Zdaniem archeologów niektóre z przedmiotów znalezionych w trakcie ostatnich wykopalisk mogły być wykorzystywane przez ludzi, którzy zbudowali tajemniczy neolityczny pomnik. Co więcej, odkrycia pokazują, że teren ten był zamieszkiwany przez różne starożytne ludy od tysięcy lat.
– Wspólnie znaleziska pozwalają nam stworzyć coraz bardziej szczegółowy obraz tego, co robili ludzie i jak żyli w okolicy Stonehenge – powiedział Live Science Matt Leivers, archeolog z Wessex Archeology w rozmowie z Live Science.
Przed rozpoczęciem realizacji wartego 2,4 miliarda dolarów projektu przeniesienia pobliskiej autostrady pod ziemię, władze Wielkiej Brytanii zleciły firmie Wessex Archeology przeprowadzenie dokładnego zbadania terenu pod inwestycję.
Archeolodzy wykopali rowy i doły na terenie pobliskich pól, aby sprawdzić obecność pozostałości archeologicznych i artefaktów wzdłuż pasa o długości ok. 3 km, na którym planowo ma powstać tunel drogowy. Do określenia, gdzie warto kopać, zespół wykorzystał badania z powietrza z użyciem sprzętu do badań geofizycznych do poszukiwania terenów naruszonych w odległej przeszłości.
Odkryć dokonano podczas wstępnych badań obszaru. Jeszcze w tym roku na wyznaczonym terenie mają rozpocząć się pełne wykopaliska archeologiczne. Czas ich trwania planowany jest na 18 miesięcy.
Groby z kultury łuczników
Najważniejszymi z najnowszych znalezisk są groby odkryte na południowy-zachód od Stonehenge. Charakter pochówków może sugerować, że wywodzą się one z kultury pucharów dzwonowatych (ang. Bell Beaker culture), której nazwa pochodzi od ówczesnej praktyki grzebania zmarłych w ceramicznych naczyniach kształtem przypominających odwrócony dzwon. W języku polskim nazywana jest też kulturą łuczników. Lud łuczników żył w Europie Zachodniej między 4800 a 3800 lat temu, począwszy od okresu chalkolitu, kiedy zaczęto używać pierwszych narzędzi miedzianych.
W jednym z grobów w okolicy Stonehenge naukowcy znaleźli prosty dzban zawierający szczątki dziecka, choć zachowały się tylko nieliczne kości. W innym dole w pobliżu znaleziono szczątki kobiety, która zmarła w wieku dwudziestu lat, jej ciało została umieszczone w pobliżu stosunkowo ozdobnego garnka lub dzbana. W jej grobie zespół badawczy znalazł również fragment miedzianego szydła lub igły oraz tajemniczy cylindryczny obiekt łupkowy, być może część laski lub pałki.
Uważa się, że oba groby mają około 4500 lat, co oznacza, że są w wieku przybliżonym do tzw. błękitnych kamieni, tworzących wewnętrzny krąg Stonehenge.
Ślady ogrodzenia i starożytnej osady
Wzdłuż planowanej trasy znaleziono również zakopane skrytki zawierające inne starożytne artefakty, w tym naczynia ceramiczne, krzemienie i poroża jelenia, które mogły być używane do kopania.
– Stonehenge było budowane przez bardzo długi czas. Nawet poszczególne etapy jego budowy mogły trwać latami lub dziesięcioleciami. Jest całkowicie możliwe, że ludzie, którzy zostawili te rzeczy za sobą lub zostali pochowani w pobliżu, odegrali jakąś rolę w budowie Stonehenge – stwierdził Matt Leivers.
W ramach wstępnych wykopalisk odkryto również rów położony na południowym wschodzie od Stonehenge. Możliwe, że jest to część fortu z epoki żelaza, znanego lokalnie jako „Obóz Wespazjana”, nazwanego tak na cześć rzymskiego generała, późniejszego cesarza, który dowodził siłami militarnymi na tym obszarze w okresie rzymskim (po roku 43 n.e.).
Archeolodzy odkryli również wzór wskazujący na istnienie podziemnych rowów na południe od grobów. Zdaniem badaczy wzór wydaje się tworzyć ogrodzenie. Naukowcy sugerują, że pochodzi z okresu późnej epoki brązu (ok. 3500 lat temu), z czasów, kiedy w pobliżu znajdowała się osada. W otaczającej rów ziemi naukowcy znaleźli duże ilości spalonego krzemienia.
Tunel drogowy pod Stonehenge
Chociaż rząd Wielkiej Brytanii zatwierdził kontrowersyjny plan budowy tunelu pod Stonehenge w 2020 r., projekt nadal nie uzyskał wszystkich pozwoleń. Przeciwnicy budowy podziemnej trasy twierdzą, że powstanie inwestycji doprowadzi do zniszczenia jednego z najcenniejszych zabytków starożytności na świecie.
Stonehenge leży na niezabudowanym gruncie, ale od XIX wieku zaledwie kilkaset metrów od pomnika biegnie droga. Przeciwnicy nowej inwestycji twierdzą, że projekt spowoduje nieodwracalne szkody w starożytnym krajobrazie i utratę tysięcy prehistorycznych artefaktów i pozostałości archeologicznych. Wśród proponowanych alternatyw jest m.in. obwodnica prowadząca na południe od terenu Stonehenge, która miałaby usunąć większość ruchu drogowego z tego obszaru.
Leivers z Wessex Archeology mówi, że tunel, który miałby przechodzić przez Stonehenge jest najmniej interesującą częścią projektu pod względem archeologicznym, ponieważ proponowana metoda drążenia tunelu głęboko pod ziemią nie będzie miała wpływu na artefakty znajdujące się blisko powierzchni. Szkody archeologiczne mogą dotknąć tylko tych miejsc, gdzie powstanie wjazd i wyjazd z tunelu.