży, czyli pierwsza walka Hitlera. Czy bez niej nie doszłoby do wojny?

Dojście do władzy Adolfa Hitlera, jednego z najbardziej okrutnych i ogarniętych obsesją ludzi zmieniło świat na zawsze. Jego droga do władzy najeżona jest ofiarami, którymi byli głównie jego polityczni przeciwnicy. Jednym z najsłynniejszych jego działań, powiązanych z likwidacją wrogów oraz spiskowców jest wydarzenie, zwane nocą długich noży. Kiedy miała ona miejsce? Na czym polegała noc długich noży? Co oznacza to pojęcie?
Noc długich noży, czyli pierwsza walka Hitlera. Czy bez niej nie doszłoby do wojny?

Noc długich noży – co oznacza?

Noc długich noży to wydarzenie, które okazało się dla Hitlera przełomem. Utorowało mu ono drogę do władzy, umożliwiło pozbycie się przeciwników oraz zaskarbiło wdzięczność i oddanie niemieckiej armii. Noc długich noży znana jest historykom również jako operacja Koliber, krwawa czystka lub pucz Röhma. Co oznacza noc długich noży? Jaką rolę odegrała w kontekście późniejszych wydarzeń?

W nocy z 29 na 30 czerwca 1934 roku Hitler aresztował wielu członków organizacji SA, czyli bojówki chroniącej zgromadzenia partyjne. O ile wcześniej Führer chętnie korzystał z ich wsparcia, tak po dojściu do władzy jego poglądy polityczne uległy zmianie. To z kolei nie podobało się członkom SA, a zwłaszcza przywódcy organizacji, działaczowi Ernstowi Röhmowi.

Hitler, który stał się kanclerzem III Rzeszy w 1933 roku nie chciał być kojarzony z brutalnością i przemocą fizyczną. Mimo iż cenił Röhma jako człowieka, obrał inny kurs niż nastawiona na socjalizm i poświęcenie jednostki SA. Z tego powodu wewnątrz organizacji zaczęły narastać głosy niezadowolenia, którym przodował sam przywódca, czyli Ernst Röhm. Otwarcie krytykował on Hitlera, nazywając go śmiesznym kapralem oraz zdrajcą. Führer dowiedział się o tym i postanowił działać, obawiając się zamachu stanu i podburzenia ludności przeciwko niemu.

Noc długich noży miała ogromne znaczenie w kontekście dojścia Hitlera do władzy. Nie tylko ugruntowała ona jego pozycję jako silnego przywódcy, ale ukazała go również jako krwawego sędziego, który nie cofnie się przed niczym w obronie sprawiedliwości. On sam, w trakcie przemówienia z 13 lipca 1934 roku określił się mianem “odpowiedzialnego za los narodu niemieckiego” oraz “sędziego najwyższego tego ludu”.

 

Noc długich noży – historia

Noc długich noży zapisała się na kartach historii jako krwawa czystka, której głównym celem było pozbycie się politycznych przeciwników Hitlera. Akcja skierowana była przeciwko członkom NSDAP, choć w głównej mierze chodziło o zlikwidowanie paramilitarnej bojówki SA. Na czym polegała noc długich noży?

Do aresztowania Ernsta Röhma oraz jego najbliższych współpracowników doszło w nocy z 29 na 30 czerwca, w miejscowości Bad Wiessee koło Monachium. W tej miejscowości wypoczynkowej w jednym hotelu przebywało na rozkaz Hitlera całe dowództwo organizacji SA.

Führer prowadził i nadzorował akcję aresztowania Röhma, a także osobiście pozbawił go jego insygniów. Obława miała miejsce około godziny 4 nad ranem. Zakończyła się ona wywiezieniem więźniów, a następnie ich rozstrzelaniem. W trakcie akcji oddziały SS zajęły również główną siedzibę SA.

Jednak zamordowanie dowództwa organizacji SA nie wystarczyło Hitlerowi. Polecił on swoim współpracownikom sporządzenie tzw. “list śmierci”, na których miano umieścić wszystkich przeciwników, otwarcie krytykujących rządy Führera. Na terenie całych Niemiec doszło do wielu brutalnych morderstw ludzi, znajdujących się na tych listach. Niektórzy twierdzą, że wiele z osób zabitych w trakcie krwawej czystki ucierpiało wskutek osobistych porachunków pobratymców Hitlera, nie zaś dlatego, że się mu sprzeciwiali.

Adolf Hitler przyznał się do popełnienia w trakcie krwawej czystki 77 morderstw na tle politycznym. Szacuje się jednak, że liczba osób, które straciły w tym czasie życie jest o wiele większa. Obecnie badacze skłaniają się ku wartości 90 osób, choć szacuje się, że mogło to być nawet 400 osób.

 

Noc długich noży – skąd wzięła się nazwa?

Noc długich noży była krwawą jatką, mającą na celu utorować Hitlerowi drogę do władzy absolutnej. Przeprowadzona z 29 na 30 czerwca akcja aresztowania dowództwa bojówki SA zakończyła się sukcesem. Samo wydarzenie było zaś pierwszym krokiem w kierunku upadku tej paramilitarnej organizacji.

Geneza nazwy “noc długich noży” nie jest do końca jasno określona. Najprawdopodobniej zwrot ten pojawił się po raz pierwszy w trakcie przemówienia ministra Josepha Goebbelsa. Samo określenie miałoby odnosić się do sądów kapturowych, których zadaniem było likwidowanie zdrajców narodów.

Nazwa ta może również pochodzić od skojarzenia z kordzikami, czyli długimi nożami, jakimi posługiwali się członkowie SS. Warto pamiętać, że to właśnie ta organizacja, wraz z wojskiem i pod rozkazem Hitlera zajęła się zlikwidowaniem “zdrajców” z dowództwa SA oraz zajęciem ich siedziby. Nie jest więc wykluczone, że to właśnie dzięki kordzikom wydarzenie to znane jest pod nazwą nocy długich noży.

 

Noc długich noży – książka i film

Noc długich noży to wydarzenie, które wywarło duży wpływ na historię nie tylko Niemiec, ale również większości Europy i świata. Wiele ludzi noc długich noży postrzega jako pierwszy sygnał tego, jak ogromna jest potęga propagandy i samego Hitlera. Temat ten podjęło także kilku artystów, chcących na swój sposób odnieść się do tamtych wydarzeń.

Powieść “Noc długich noży” Hansa Hellmuta Kirsta z 1975 roku opowiada historię z małego miasteczka, w którym zamordowany zostaje starszy mężczyzna o nazwisku Norden. Dokumenty, jakie wewnątrz domu odkrywa policja rzucają nowe światło na przeszłość pozornie niegroźnego, miłego starszego pana.

Wynika z nich, że Hans-Hermann Norden był członkiem tajnej, niezwykle elitarnej jednostki bojowej. Jej celem była służba i oddanie sprawie, w tym wykonywanie rozkazów przełożonych na zasadzie bezwzględnego posłuszeństwa. Autor w swojej powieści rzuca nieco światła na tamten okres w dziejach.

Ukazując tamte wydarzenia z innej strony, autor pokazuje, jak wielką rolę w pozyskaniu przez Hitlera władzy odegrała propaganda. Tłumaczy również częściowo to, jak bardzo ludzie z SS i przychylnych Hitlerowi organizacji byli zmanipulowani i wytresowani do posłuszeństwa.

Film dokumentalny “Noc długich noży”, stworzony przez kanał History ukazuje pełnię wydarzeń w sposób bardzo rzeczowy i dokumentalny. Obraz ten opiera się wyłącznie na faktach, wspomnieniach oraz notatkach, sporządzonych przez bliskie Führerowi osoby.

Nieco bardziej fabularny obraz ukazuje film “Zmierzch bogów” z 1969 roku. Opisuje on historię niemieckiej dynastii von Essenbeck, znanych i bogatych potentantów przemysłu stalowego. Głowa rodu powierza pieczę nad hutą stali swojemu synowi, czym wywołuje zazdrość i zawiść u pozostalych członków dynastii. Rodzinę oprócz nieporozumień dzielą także poglądy polityczne, ponieważ część z nich należy do SA, a część do SS. Punktem kulminacyjnym i rozwiązaniem całego konfliktu staje się noc długich noży.