Zwykła woda?

{"cache":{"menuItems_8d665_bdc5b":{"__typename":"RootQueryToMenuItemConnection","nodes":[{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4NjY2MA==","parentId":null,"label":"Natura","path":"/kategoria/natura","target":null,"title":null},{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4NjY2Mw==","parentId":null,"label":"Historia","path":"/kategoria/historia","target":null,"title":null},{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4NjY2Mg==","parentId":null,"label":"Zdrowie","path":"/kategoria/zdrowie","target":null,"title":null},{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4NjY1OQ==","parentId":null,"label":"Kosmos","path":"/kategoria/kosmos","target":null,"title":null},{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4NjY2MQ==","parentId":null,"label":"Technologia","path":"/kategoria/technologia","target":null,"title":null},{"__typename":"MenuItem","id":"cG9zdDo4OTQxNA==","parentId":null,"label":"Publicystyka","path":"/kategoria/publicystyka","target":null,"title":null}]},"post_18f38_77735":{"__typename":"Post","id":"cG9zdDoxNjIx","seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Zwykła woda?\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":0},"featuredImage":null,"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"title_b28e9_bf21a":"Zwykła woda?","content_b28e9_bf21a":"

Zwykła woda?

\n","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2009-02-02T20:22:19","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4NzQ3Nw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/cropped-favicon.9553bdbe.png"}},"id":"dXNlcjozNDY=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/21313f31e4c3a966c0f1eefd53d13d12?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Redakcja","slug":"redakcja","description":"Zastępczyni Redaktora Naczelnego „Focusa”, wcześniej sekretarz redakcji magazynu i redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury rosyjskiej, popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"authorPosition":"Wpisy redakcji","tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]},"slug":"zwykla-woda"},"posts_f30bc_e2a1a":{"__typename":"RootQueryToPostConnection","nodes":[{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDcwNA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDcwNw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/mosquito-g88b06e9bb_1920.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Przez te mikroorganizmy komary nie dadzą nam spokoju. One przyciągają insekty najbardziej","slug":"przez-te-mikroorganizmy-komary-nie-dadza-nam-spokoju-one-przyciagaja-insekty-najbardziej","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-04T20:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybToxNjQ=","name":"Medycyna","slug":"medycyna","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Medycyna - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Przez te mikroorganizmy komary nie dadzą nam spokoju. One przyciągają insekty najbardziej - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Już wiadomo, co dokładnie tak chętnie przyciąga komary do naszej krwi. Naukowcy odkryli, że odpowiadają za to dwa wirusy wywołujące choroby tropikalne.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Wirusy wywołujące choroby tropikalne – Zikę i dengę – mogą wykorzystywać zapach ciał swoich gospodarzy na własną korzyść. Testy przeprowadzone na myszach wykazały, że obecność wymienionych wirusów czyni zwierzęta bardziej apetycznymi dla komarów. To z kolei oznacza łatwiejsze przenoszenie patogenów.

\n\n\n\n

To wyjątkowo sprytna taktyka, która pomaga wirusom w dotarciu do nowych celów. Przerwanie tego “zapachowego łańcucha” mogłoby pomóc w kontrolowaniu nie tylko Ziki i dengi, ale także innych chorób przenoszonych przez komary, np. malarii. Szczegóły badań opublikowano na łamach czasopisma Cell.

\n\n\n\n

Coś tu śmierdzi

\n\n\n\n

Niektóre choroby mogą zmieniać zapach ciał gospodarzy, a część mikroorganizmów wyewoluowała, aby wykorzystać to na swoją korzyść. Dobrym przykładem jest wirus mozaiki ogórka, który uwalnia cząsteczki przyciągające mszyce, wykorzystywane jako wektor do infekowania nowych roślin. Podobnie zachowują się zarodźce malarii, które o swojej obecności informują specyficznym odorem (niewyczuwalnym dla człowieka).

\n\n\n\n

Zespół naukowców z pekińskiego Uniwersytetu Tsinghua pod kierownictwem mikrobiologia Gonga Chenga postanowił sprawdzić, czy wirusy Zika i denga również w jakiś sposób przyciągają uwagę komarów.

\n\n\n\n

Myszy zarażono jednym lub drugim wirusem, a następnie umieszczono ich do trzech komór (grupa kontrolna niezarażona wirusami). Zebrano zapachy wydzielane przez gryzonie, a następnie wprowadzono je do komór wypełnionych komarami, które były połączone z obydwoma pomieszczeniami. W ten sposób uczeni mogli sprawdzić, które zapachy preferują owady. Nawet 70% komarów poruszało się w kierunku komory z zainfekowanymi myszami, co potwierdza, że zwierzęta te pachniały dla nich bardziej “atrakcyjnie”.

\n\n\n\n

Ciekawe jest jednak to, że analiza powietrza z każdego pomieszczenia ujawniła, skąd te różnice. Gryzonie zarażone wirusami wydzielały specyficzne cząsteczki zapachowe, m.in. acetofenon – aż 10 razy więcej niż myszy zdrowe. Posmarowanie zdrowych myszy i ludzkich ochotników acetofenonem potwierdziło, że komary chętniej do nich lgnęły.

\n\n\n\n

W acetofenonie (PhAc) nie ma jednak niczego “magicznego”. Jest to jeden z najprostszych ketonów aromatycznych, o dość intensywnym, przyjemnym zapachu kojarzącym się z zasuszonymi różami. Bakterie produkujące PhAc naturalnie występują na skórze, a ich liczba jest utrzymywana w ryzach przez białka antybakteryjne (RELMα) wydzielane przez komórki skóry. Ich wytwarzanie było na niższym poziomie, gdy myszy chorowały na dengę lub Zikę.

\n\n\n\n

Naukowcy pobrali wymazy od ludzi i odkryli, że faktycznie produkują oni więcej acetofenonu, gdy są chorzy na dengę. Do czego może się to nam przydać?

\n\n\n\n

Informacje zebrane w opisanym badaniu wskazują, że acetofenon jest jednym z nieoczywistych sprzymierzeńców wirusów denga i Zika, przyczyniającym się do ich rozprzestrzeniania się. Wystarczy jednak podać dodatkowe dawki witaminy A (stosowane powszechnie w leczeniu chorób skóry), aby skutecznie obniżyć ilości acetofenonu, a tym samym ograniczyć rozprzestrzenianie się patogenu. To może być naprawdę prosty i skuteczny sposób do kontroli wielu chorób przenoszonych przez komary.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDY1MA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDY1Nw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/ucho.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Ludzie mają zaskakująco rozwiniętą zdolność do słyszenia w wodzie. Skąd się wzięła?","slug":"ludzie-umiejetnosc-slyszenia-w-wodzie-ewolucja","seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Ludzie mają zaskakująco rozwiniętą zdolność do słyszenia w wodzie. Skąd się wzięła? - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Nie sposób ukryć zdziwienie na wieść o tym, że człowiek jest w stanie słyszeć pod wodą lepiej niż… foka. Takie wnioski wyciągnęli autorzy badań opublikowanych na łamach Hearing Research.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Ssaki początkowo występowały wyłącznie na lądzie, jednak w pewnym momencie coś skłoniło je do powrotu do macierzy. Idealnym tego przykładem są foki, które – choć zdolne do przetrwania na powierzchni – spędzają czas również pod wodą, gdzie mogą zdobywać pożywienie. O ile fakt, że ssaki, które pozostały na lądzie słyszą w takich warunkach lepiej niż pod wodą nie jest szczególnie zaskakujący, tak inne wnioski płynące z nowych badań w tej sprawie mogą zadziwiać.

\n\n\n\n

Ludzie i foki, czyli powrót do korzeni

\n\n\n\n

Na czele zespołu badawczego stanął Jakob Christensen-Dalsgaard z Uniwersytetu Południowej Danii. Wraz ze współpracownikami postanowił on sprawdzić możliwości słuchowe ludzi, zestawiając je z innymi ssakami. W eksperymencie wzięło udział 7 osób. Okazało się, że uczestnicy nadspodziewanie dobrze radzili sobie ze słyszeniem dźwięków pod wodą, dorównując, a nawet przewyższając w tym względzie kormorany czy foki.

\n\n\n\n

Naukowcy doszli do wniosku, iż dolna granica słyszalności, czyli poziom dźwięku, poniżej którego ucho człowieka nie słyszy niczego, jest o 26 dB niższy niż sądzono na podstawie wcześniejszych badań. Ich autorzy sugerowali, że ludzkie ucho pod wodą funkcjonuje w oparciu o tzw. przewodnictwo kostne. W takim wypadku fale dźwiękowe miałyby wprowadzać czaszkę w wibracje. Christensen-Dalsgaard i jego współpracownicy wykazali, iż rezonans w zamkniętym powietrzu w uchu środkowym wzmacnia dźwięk i czyni ucho bardziej wrażliwym. Podobne obserwacje poczyniono w przypadku kormoranów, żółwi czy żab.

\n\n\n

\n\n\n

Oczywiście gdyby porównać faktyczną zdolność do odbierania dźwięków pod wodą, wliczając w to określanie ich źródła, to ludzie najprawdopodobniej nie mieliby z fokami żadnych szans. Zmysł słuchu nie opiera się bowiem wyłącznie na zdolności do odbierania dźwięków, ale również orientacji co do ich pochodzenia. W takim przypadku człowiek pod wodą często musi funkcjonować “po omacku”.

\n\n\n\n

Funkcjonowanie na lądzie jest dla nas zdecydowanie łatwiejsze

\n\n\n\n

Zupełnie inaczej sytuacja wygląda na lądzie. W takich warunkach jesteśmy w stanie określić kierunek dźwięku z dokładnością co do kilku stopni. Powtórzenie tej czynności pod wodą jest znacznie trudniejsze, a margines błędu wynosi nawet 90 stopni. Z czego wynika tak ogromna różnica? Jesteśmy po prostu przystosowani do reagowania na niewielkie różnice czasowe między uszami, które wynikają z prędkości rozprzestrzeniania się dźwięku w powietrzu. W wodzie rozchodzi się on czterokrotnie wolniej, co z kolei rzutuje na różnice czasowe. Pokazuje to, iż miliony lat ewolucji przystosowały nas do funkcjonowania na lądzie, a nie pod wodą.

\n","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-04T18:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NQ==","name":"Natura","slug":"natura","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Natura - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}},{"__typename":"Category","id":"dGVybToxMzQ=","name":"Zwierzęta","slug":"zwierzeta","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zwierzęta - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDY5NQ==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDY5Nw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/globe-895580_1280.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Oceany nadal skrywają swoje tajemnice. Na mapie widać, gdzie człowiek już zdołał dotrzeć","slug":"oceany-na-mapie-widac-gdzie-czlowiek-juz-zdolal-dotrzec","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-04T17:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDU2Mw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/173150695_3753030154732297_204665997863757715_n.jpg"}},"id":"dXNlcjozMDI4OQ==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/060ffe6b27d36a937e1bbcf68be44a1d?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Jakub Zygmunt","slug":"zyga","description":"Z pochodzenia Sądeczanin, z wykształcenia geolog, z pasji miłośnik państw bałtyckich (zwłaszcza Estonii) i górski wędrowiec, zawodowo \"człowiek-orkiestra\", w sieci można go znaleźć jako Sądeckiego Włóczykija.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Oceany nadal skrywają swoje tajemnice. Na mapie widać, gdzie człowiek już zdołał dotrzeć - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Badacze z projektu naukowego Seabed 2030 przedstawili na konferencji ONZ dotyczącej oceanów mapę, na której pokazują dotychczasowy poziom zmapowana dna oceanicznego na świecie. Naukowcy planują do roku 2030 przeprowadzić na szeroką skalę eksplorację morskich głębin. Co jeszcze przed nami skrywają oceany?

\n\n\n\n

Człowiek stanął już niemalże w każdym miejscu na lądzie i zbadał już praktycznie wszystkie zakamarki każdego z kontynentów. Jednakże tego samego na temat oceanów powiedzieć nie można. Dno morskie jest jednym z najmniej poznanych przez człowieka obszarów na Ziemi.

\n\n\n\n

Podczas konferencji ONZ dotyczącej oceanów została przedstawiona interesująca mapa, która ukazuje w jakim stopniu zostało dno oceanów skartowane. Jak podano, jedynie o 23,4 proc. powierzchni oceanów posiadamy dostateczną wiedzę naukową. Pozostałe ponad ¾ nadal jest dla nas tajemnicą. Badacze z projektu Seabed 2030 zamierzają zmienić ten stan rzeczy.

\n\n\n\n

Modern, direct measurements of the shape of the global ocean floor now encompass 23.4% of the total area. 10.1 million sq km (~ the land area of Europe) was added to the GEBCO chart this past year (red areas). @seabed2030 @NipponF_pr https://t.co/nCOAmyKH4M pic.twitter.com/27sKEkhKPz
— Jonathan Amos (@BBCAmos) June 29, 2022

\n\n\n\n

Okazuje się, że proces kartowania dna oceanicznego znacznie przyspieszył od kilkunastu miesięcy. W ciągu minionego roku powierzchnia morskich głębin, o których mamy naukową wiedzę, zwiększyła się aż o 10 mln km².

\n\n\n\n

Po co nam wiedza o oceanach i tym, co się kryje w ich głębinach?

\n\n\n\n

Dane o podwodnych głębinach będą przydatne nie tylko w nawigacji statków czy w gospodarce rybackiej, ale również w ochronie środowiska. Poznając kolejne obszary den, naukowcy będą zapewne docierać do takich ekosystemów, których dotąd nie znaliśmy.

\n\n\n\n

Ponadto wiedza o budowie dna oceanicznego pozwoli lepiej rozumieć, jak działają prądy morskie i pionowe ruchy wód w oceanach. Będzie można odkryć mechanizmy ich powstawania i zmiany wskutek globalnego ocieplenia.

\n\n\n\n

Czytaj też: Z satelitami na orbicie dzieje się coś niepokojącego. Powodem może być aktywność słoneczna

\n\n\n\n

Seabed 2030 jest programem naukowych finansowanym przez japońską Nippon Foundation. Jak deklarują naukowcy, nie jest to program komercyjny i nie ma na celu kartowania potencjalnych terenów, gdzie mogą występować złoża paliw kopalnych. Jak twierdzą badacze, zmapowanie dna morskiego przed 2030 rokiem będzie możliwe dzięki użyciu autonomicznych i półautonomicznych technologii. Do tej pracy zamierzają użyć m.in. robota, który potrafi w 28 dni zmapować aż 22 tys. km² dna morskiego.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[{"__typename":"Tag","id":"dGVybTo4MzUx","uri":"/tag/oceany","name":"oceany","seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"oceany - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NQ==","name":"Natura","slug":"natura","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Natura - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDY4MA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDY4Mg==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/panda-wielka.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Pandy mają tam dodatkowego palca. Znalezisko wykazało, od jak dawna","slug":"pandy-maja-tam-dodatkowego-palca-znalezisko-wykazalo-od-jak-dawna","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-04T16:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Pandy mają tam dodatkowego palca. Znalezisko wykazało, od jak dawna - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Wszystkie znane gatunki niedźwiedzi są drapieżnikami. Poza jednym. Pandy wielkie zamiast polować na ssaki, wolą objadać się pędami bambusa. Jak do tego doszło? Odkrycie pewnej chińskiej skamieniałości pomoże rozwiązać tę zagadkę.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Panada wielka (Ailuropoda melanoleuca) należy do rodziny niedźwiedziowatych (Ursidae). Przez długi czas zaliczano ją do rodziny szopowatych (jako krewny pandy małej), ale badania genetyczne wykazały, że panda wielka jest spokrewniona z niedźwiedziami, od których oddzieliła się we wczesnym rozwoju tej rodziny. Najbliższy krewny pandy wielkiej to niedźwiedź andyjski.

\n\n\n\n

Panda wielka jest klasyfikowana jako gatunek drapieżnego ssaka ze względu na budowę układu pokarmowego – typowego dla zwierząt spożywających pokarmy mięsne. W rzeczywistości jednak odżywia się pędami roślin (głównie bambusa) – od czasu do czasu przekąsi rybę lub małego gryzonia. Pandy jedzą naprawdę sporo (dziennie do 40 kg), a to dlatego, że trawią zaledwie 1/4 roślin. Dla porównania, krowa trawi ponad 3/4 jedzonych roślin.

\n\n\n\n

Pierwszy wegetarianin wśród zwierząt

\n\n\n\n

Panda wielka nie ma “prawdziwego” kciuka, ale jej kość nadgarstka – trzeszczka promieniowa – jest wydłużona. W chińskiej prowincji Yunnan znaleziono skamieniałości datowane na ok. sześć milionów lat, które są najstarszymi znanymi dowodami na istnienie “fałszywego” kciuka pandy wielkiej. Pozwala on chwytać i łamać ciężkie łodygi bambusa. Nowe wyniki badań opublikowano w czasopiśmie Scientific Reports.

\n\n\n\n

Skamieniałości należą do nieistniejącego już starożytnego krewnego pandy zwanego Ailurarcto, który żył w Chinach 6-8 mln lat temu.

\n\n\n\n

Wang Xiaoming, kurator paleontologii kręgowców w Natural History Museum of Los Angeles County, mówi:

\n\n\n\n

Panda wielka jest rzadkim przypadkiem dużego drapieżnika z krótkim, mięsożernym przewodem pokarmowym, który stał się oddanym roślinożercą. Fałszywy kciuk u Ailurarctos pokazuje po raz pierwszy, prawdopodobny czas i etapy ewolucji karmienia bambusem u pand.

\n\n\n\n

Biolodzy wiedzą o fałszywym kciuku pand od ok. stu lat, ale do tej pory brakowało dowodów kopalnych pozwalających odpowiedzieć na pytania o to, jak i kiedy wyewoluował. Podobnej cechy anatomicznej nie znajdziemy u żadnego innego gatunku niedźwiedzi.

\n\n\n\n

Wang Xiaoming dodaje:

\n\n\n\n

Podczas gdy fałszywy kciuk pandy olbrzymiej nie jest najbardziej elegancki czy zręczny, nawet mały, wystający guzek w nadgarstku może być skromną pomocą w zapobieganiu zsuwania się bambusa z zagiętych palców.

\n\n\n\n

Chińskie skamieniałości znalezione w Yunnan zawierały trzeszczkę promieniową, która była dłuższa niż ta występująca u współczesnych pand wielkich. Nie zawierała jednak haczykowatego zakończenia i mięsistej “poduszki” wokół podstawy kciuka, która wyewoluowała w czasie.

\n\n\n\n

Naukowcy do dzisiaj nie wiedzą, dlaczego pandy wymieniły wysokobiałkową dietę swoich przodków na bambusa, który nie jest bogaty w składniki odżywcze. Dlatego zwierzęta te jedzą nawet 15 godzin dziennie. Mimo że wyglądają potulnie, nie są to żadne “misie” – to wciąż drapieżniki.

Po raz kolejny okazuje się, że cykliczna aktywność słoneczna ma ogromny wpływ na to, co się dzieje na ziemskiej orbicie. Wraz z rozpoczęciem się nowego cyklu słonecznego zaobserwowano znaczny wzrost prędkości „zanurzania się” satelitów w atmosferę, co przyspiesza tylko ich finalne spalenie w górnych warstwach egzosfery lub termosfery.

\n\n\n\n

Trwający 11 lat cykl aktywności słonecznej jest regularnie występującym zjawiskiem na powierzchni naszej najbliższej gwiazdy, które obserwują naukowcy co najmniej od XIX stulecia. Podczas jego trwania dochodzi do pojawiania się plam na Słońcu, rozbłysków, wyrzutów plazmy lub wiatru słonecznego.

\n\n\n\n

Od zeszłej jesieni badacze zaobserwowali, że satelity krążące na orbicie ziemskiej opadają w stronę atmosfery z 10-krotnie większą prędkością. Oznacza to, że dany satelita będzie miał krótsze życia na orbicie i szybciej ulegnie spaleniu w atmosferze.

\n\n\n\n

Wzrost prędkości „opadania” związany jest z tym, że wskutek wiatru słonecznego górne warstwy atmosfery są wyraźnie rzadsze. Satelity nie znajdują już w nich tak silnego oporu, przez co spadają w atmosferę szybciej. Jak na razie naukowcy nie odkryli, dlaczego wiatr słoneczny w taki sposób wpływa na gęstość egzosfery i termosfery.

\n\n\n\n

Czytaj też: Pobyt w przestrzeni kosmicznej pozostawia po sobie ślad. Znacznie większy niż sądzono

\n\n\n\n

\"\" — Od zeszłego roku trwa 25. cykl słoneczny

\n\n\n\n

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna. Czy ją też czekać koniec przez aktywność słoneczną?

\n\n\n\n

Niekoniecznie. Te obiekty na ziemskiej orbicie, które mają własny napęd i sterowane, poradzą sobie w obecnych warunkach. Problem dotyczy w zasadzie tylko satelitów… oraz ogromnej ilości śmieci kosmicznych.

\n\n\n\n

Przez minione pół wieku ludzkość pozostawiła w przestrzeni kosmicznej niezliczoną ilość śmieci w postaci starych rakiet lub nieczynnych satelitów. Teraz dzięki nadzwyczajnej aktywności słonecznej zostaną one w swoisty, naturalny sposób „zutylizowane” w ziemskiej atmosferze.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[{"__typename":"Tag","id":"dGVybToxNw==","uri":"/tag/kosmos","name":"kosmos","seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"kosmos - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NA==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Kosmos","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Kosmos - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"kosmos"}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDY3NA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDY4NA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/lilia-scaled.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Największa lilia wodna na świecie. Ukrywała się tuż pod naszym nosem","slug":"najwieksza-lilia-wodna-na-swiecie-ukrywala-sie-tuz-pod-naszym-nosem","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-04T14:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Największa lilia wodna na świecie. Ukrywała się tuż pod naszym nosem - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Gigantyczna lilia wodna przez 177 lat ukrywała się tuż pod naszym nosem. Rosła w Królewskich Ogrodach Botanicznych Kew, ale przez ten cały czas była błędnie brana za inny gatunek. Wreszcie dokonano korekty.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Grzybienie białe, zwyczajowo nazywane nenufarami lub liliami wodnymi, są gatunkiem bylin z rodziny grzybieniowatych. Cechują je duże, efektowne kwiaty pływające na powierzchni wody. Przez lata rośliny te przerabiano na leki i barwniki. W wielu krajach – z powodu zagrożenia stanowisk naturalnych – objęte ochroną prawną (także w Polsce).

\n\n\n\n

Nowo opisana roślina została nazwana Victoria boliviana – na cześć Boliwii, gdzie rośnie w jednym zbiorniku wodnym w części systemu rzecznego Amazonki. Jest największą na świecie lilią wodną – jej liście mają ponad 3 m szerokości. Opisano ją w czasopiśmie Frontiers. Okazy nowego gatunku znajdują się w Herbarium Kew od 177 lat, a w Herbarium Narodowym Boliwii od 34 lat. W tym czasie powszechnie uważano, że jest to Victoria amazonica.

\n\n\n\n

Naukowcy z Ogrodów Botanicznych Kew, w tym Carlos Magdalena, jeden z czołowych światowych ekspertów w dziedzinie lilii wodnych, od dawna podejrzewali, że roślina różni się od innych gatunków gigantycznych lilii wodnych – Victoria amazonica i Victoria cruziana. Poprosili o nasiona z Boliwii, które zasadzili w Kew. Lucy Smith – ilustratorka botaniczna – wykonała szczegółowe rysunki naukowe wszystkich trzech gatunków. Wymagało to ogromnego poświęcenia, m.in. odwiedzin szklarni w nocy, bo kwiaty lilii wodnych pojawiają się tylko w ciemności.

\n\n\n

\"\" — *Victoria boliviana* rośnie w Boliwii /Fot. Carlos Magdalena

\n\n\n

Lucy Smith mówi:

\n\n\n\n

Byłam w stanie uzyskać dostęp do kwiatów, a także patrząc na liście, mogłam, jako ilustrator, podkreślić te różnice, które widziałam. Podczas gdy je rysowałam, różnice stały się one jeszcze silniejsze w moim umyśle i znalazłam nowe sposoby odróżniania ich od siebie. Może jestem stronnicza, ale z tych trzech gatunków uważam, że nowy gatunek ma jedne z najpiękniejszych kwiatów.

\n\n\n\n

Kew to dzielnica Londynu, która ma długą historię związaną z roślinami – Waterlily House zbudowano w 1852 r., by pokazać piękne i gigantyczne lilie wodne. Nowe odkrycie pokazuje, że rośliny te wciąż potrafią zaskoczyć.

\n\n\n\n

Dr Alex Monro z Ogrodów Botanicznych Kew tłumaczy:

\n\n\n\n

Odkąd po raz pierwszy zobaczyłem zdjęcie tej rośliny w Internecie w 2006 roku, byłem przekonany, że jest to nowy gatunek. Ogrodnicy znają swoje rośliny bardzo dokładnie; często jesteśmy w stanie rozpoznać je na pierwszy rzut oka. Było dla mnie jasne, że ta roślina nie pasowała do opisu żadnego ze znanych gatunków Victorii i dlatego musiała być trzecim gatunkiem. Od prawie dwóch dekad analizuję w Internecie każde zdjęcie dzikich lilii wodnych Victorii, co jest luksusem, którego botanik z XVIII, XIX i większości XX wieku nie miał. Jestem również rozpieszczany przez fakt, że w Kew możemy uprawiać wszystkie gatunki razem obok siebie i w tych samych warunkach, co wyklucza zmiany kształtu i koloru spowodowane warunkami środowiskowymi. W naturze Victoria rośnie na ogromnym obszarze i takie porównanie nie jest możliwe. Tak wiele nauczyłem się w procesie oficjalnego nadawania nazwy temu nowemu gatunkowi i jest to największe osiągnięcie mojej 20-letniej kariery w Kew.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NQ==","name":"Natura","slug":"natura","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Natura - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDY2MQ==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDY2Mw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/himalayas-g049c8affc_1920.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Niezwykłe znalezisko w Tybecie. Te bakterie mogą zagrażać nam wszystkim","slug":"niezwykle-znalezisko-w-tybecie-te-bakterie-moga-zagrazac-nam-wszystkim","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-04T12:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Niezwykłe znalezisko w Tybecie. Te bakterie mogą zagrażać nam wszystkim - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

W próbkach pobranych z tybetańskich lodowców, znaleziono prawie 1000 gatunków bakterii nieznanych wcześniej nauce. To rodzi obawy dotyczące pojawienia się nowych chorób, a być może i pandemii stymulowanych przez globalne ocieplenie.

\n\n\n\n\n\n\n\n

O tym, że globalne ocieplenie może przyczynić się do wybuchu kolejnej pandemii, naukowcy ostrzegają od lat. Topniejące lodowce i wieczna zmarzlina mogą skrywać wiele nieznanych mikroorganizmów, w tym potencjalnie chorobotwórczych. Jeżeli były one uwięzione w lodzie przez dziesiątki, a nawet setki tysięcy lat, reakcja naszych układów odpornościowych jest wielką niewiadomą.

\n\n\n\n

W pracy opublikowanej w Nature czytamy:

\n\n\n\n

Powierzchnie lodowców wspierają różnorodne życie, w tym bakterie, glony, archeony, grzyby i inne mikroeukarionty. Lód na lodowcu może również służyć jako zapis mikroorganizmów z przeszłości, przy czym starożytne (ponad 10 000 lat) mikroorganizmy unoszące się w powietrzu z powodzeniem odradzają się. Dlatego mikrobiom lodowcowy stanowi również nieocenioną chronologię życia drobnoustrojów na naszej planecie.

\n\n\n\n

Nieznane bakterie, nowe pandemie?

\n\n\n\n

Naukowcy pobrali w latach 2010-2016 próbki lodu z 21 lodowców w Tybecie. Zostały one stopione, aby ujawnić, co skrywają. Odkryto 968 unikalnych gatunków bakterii, z czego aż 98% to mikroorganizmy nieznane nauce. Naukowcy użyli metod metagenomicznych na próbkach, aby zebrać cały obecny materiał genetyczny; wyhodowali również niektóre drobnoustroje w laboratorium, aby dowiedzieć się o nich więcej i odzyskać większą część ich genomu.

\n\n\n\n

Odnalezienie takiej mnogości mikroorganizmów w takich warunkach nie powinno być zaskoczeniem, bo pokrywy lodowe i lodowce stanowią prawie 1/10 powierzchni Ziemi. Globalne ocieplenie i postępujące zmiany klimatyczne przyczyniają się do ich topnienia, a więc i uwalniania “zawartości”. To może być prawdziwa biologiczna puszka Pandory.

\n\n\n\n

Jeszcze nie wiadomo, jakie mikroorganizmy dominują wśród znalezionych w tybetańskich lodowcach. Naukowcy ostrzegają, że niektóre mogą być zakaźne dla roślin, zwierząt, a nawet i ludzi. Ich wpływ na środowisko jest nieznany.

\n\n\n\n

W opublikowanym artykule czytamy:

\n\n\n\n

Te mikroorganizmy mogą przenosić nieznane czynniki wirulencji, które sprawiają, że rośliny, zwierzęta i ludzie są podatni na zakażenie. Mogą one wywoływać lokalne epidemie, a nawet pandemie.

\n\n\n\n

Warto wspomnieć, że pobrane próbki pochodzą ze szczególnie ważnego regionu świata. Topniejący śnieg i lód Wyżyny Tybetańskiej zasila kilka rzek, które płyną w gęsto zaludnionych częściach całych Chin i Indii. Uwolnienie potencjalnie niebezpiecznych patogenów może zagrażać nie tylko ich mieszkańcom, ale i ludziom na całym świecie.

\n\n\n\n

Teraz rozpocznie się żmudna charakterystyka mikroorganizmów i ocena ich potencjału do wywoływania infekcji. Warto przypomnieć, że rok temu w tybetańskich lodowcach znaleziono starożytne wirusy, niektóre liczące ponad 15 000 lat!

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NQ==","name":"Natura","slug":"natura","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Natura - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDY0Mg==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDY0NA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/robot.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Starszym osobom będą towarzyszyły roboty. Mają pomóc w walce z samotnością","slug":"roboty-walka-z-samotnoscia-osoby-starsze","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-04T10:05:53","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybToxNjE=","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Psychologia","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Psychologia - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"psychologia"},{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Ng==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Technologia","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Technologia - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"technologia"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Starszym osobom będą towarzyszyły roboty. Mają pomóc w walce z samotnością - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Władze stanu Nowy Jork postanowiły zastosować dość nietypowe podejście do kwestii samotności wśród starszych osób. W walce z nią mają im pomóc roboty.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Urządzenia zwane ElliQ zostały zaprojektowane tak, by pomagać ludziom w wieku 65 lat i starszym. Grupą docelową są oczywiście osoby mieszkające samotnie, a jak na razie do różnych gospodarstw domowych ma trafić ponad 800 robotów. Urządzenia są w stanie między innymi odpowiadać na pytania, prowadzić small talk czy przypominać o czynnościach, które mają zostać wykonane. Może to być na przykład alarm dotyczący konieczności wzięcia leków.

\n\n\n\n

Roboty sposobem na walkę z samotnością wśród seniorów

\n\n\n\n

Jak wyjaśnia Greg Olsen, dyrektor New York State Office for the Aging, wśród cech przydatnych w kontekście interakcji z seniorami można wymienić zdolność ElliQ do zapamiętywania poprzednich kontaktów; przypominania o nawadnianiu czy odpoczynku; pozytywny wpływ na poziom stresu oraz możliwość kontrolowania fizycznego i psychicznego stanu zdrowia.

\n\n\n\n

Urządzenia mają się skupiać przede wszystkim na tym, co jest ważne dla niemal każdego człowieka: wspomnieniach, walidacji życia, interakcjach z otoczeniem. Liczne badania potwierdzają, iż samotność oraz izolacja od społeczeństwa mają fatalny wpływ na człowieka. Taki stan można porównać ze szkodami wyrządzanymi przez palenie prawie całej paczki papierosów każdego dnia.

\n\n\n\n

Zgubny wpływ izolacji na zdrowie ludzi

\n\n\n\n

Niestety, samotność – mimo rozwoju technologii umożliwiających kontakt z innymi ludźmi – wydaje się plagą XXI wieku. Problem ten zyskał na sile w dobie pandemii COVID-19, która dodatkowo odizolowała osoby starsze. O ile te przebywające w specjalistycznych ośrodkach czy też utrzymujące kontakt z rodzinami nie są szczególnie narażone na opisywany problem, tak inne mogą doświadczać jej w bardzo poważny sposób.

\n\n\n\n

Oczywiście można się zastanawiać, czy nie lepszym rozwiązaniem – zamiast zakupu kilkuset robotów – nie byłoby przeznaczenie tych pieniędzy na rzecz ludzkich pomocników, którzy mogliby odwiedzać seniorów w ich domach. Na pochwałę zasługuje natomiast fakt, że nowojorskie władze zauważają problem i podejmują działania mające na celu zwalczenie go.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDYyOA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODMxMQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/media/default/0001/61/dinozaur.png"}},"title_b28e9_bf21a":"Tak dinozaury utrzymały się na szczycie. Gigantyczne gady dostosowały się do nietypowego klimatu","slug":"dinozaury-przyczyny-dominacji-niskie-temperatury","seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Tak dinozaury utrzymały się na szczycie. Gigantyczne gady dostosowały się do nietypowego klimatu - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Dominacja człowieka na Ziemi jest bezsporna, jednak jej długość okazuje się nieszczególnie imponująca. Szczególnie, jeśli zestawić ją z wynikiem osiągniętym przez dinozaury.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Te rządziły bowiem naszą planetą przez około 135 milionów lat, pozostając w tym okresie na szczycie łańcucha pokarmowego. Zdaniem autorów nowych badań w tej sprawie, opublikowanych w Science Advances, jedną z podstaw tego sukcesu była zdolność dinozaurów do przetrwania w bardzo zimnym klimacie. Dzięki temu pozostały one przy życiu nawet podczas wymierania, które miało pod koniec triasu i doprowadziło do wyginięcia wielu ówczesnych gatunków.

\n\n\n\n

Dinozaury i ich trwająca miliony lat dominacja

\n\n\n\n

Naukowcy skupili się na próbkach osadów skalnych znalezionych w basenie Junggar w północno-zachodnich Chinach. W przeszłości znajdowano tam pozostałości po dinozaurach, natomiast nowe analizy dostarczyły dowodów na to, że zamieszkiwały one bardzo zróżnicowane ekosystemy. Gdyby więc przenieść się miliony lat wstecz, to moglibyśmy je spotkać zarówno na terenach tropikalnych, gdzie temperatury nie spadały poniżej zera, jak i na obszarach, w których trudno byłoby oczekiwać wartości “na plusie”.

\n\n\n\n

Na czele zespołu zajmującego się tą sprawą stanął Paul Olsen z Uniwersytetu Columbia. Badacze znaleźli dowody na to, że obszar północno-zachodnich Chin doświadczał w erze dinozaurów regularnych, mroźnych zim. Znalezione na miejscu osady zawierały pozostałości dużych cząstek, których powstawanie towarzyszy zamarzaniu na przykład jezior. Oczywiście już wcześniej pojawiały się przypuszczenia, że dinozaury zamieszkujące okolice bieguna w okresie od 237 mln lat do 174 mln lat temu były wystawione na działanie niskich temperatur, jednak tego typu teorie nie były powszechnie uznawane.

\n\n\n\n

Niskie temperatury i spadek liczby gatunków

\n\n\n\n

Właśnie dlatego solidne dowody zebrane przez Olsena i jego współpracowników są tak ważne. Dzięki nim możliwe powinno być lepsze zrozumienie czynników, które umożliwiły dinozaurom wejście na sam szczyt i pozostanie na nim przez ponad sto milionów lat. O ile bowiem większość średnich i dużych gadów lądowych zniknęła dość gwałtownie pod koniec triasu, co prawdopodobnie wiązało się ze spadkiem temperatury, tak dinozaury stosunkowo szybko powróciły do pierwotnego stanu. Zdaniem naukowców stało się to możliwe dzięki ich przystosowaniu do życia w chłodnym klimacie. Wśród elementów, który im to ułatwiły, wymienia się między innymi obecność piór oraz zdolność do żywienia się ubogą roślinnością występującą na obszarach polarnych.

\n","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-04T08:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybToxMzQ=","name":"Zwierzęta","slug":"zwierzeta","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zwierzęta - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDU0MA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDU0Mg==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/la-palma-g9b82976bd_1280-1.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Wybuch wulkanu Cumbre Vieja trwał wyjątkowo długo. Przyczyna tkwiła w nietypowej lawie","slug":"wybuch-wulkanu-cumbre-vieja-trwal-wyjatkowo-dlugo-przyczyna-tkwila-w-nietypowej-lawie","seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Wybuch wulkanu Cumbre Vieja trwał wyjątkowo długo. Przyczyna tkwiła w nietypowej lawie - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Erupcja wulkanu Cumbre Vieja na wyspie La Palma, którą dobrze pamiętamy z września i października 2021 roku, trwała wiele tygodni. Był to jeden z najsilniejszych kataklizmów, jaki nawiedził w ostatnich latach Wyspy Kanaryjskie. Badacze z Uniwersytetu Jana Gutenberga z Mainz w Niemczech przyjrzeli się lepkości lawy, jaka spływała przez wiele dni ze stożka wulkanu.

\n\n\n\n

Okazuje się, że jednym z głównych powodów tego, że erupcja Cumbre Vieja doprowadziła do tak wielkich zniszczeń w infrastrukturze, była nadzwyczaj niska lepkość lawy. Materiał wydobywający się z wulkanu poruszał się wówczas z ogromną prędkością, dewastując wszystko, co mijał na swojej drodze.

\n\n\n\n

Zdaniem naukowców lepkość lawy wylewającej się z kanaryjskiego wulkanu była najmniejsza spośród wszystkich dotychczas zaobserwowanych bazaltowych erupcji na świecie. Do takiego wniosku mogli dojść dzięki obserwacji wielu godzin nagrań erupcji, które pojawiały się w sieci i telewizji. Na tej podstawie stwierdzono, że prędkość wyjściowa lawy wynosiła nawet powyżej 10 m/s.

\n\n\n\n

Ponadto okazało się, że podczas erupcji lawy dochodziło do zjawisk typowych dla wodnych spływów turbulentnych. Lawa o składzie bazaltu zazwyczaj nie wykazuje takich cech, jest gęstsza.

\n\n\n\n

\n\n

\n\n\n\n

Wybuch Cumbre Vieja nie należał do najzwyklejszych. Stopili popiół, aby to sprawdzić

\n\n\n\n

Aby sprawdzić empirycznie, czy faktycznie wybuch Cumbre Vieja charakteryzował się niskogęstościowym spływem lawy, badacze zebrali kilka próbek pyłu wulkanicznego z wyspy La Palma. Następnie w warunkach laboratoryjnych próbowali je stopić w wysokiej temperaturze, a dalej za pomocą reometra zmierzyli lepkość lawy. Okazało się, że wartości były 10 razy mniejsze niż te w przypadku próbek z erupcji wulkanu Kilauea na Hawajach w 2018 roku.

\n\n\n\n

Na niską lepkość lawy z Cumbre Vieja główny wpływ miał jej skład chemiczny. Według badaczy zawierała ona niewiele krzemionki (SiO₂).

\n\n\n\n

Wyniki badań zostały opublikowane w Nature Communication. Nie tylko pozwalają one poznać kolejne przyczyny niszczycielskiego kataklizmu sprzed kilku miesięcy, ale również przynoszą ważne informacje dla lokalnych służb ostrzegających. Znając ukształtowanie powierzchni wyspy La Palma oraz charakterystykę materiały lawowego w Cumbre Vieja, łatwiej przewidzi się, jak będą kształtować się potoki lawowe podczas kolejnych erupcji wulkanu w przyszłości.

\n","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-03T18:00:43","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDU2Mw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/173150695_3753030154732297_204665997863757715_n.jpg"}},"id":"dXNlcjozMDI4OQ==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/060ffe6b27d36a937e1bbcf68be44a1d?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Jakub Zygmunt","slug":"zyga","description":"Z pochodzenia Sądeczanin, z wykształcenia geolog, z pasji miłośnik państw bałtyckich (zwłaszcza Estonii) i górski wędrowiec, zawodowo \"człowiek-orkiestra\", w sieci można go znaleźć jako Sądeckiego Włóczykija.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NQ==","name":"Natura","slug":"natura","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Natura - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}}]},"posts_f30bc_3eb40":{"__typename":"RootQueryToPostConnection","nodes":[{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDYxNg==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDYyMg==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/silownia-cwiczenia.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Lac-phe to nowy sojusznik w walce z otyłością. Ale nie spodziewajmy się cudownej pigułki zbyt szybko","slug":"lac-phe-to-nowy-sojusznik-w-walce-z-otyloscia-ale-nie-spodziewajmy-sie-cudownej-pigulki-zbyt-szybko","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-03T17:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybToxNjQ=","name":"Medycyna","slug":"medycyna","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Medycyna - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}},{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Mg==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Zdrowie","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zdrowie - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"zdrowie"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Lac-phe to nowy sojusznik w walce z otyłością. Ale nie spodziewajmy się cudownej pigułki zbyt szybko - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Naukowcom udało się zidentyfikować cząsteczkę “antygłodową”, która formuje się w organizmie po intensywnym wysiłku fizycznym. Nazywa się lac-phe i może przyczynić się do postępu w walce z chorobami metabolicznymi oraz otyłością.

\n\n\n\n\n\n\n\n

O tajemnicach nadwagi i otyłości napisano już mnóstwo książek. Dlaczego niektórzy mają tendencje do tycia, podczas gdy inni jedzą wszystko bez ograniczeń i nie przybywa im kilogramów, jest jedną z największych zagadek medycyny. Teraz naukowcy z Uniwersytetu Stanforda namierzyli związek, który jest produkowany w naszym organizmie pod wpływem ćwiczeń fizycznych. Przemieszcza się on do mózgu i tłumi apetyt. Ta cząsteczka “antygłodowa” może być kluczem do walki z chorobami metabolicznymi. Szczegóły opisano w Nature.

\n\n\n\n

Dr Jonathan Long, adiunkt patologii z Uniwersytetu Stanforda, który kierował badaniami, mówi:

\n\n\n\n

Wszyscy jesteśmy ogólnie świadomi, że ćwiczenia są korzystne. Są dobre dla masy ciała i kontroli glukozy. Ale chcieliśmy przyjrzeć się tej koncepcji w sposób bardziej szczegółowy – chcieliśmy zobaczyć, czy możemy rozebrać ćwiczenie pod względem cząsteczek i ścieżek.

\n\n\n\n

Hamulec dla głodu

\n\n\n\n

Dzięki staraniom naukowców, powstała cząsteczka znana jako lac-phe – hybryda dwóch związków chemicznych, które naturalnie występują w ludzkim organizmie: mleczanu (jonowej formy kwasu mlekowego) i fenyloalaniny (aminokwasu). Lac-phe działa choćby wtedy, gdy po intensywnym treningu wysiłkowym mamy wrażenie, jakby nasz żołądek był wielkości ziarnka grochu. Odkrycie to otwiera drzwi do nowych metod leczenia chorób metabolicznych, ale o potencjalnie cudownej pigułce odchudzającej nie ma co jeszcze marzyć.

\n\n\n\n

Zespół dr Longa postanowił przyjrzeć się dziedziną znaną jako metabolomika, która dotyczy wszystkich rodzajów cząsteczek biorących udział w regulacji naszego metabolizmu. Dotyczy to szczególnie związków aktywowanych w odpowiedzi na aktywność fizyczną.

\n\n\n\n

Dr Long dodaje:

\n\n\n\n

Tysiące cząsteczek związanych z metabolizmem zostały skatalogowane na przestrzeni lat, a prawdopodobnie istnieją jeszcze tysiące innych, które nie zostały zidentyfikowane. Wiemy jednak, że one tam są, ponieważ możemy je wykryć za pomocą naszego spektrometru masowego.

\n\n\n\n

Naukowcy postanowili wykorzystać spektrometr masowy do weryfikacji, jak małe cząsteczki zmieniają się podczas ćwiczeń myszy. Warto bowiem wspomnieć, że lac-phe występuje nie tylko u ludzi, ale także u gryzoni czy koni wyścigowych, co potwierdzono dodatkowymi badaniami.

\n\n\n\n

Okazało się, że lac-phe (związek mleczanu i fenyloalaniny) jest katalizowany przez białko CNDP2, które jest aktywne m.in. komórkach odpornościowych i komórkach skóry. Kiedy ćwiczymy, wiele różnych typów komórek wykrywa mleczan, a CNDP2 pomaga zsyntetyzować lac-phe. Działanie związku potwierdzono na myszach. Zwierzęta, które go nie produkowały, po aktywności fizycznej jadły więcej i wytwarzały dodatkowe ilości tkanki tłuszczowej.

\n\n\n\n

Dr Long wyjaśnia:

\n\n\n\n

Szacujemy, że szlak lac-phe jest odpowiedzialny za około 25% efektów przeciw otyłości wynikających z ćwiczeń.

\n\n\n\n

Lek na otyłość?

\n\n\n\n

Testy wykazały, że podawanie lac-phe otyłym myszom tłumiło u nich spożycie wysokokalorycznej żywności o 30%. To z kolei przełożyło się na zmniejszenie masy ciała, zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej i poprawę tolerancji glukozy.

\n\n\n\n

Naukowcy ostrzegają, by nie popadać w przedwczesny zachwyt nad lac-phe. To dopiero początek serii badań, które jeszcze bardziej zagłębią się w mechanizm tego, jak dokładnie lac-phe hamuje sygnały głodu. Konieczne jest znalezienie odpowiednich receptorów w mózgu, bo to one mogą być kluczem do walki z otyłością.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDUyMA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDUyNA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/blyskawica-burza-astma.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Astma burzowa to coraz częstszy problem. Czy można się przed nią bronić?","slug":"astma-burzowa-to-coraz-czestszy-problem-czy-mozna-sie-przed-nia-bronic","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-01T14:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Mg==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Zdrowie","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zdrowie - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"zdrowie"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Astma burzowa to coraz częstszy problem. Czy można się przed nią bronić? - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Sezon burzowy to nie tylko ekstremalne zjawiska pogodowe, ale i dla wielu złe samopoczucie. Astma burzowa to coraz częstszy problem, który może stanowić zagrożenie dla naszego zdrowia.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Regularne alerty RCB o nadchodzącej burzy to nie tylko ostrzeżenie przed niewychodzeniem z domu. Osoby cierpiące na astmę lub mające alergię na pyłki, powinny szczególnie wziąć je sobie do serca. Może wystąpić u nich tzw. astma burzowa, która powoduje spotęgowanie objawów alergicznych, u niektórych kończące się hospitalizacją. Historia medycyny zna przypadki śmiertelne wywołane tym schorzeniem.

\n\n\n\n

Astma burzowa – co to takiego?

\n\n\n\n

Przypadki astmy burzowej zostały po raz pierwszy odnotowane w latach 80. ubiegłego wieku w Anglii i Australii. Co roku odnotowuje się ich coraz więcej, zwłaszcza po intensywnych nawałnicach. Najsłynniejszą “plagę” astmy burzowej odnotowano w Australii w listopadzie 2016 r. Tuż po niej do szpitali zgłosiło się ponad 9000 osób z dusznościami i niekontrolowanymi atakami astmy. Placówki medyczne zostały przeciążone, co skończyło się śmiertelnie dla co najmniej osiem osób.

\n\n\n\n

W tamtym czasie w Melbourne panowały warunki szczególnie sprzyjające wystąpieniu astmy burzowej – temperatura wynosząca ponad 30oC i szczyt sezonu pylenia traw. Pyłki życicy wielokwiatowej są za duże, by przedostać się do płuc i utykają w nosie lub gardle, utrudniając oddychanie. Burza z 2016 r. doprowadziła do pękania woreczków pyłkowych i uwalniania milionów cząsteczek alergenu, co przyczyniło się do wzrost epizodów astmy o ponad 672%!

\n\n\n\n

Astma burzowa z medycznego punktu widzenia to atak astmy, który rozpoczyna się lub nasila po burzy z piorunami. Stan ten może wystąpić u każdego astmatyka, ale najczęściej dotyka osoby z sezonowym alergicznym nieżytem nosa (katarem siennym). Astma burzowa może pojawić się w dowolnym miejscu na świecie – do tej pory odnotowano 20 ognisk – większość w Australii, ale pojawiły się także przypadki w Europie i na Bliskim Wschodzie.

\n\n\n\n

Trzeba pamiętać, że deszcz obniża liczbę pyłków w powietrzu, więc deszczowa pogoda działa kojąco na astmatyków. Ale intensywne burze mogą pogorszyć odbiór astmy w wyniku wyjątkowej sekwencji zdarzeń. Zimne prądy zstępujące zbierają cząsteczki zawierające pyłki i pleśń, które są przenoszone w chmury, gdzie wilgotność jest wysoka. Tam wiatr, wilgoć i błyskawice rozbijają cząsteczki do rozmiarów, które mogą łatwo dostać się do nosa, zatok i płuc. Tak trafiają do naszego organizmu.

\n\n\n\n

Czy przed astmą burzową można się bronić?

\n\n\n\n

Badania opublikowane w Journal of Allergy and Clinical Immunology wykazały, że aż 144 z 228 osób z alergią sezonową zgłosiło astmę burzową, a to ponad 65%! Wiele odnotowywanych ataków astmy burzowej nie było łagodnych. Prawie połowa osób, które doznały ataku, szukała pomocy w nagłych wypadkach w szpitalu.

\n\n\n\n

Astma burzowa nie rozwinie się u każdego astmatyka. Bardziej narażone są osoby ze słabo ocenionymi objawami astmy, niskim wynikiem w szybkim teście wydechowym, wyższym poziomem przeciwciał IgE specyficznych dla życicy, wyższym poziome eozynofilii, które mają tendencję do wzrostu podczas alergii, wyższym poziomem wydychanego tlenku azotu (miara zapalenia płuc u astmatyków).

\n\n\n\n

W Polsce nie odnotowano przypadków astmy burzowej. Z danych NFZ wynika, że na astmę w 2019 r. w naszym kraju cierpiało 2,2 mln osób. W Stanach Zjednoczonych chorych jest 10 razy więcej, a i same burze są intensywniejsze, więc ryzyko wystąpienia astmy burzowej jest wyższe.

\n\n\n\n

Dla astmatyków alert RCB powinien jednak być podwójnym ostrzeżeniem, bo nigdy nie wiadomo, jak zareagują oni na nawałnicę. Dobrze zaopatrzyć się w tym czasie w zapas leków lub po prostu zostać w domu.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDQ1OQ==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDQ2MQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/football-g041ec6c53_1920.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Prosty plaster wykryje wstrząs mózgu. Sportowcy będą bezpieczniejsi","slug":"prosty-plaster-wykryje-wstrzas-mozgu-sportowcy-beda-bezpieczniejsi","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-06-30T14:15:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybToxNjQ=","name":"Medycyna","slug":"medycyna","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Medycyna - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}},{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Mg==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Zdrowie","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zdrowie - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"zdrowie"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Prosty plaster wykryje wstrząs mózgu. Sportowcy będą bezpieczniejsi - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Jak wykryć wstrząs mózgu? Powstał specjalny plaster, który znacznie usprawni istniejące procedury, a także zwiększy bezpieczeństwo sportów kontaktowych.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Określenie wstrząśnienia mózgu wynikającego z urazu głowy u sportowców jest jednym z najtrudniejszych wyzwań podczas meczów, zarówno piłki nożnej, futbolu amerykańskiego, jak i hokeja. Trenerzy i lekarze podchodzą do tego tematu bardzo poważnie, bo nawet kiedy wydaje się, że ze sportowcem wszystko jest ok, w jego mózgu może dochodzić do nieodwracalnych zmian.

\n\n\n\n

Specjalny plaster z czujnikiem noszony na karku mógłby pomóc w diagnozowaniu wstrząśnienia mózgu podczas wydarzeń sportowych. Wstępne badania wykazały, że urządzenie było w stanie wykryć wstrząs mózgu z dokładnością sięgającą 90%, choć na razie podczas testów na manekinach.

\n\n\n\n

Istniejące czujniki do wykrywania wstrząsu mózgu są nieporęczne i wymagają zainstalowania ich w kasku, co automatycznie czyni je nieużytecznymi w niektórych sportach, np. wspomnianej piłce nożnej. Nelson Sepúlveda z Uniwersytetu Michigan postanowił to zmienić.

\n\n\n\n

Plaster wykryje whiplash

\n\n\n\n

Nowo opracowany plaster z czujnikiem noszony na karku może być pomocny w przewidywaniu ryzyka wstrząsu mózgu w sportach o dużej sile uderzenia, m.in. futbolu amerykańskim czy judo. Badania opublikowane w Scientific Reports, sugerują, że małe i elastyczne urządzenie jest w stanie wykryć nagłe obciążenie szyi, takie jak whiplash (uraz biczowy). Jest to uraz odcinka szyjnego kręgosłupa, który następuje w wyniku nagłego odgięcia głowy ku tyłowi, a następnie odgięcia głowy do przodu – często dochodzi do niego podczas wypadków samochodowych. Ale nierzadko urazów biczowych doświadczają także sportowcy.

\n\n\n\n

Co prawda, istnieją już urządzenia pomagające przewidzieć wstrząs mózgu, takie jak czujniki oparte na akcelerometrze, które wykrywają ruch po umieszczeniu w kasku sportowca. Są one jednak nieporęczne, nawet w sportach, w których kask jest elementem wyposażenia. Mogą również dawać fałszywie odczyty, gdy kask nie jest stabilnie przytwierdzony na głowie sportowca.

\n\n\n\n

Zespół Sepúlvedy opracował nowatorski czujnik oparty na warstwie folii z materiału termoplastycznego (tzw. nanogenerator ferroelektretowy – FENG), który wytwarza energię elektryczną po fizycznym kontakcie lub przyłożeniu siły (nacisku).

\n\n\n\n

Sepúlveda mówi:

\n\n\n\n

Generowany sygnał elektryczny jest proporcjonalny do fizycznego obciążenia szyi i może być wykorzystany do oszacowania przyspieszenia oraz prędkości nagłego ruchu szyi – dwóch markerów do przewidywania wstrząsu mózgu.

\n\n\n\n

Plaster został przetestowany na manekinie, który był dodatkowo wyposażony w akcelerometr i żyroskop wewnątrz głowy. Został on upuszczony z wysokości 61 cm, aby zasymulować whiplash. Dane wyjściowe z plastra w 90% pokrywały się z danymi pochodzącymi z czujników wewnątrz głowy. Istniejące różnice da się skorygować.

\n\n\n\n

Wstępne testy plastra są pozytywne, ale trzeba sprawdzić jego użyteczność w “warunkach bojowych”, czyli podczas meczu. Technologia ta już przyciągnęła zainteresowanie NFL.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDI0MA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDI0OA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/zolw.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Niektóre gatunki wydają się nie starzeć. Skąd się bierze ten fenomen?","slug":"niektore-gatunki-prawie-sie-nie-starzeja","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-06-29T08:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybToxNjQ=","name":"Medycyna","slug":"medycyna","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Medycyna - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}},{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Mg==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Zdrowie","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zdrowie - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"zdrowie"},{"__typename":"Category","id":"dGVybToxMzQ=","name":"Zwierzęta","slug":"zwierzeta","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zwierzęta - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Niektóre gatunki wydają się nie starzeć. Skąd się bierze ten fenomen? - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Na łamach Science ukazała się publikacja poświęcona żółwiom. Jej autorzy opisują, że zwierzęta te starzeją się w zaskakująco wolnym tempie i próbują wyjaśnić, z czego może wynikać ten fenomen.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Co więcej, osobniki przebywające w niewoli, pozbawione konieczności walki o pożywienie i unikania drapieżników, wydają się w ogóle nie starzeć. Z drugiej strony, wielu ludzi również ma ten komfort, ale mimo to – nawet jeśli żyją dłużej niż reszta populacji – to ta różnica nie jest zbyt duża. Badaniami w tej sprawie zajęła się Rita de Silva z Universidade do Porto.

\n\n\n\n

Długowieczność żółwi, czyli jak wyjaśnić wieloletni fenomen

\n\n\n\n

Istotną rolę w zrozumieniu tej kwestii odgrywa długowieczność, którą w przypadku ludzi zaczyna się od umownej granicy 100 lat. Osoby, które ją przekraczają, stają się więc długowieczne, ponieważ żyją zauważalnie dłużej niż pozostała część społeczeństwa. Innym wyznacznikiem może być też prawdopodobieństwo śmierci związanej z wiekiem. Na przykład w Stanach Zjednoczonych przeciętny 50-latek ma 0,48% szans na śmierć w ciągu kolejnego roku. W przypadku 80-latka wskaźnik ten wzrasta do 5,6%, podczas gdy u 100-latka – do niemal 35%.

\n\n\n\n

W przypadku żółwi niezwykle przydatna wydaje się ich zdolność do neutralizacji uszkodzonych komórek i odporność na uszkodzenia DNA, które powstają w czasie podziału komórkowego. Mniej jasne jest to, skąd owe zwierzęta zyskały tę zdolność. Odpowiedzi na to pytanie miały dostarczyć badania obejmujące zarówno dziko żyjące, jak i trzymane w niewoli żółwie. W pierwszym przypadku, dotyczącym hodowlanych zwierząt, okazało się, iż około 75% gatunków wykazuje zerowy lub niemal zerowy wskaźnik starzenia się.

\n\n\n\n

Kiedy natomiast przyszła pora na analizy dotyczące starzenia się w dzikich populacjach, naukowcy postanowili przekonać się, czy za długowiecznością żółwi może stać ich zmiennocieplność. Miałoby to sprawiać, że gady te – zamiast zużywać energię na utrzymanie temperatury ciała – mogą wykorzystać ją do naprawy komórek. Na czele zespołu stanęła Beth Reinke z Northeastern Illinois University. Wraz ze współpracownikami porównała tempo starzenia się zwierząt zmiennocieplnych z tempem starzenia się organizmów stałocieplnych, biorąc pod uwagę szereg czynników pokroju rozmiarów ciała.

\n\n\n\n

Zmiennocieplność kluczem do sukcesu?

\n\n\n\n

Wyszło na jaw, że hipoteza jest nieprawdziwa: zwierzęta zmiennocieplne nie starzeją się wolniej niż stałocieplne. W całym gronie nadal wyróżniały się jednak żółwie. Na nic zdały się też przewidywania związane z temperaturami: cieplejszy klimat zwiększał tempo starzenia się u gadów, ale zmniejszał je u płazów. Długowieczność wydaje się natomiast związana z późniejszym dojrzewaniem płciowym, co wskazuje na wolniejsze tempo życia długowiecznych stworzeń zmiennocieplnych. Wśród najważniejszych czynników znalazło się jeszcze coś innego: skuteczne mechanizmy obronne. A w tym zakresie posiadające skorupy żółwie zdecydowanie się wyróżniają. Dzięki temu mechanizmowi żółwie wydają się żyć na tyle długo, by ewolucja mogła zadziałać w zakresie ochrony przed starzeniem.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDEwNw==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDEwOQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/kobieta-kawa.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Czy kawa podczas ciąży jest bezpieczna? Ważna wskazówka australijskich naukowców","slug":"czy-kawa-podczas-ciazy-jest-bezpieczna-dla-dziecka-wazna-wskazowka-australijskich-naukowcow","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[{"__typename":"PRIprimeCategory","name":"Zdrowie","slug":"zdrowie"}],"autorzy":[]},"date":"2022-06-27T12:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Mg==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Zdrowie","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zdrowie - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"zdrowie"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Czy kawa podczas ciąży jest bezpieczna? Ważna wskazówka australijskich naukowców - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Czy można pić kawę w ciąży? Czy kofeina jest bezpieczna dla dziecka? To jedne z najczęściej zadawanych pytań przez przyszłe matki, które nie wyobrażają sobie dnia bez “małej czarnej”. Australijscy naukowcy przeprowadzili badania genetyczne, które rzucają nowe światło na tę kwestię.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), kawa w ciąży jest dozwolona, ale w ograniczonych ilościach. Przyszła mama nie powinna pić więcej niż dwie filiżanki dziennie – ok. 300 mg – choć niektóre kraje sugerują ustawienie limitu na 200 mg. Wielu osobom powinno to wystarczyć, bo zmiany hormonalne sprawiają, że kofeina z kawy w organizmie ciężarnej kobiety działa nawet 8 godzin dłużej.

\n\n\n\n

Naukowcy z Uniwersytetu w Queensland wykorzystali genetykę do analizy zachowań związanych z piciem kawy. Ich wyniki wskazują, że napój ten nie zwiększa ryzyka poronienia, urodzenia martwego dziecka czy przedwczesnego porodu. Kawa jest całkowicie bezpieczna dla ciężarnych kobiet.

\n\n\n\n

Dr Gunn-Helen Moen z Uniwersytetu w Queensland mówi:

\n\n\n\n

Aktualne wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia mówią, że kobiety w ciąży powinny pić mniej niż 300 mg kofeiny, czyli 2-3 filiżanki dziennie. Opierają się one jednak na badaniach obserwacyjnych, w których trudno jest oddzielić picie kawy od innych czynników ryzyka, takich jak palenie tytoniu, picie alkoholu czy niewłaściwa dieta. Chcieliśmy się dowiedzieć, czy sama kawa rzeczywiście zwiększa ryzyko niekorzystnych wyników ciąży, a badania wykazały, że tak nie jest.

\n\n\n\n

Kawa a genetyka

\n\n\n\n

Dr Daniel Hwang, drugi autor badań, powiedział, że nawyki związane z piciem kawy częściowo wynikają z genetyki. Na to, ile filiżanek kawy dziennie wypijamy mają wpływ geny, które otrzymaliśmy od rodziców. Wykazano, że warianty genetyczne wpływają także na potrzebę picia kawy podczas ciąży. Może się okazać, że kobieta pijąca wcześniej 3-4 filiżanki kawy dziennie, podczas ciąży będzie “potrzebowała” tylko jednej filiżanki albo w ogóle. Może się zdarzyć jednak sytuacja odwrotna, gdy rosnące dziecko w pewnym stopniu “wzmocni” zapotrzebowanie na kawę. O tym wszystkim decydują geny.

\n\n\n\n

Australijscy naukowcy w badaniu wykorzystali tzw. randomizację mendlowską, w której zbadali osiem wariantów genetycznych przewidujących zachowania kobiet ciężarnych związane z piciem kawy. Sprawdzili, czy warianty te, jak i ilości spożywanej kawy, były związane z wynikami porodu.

\n\n\n\n

Dr Daniel Hwang podsumowuje:

\n\n\n\n

Ponieważ nie możemy wymagać od kobiet, aby piły określoną ilość kawy w czasie ciąży, wykorzystaliśmy analizę genetyczną, aby naśladować randomizowane badanie kontrolne. Analiza genetyczna nie wykazała zwiększonego ryzyka poronienia, urodzenia martwego płodu czy przedwczesnego porodu u kobiet pijących kawę. Jeśli chodzi o dietę w czasie ciąży, kobietom często zaleca się ograniczenie pewnych rzeczy, ale to badanie pokazuje, że mogą one nadal pić kawę bez obaw o zdrowie i życie dziecka.

\n\n\n\n

Badanie opublikowane w czasopiśmie International Journal of Epidemiology ma jednak pewne ograniczenia. Sprawdzono w nim tylko niektóre aspekty związane z rozwiązaniem ciąży. Nie sprawdzono natomiast wpływu kofeiny na rozwój płodu – a takiego związku nie sposób wykluczyć. Z tego powodu zachęcamy wszystkie przyszłe mamy do trzymania się wytycznych wyznaczonych przez WHO, bo taka ilość kofeiny (200-300 mg dziennie) na pewno nie zaszkodzi Waszemu dziecku.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo4OTk4Ng==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4OTk5NA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/kamienie.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Czy medytacja wywołuje zmiany strukturalne w mózgu?","slug":"czy-medytacja-wywoluje-zmiany-strukturalne-w-mozgu","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[{"__typename":"PRIprimeCategory","name":"Zdrowie","slug":"zdrowie"}],"autorzy":[]},"date":"2022-06-25T08:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Mg==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Zdrowie","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Zdrowie - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"zdrowie"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Czy medytacja wywołuje zmiany strukturalne w mózgu? - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Na łamach Science Advances ukazały się wyniki badań, których celem było sprawdzenie, czy krótkotrwała medytacja może prowadzić do strukturalnych zmian w obrębie mózgu.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Ten niezwykle istotny organ jest stosunkowo plastyczny i podatny na zmiany. Mogłoby to sugerować, że ewentualne różnice strukturalne w mózgach osób praktykujących medytację i tego nie robiących uda się zauważyć nawet przy pobieżnej analizie. Chcąc się o tym przekonać, Richard Davidson z Uniwersytetu w Wisconsin i jego współpracownicy dokładnie przeanalizowali “komputery pokładowe” ludzi, którzy spędzali czas na medytowaniu.

\n\n\n\n

Pond 200 uczestników i trzy grupy

\n\n\n\n

Wniosek? Bardzo jednoznaczny: nie udało się zidentyfikować żadnych oznak strukturalnych zmian w mózgu, które pojawiłyby się po krótkotrwałej medytacji typu mindfulness. Przeprowadzone badanie jest największym i najściślej kontrolowanym z dotychczas przeprowadzonych. Wzięło w nim udział ponad 200 zdrowych uczestników, którzy nie mieli doświadczeń związanych z medytacją ani problemów ze zdrowiem psychicznym. Ochotników poddano rezonansowi magnetycznemu, dzięki czemu możliwe było sprawdzenie kondycji ich mózgów.

\n\n\n\n

Następnie zostali przydzieleni w sposób losowy do jednej z trzech grup. Pierwsza wiązała się z ośmiotygodniowym kursem MBSR, druga z medytacją w ramach Health Enhancement Program, podczas gdy trzecia była grupą kontrolną, której członkowie w ogólne nie medytowali. Po dwóch miesiącach uczestnicy eksperymentu zostali poddani ponownemu rezonansowi, co miało na celu zidentyfikowanie potencjalnych zmian w strukturze mózgu. Dane z dwóch badań zostały połączone w celu uzyskania większej próby badawczej.

\n\n\n\n

Autorzy nie zauważyli jednak istotnych różnic pomiędzy mózgami przedstawicieli trzech wspomnianych grup. Z drugiej strony, oba zespołu uprawiające medytację zwróciły uwagę na to, że kursy pomogły im w zwiększeniu uważności. Sami badacze przyznają także, że ewentualne zmiany w budowie mogą się pojawić dopiero przy dłuższej praktyce bądź bardziej skoncentrowanej jej formie. Medytacja typu mindfulness obejmuje wiele obszarów psychologicznych, takich jak uwaga, współczucie i emocje.

\n\n\n\n

Wyniki, które stoją w sprzeczności z wcześniejszymi ustaleniami

\n\n\n\n

Uzyskane wyniki są więc nieco odmienne od tych, które pojawiły się za sprawą badań sprzed lat. Nie da się jednak bez zawahania stwierdzić, czy wcześniejsze ustalenia były błędne. Eksperymenty różniły się nie tylko końcowymi rezultatami, lecz również samym przebiegiem. W związku z tym może się okazać, że w pewnych okolicznościach medytowanie faktycznie może doprowadzić do zauważalnych zmian w mózgu.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}}]},"posts_f30bc_85eb5":{"__typename":"RootQueryToPostConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","total":1187},"nodes":[{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDY2Ng==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDY2Nw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/mission-to-mars-2645330_1280.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Z satelitami na orbicie dzieje się coś niepokojącego. Powodem może być aktywność słoneczna","slug":"z-satelitami-na-orbicie-dzieje-sie-cos-niepokojacego-powodem-moze-byc-aktywnosc-sloneczna","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-04T15:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDU2Mw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/173150695_3753030154732297_204665997863757715_n.jpg"}},"id":"dXNlcjozMDI4OQ==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/060ffe6b27d36a937e1bbcf68be44a1d?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Jakub Zygmunt","slug":"zyga","description":"Z pochodzenia Sądeczanin, z wykształcenia geolog, z pasji miłośnik państw bałtyckich (zwłaszcza Estonii) i górski wędrowiec, zawodowo \"człowiek-orkiestra\", w sieci można go znaleźć jako Sądeckiego Włóczykija.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Z satelitami na orbicie dzieje się coś niepokojącego. Powodem może być aktywność słoneczna - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

\n\n\n\n

Czytaj też: Pobyt w przestrzeni kosmicznej pozostawia po sobie ślad. Znacznie większy niż sądzono

\n\n\n\n

\"\" — Od zeszłego roku trwa 25. cykl słoneczny

\n\n\n\n

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna. Czy ją też czekać koniec przez aktywność słoneczną?

\n\n\n\n

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[{"__typename":"Tag","id":"dGVybToxNw==","uri":"/tag/kosmos","name":"kosmos","seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"kosmos - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NA==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Kosmos","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Kosmos - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"kosmos"}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDU3MA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDU3Mg==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/kosci.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Pobyt w przestrzeni kosmicznej pozostawia po sobie ślad. Znacznie większy niż sądzono","slug":"pobyt-w-przestrzeni-kosmicznej-konsekwencje","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-02T10:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NA==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Kosmos","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Kosmos - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"kosmos"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Pobyt w przestrzeni kosmicznej pozostawia po sobie ślad. Znacznie większy niż sądzono - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Ludzkość ma śmiałe plany dotyczące eksploracji kosmosu, jednak rzeczywistość wydaje się je regularnie weryfikować. Tym razem chodzi o wpływ takich wypraw na układ kostny.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Wcześniej prowadzone badania sugerowały, iż astronauci tracą od 1 do 2 procent gęstości kości na każdy miesiąc spędzony w kosmosie. Te najnowsze kreują natomiast znacznie bardziej pesymistyczny obraz sytuacji. Zanim naukowcy doszli do takich wniosków, wzięli pod lupę nadgarstki i kostki 17 astronautów przed, w trakcie i po pobycie na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

\n\n\n\n

Kości astronautów z ISS w centrum zainteresowania

\n\n\n\n

ISS unosi się nieco ponad 400 kilometrów nad powierzchnią naszej planety. Mogłoby się wydawać, że to niewielki dystans, jednak okazuje się on wystarczający, by ludzie mogli odczuć negatywne skutki pobytu z dala od powierzchni. Gęstość kości, która uległa obniżeniu w czasie pobytu na pokładzie stacji okazała się odpowiadać utracie, do jakiej doszłoby na przestrzeni kilku dekad, gdyby astronauci przebywali na Ziemi.

\n\n\n\n

Na tym złe wieści się nie kończą, ponieważ naukowcy zauważyli, że gęstość kości podudzia dziewięciu astronautów nie powróciła do pierwotnego stanu nawet po roku spędzonym na Ziemi. Po tym czasie braki odpowiadały trwającej około dekady utracie gęstości w warunkach ziemskich. Najpoważniej odczuwali konsekwencje rzecz jasna ci, którzy przebywali na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej najdłużej – od 4 do 7 miesięcy. Szczegóły na ten temat są dostępne w Scientific Reports.

\n\n\n\n

Tego typu doniesienia są złym zwiastunem w kontekście planów dotyczących długoterminowego pobytu poza naszą planetą. Tym bardziej, że na przykład pomysł kolonizacji Marsa zakłada pobyt na Czerwonej Planecie przez dłuższy czas niż kilka miesięcy – być może będzie to wręcz podróż w jedną stronę. Nie jest również jasne, jak bardzo może postępować spadek gęstości. Czy jest granica, której nie da się przekroczyć? Czy organizm jest w stanie “przyzwyczaić” się do zmian? Czy mają one w pełni odwracalny charakter?

\n\n\n\n

Jaka przyszłość czeka loty kosmiczne?

\n\n\n\n

Pytań jest bez wątpienia więcej niż odpowiedzi, a inne badanie sprzed dwóch lat wykazało, iż trzyletni lot na Marsa doprowadziłby do sytuacji, w której 1/3 członków załogi będzie zagrożonych osteoporozą. I choć mogłoby się wydawać, że sposobem na ubytki jest regularna aktywność na pokładzie statku, to jej efekty nie są zbyt duże. Guillemette Gauquelin-Koch z francuskiej agencji kosmicznej CNES porównuje to do sytuacji, w której przez 2 godziny uprawiamy sport, by przez resztę doby nie ruszyć się z łóżka. Co ciekawe, wśród aktywności, które najlepiej wpływają na poprawę gęstości kości, naukowcy wymieniają podnoszenie ciężarów. Okazuje się ono znacznie skuteczniejsze niż na przykład bieganie bądź jazda na rowerze.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDQyMQ==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDQyNQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/metoeryt.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"W pyle z Czelabińska znaleziono nietypowe mikrokryształy. Pochodzą z tamtejszego meteoroidu","slug":"meteor-czelabinsk-krysztaly-weglowe","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-06-30T08:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NA==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Kosmos","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Kosmos - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"kosmos"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"W pyle z Czelabińska znaleziono nietypowe mikrokryształy. Pochodzą z tamtejszego meteoroidu - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Jednym z bardziej pamiętnych wydarzeń w 2013 roku była eksplozja meteoroidu nad czelabińskim niebem. Echo tamtego wybuchu nadal rozchodzi się po świecie nauki.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Czelabińsk to miasto położone na Uralu, niedaleko Kazachstanu. 15 lutego 2013 roku tamtejsze niebo przeciął tzw. superbolid związany z przelotem fragmentu meteorytu, który przed wejściem w ziemską atmosferę mógł mieć nawet 17-18 metrów średnicy. Po niemal dziesięciu latach naukowcy zajmują się badaniami fragmentów tej kosmicznej skały oraz zostawionego przez nią pyłu i niedawno udało im się odkryć coś zaskakującego.

\n\n\n\n

Feralny początek roku 2013

\n\n\n\n

Chodzi o kryształy węgla w pyle związanym z meteoroidem. Są one tak małe, że ich rozmiary liczy się w nanometrach, a jednocześnie na tyle unikatowe, iż wydają się w zasadzie nieznane nauce. Badaniami w tej sprawie zajął się Oliver Gutfleisch z TU Darmstadt, który wraz ze współpracownikami podjął się próby poznania składu pyłu utworzonego za sprawą przelotu. W analizach pomógł skaningowy mikroskop elektronowy, dzięki któremu okazało się, że mikrokryształy węgla przybierają różne nietypowe formy. Czasami są one zamknięte, kiedy indziej częściowo sferyczne, a jeszcze później sześciokątne.

\n\n\n

\n\n\n

Pył związany z czelabińską eksplozją utworzył swego rodzaju kłąb, który uformował się na wysokości od 27 do 80 kilometrów i został wykryty przez kilka satelitów. W czasie swojej ewolucji przemieszczał się na wschód, ostatecznie okrążając naszą planetę w ciągu czterech dni. O wnioskach płynących z badań prowadzonych przez zespół Gutfleischa możemy dowiedzieć się z publikacji dostępnej w EPJ Plus.

\n\n\n\n

Skupiliśmy się na unikalnych osobliwościach morfologicznych kryształów węgla pochodzących z pyłu po meteoroidzie. Pierwszy kryształ węgla został znaleziony podczas badania pyłu za pomocą mikroskopu optycznego, ponieważ jego fasety przypadkowo znalazły się w płaszczyźnie ogniskowej. […] Kolejne badania przy użyciu optycznej mikroskopii elektronowej wykazały, że w pyle znajdowało się wiele podobnych obiektów. Jednak znalezienie ich za pomocą mikroskopu elektronowego było dość trudne ze względu na ich małe rozmiary (około 10 µm) i niski kontrast fazowy.
wyjaśniają autorzy

\n\n\n\n

Jak przebadano próbki związane z czelabińskim meteorem?

\n\n\n\n

W związku z tym trzeba było użyć innych metod, dzięki którym naukowcy odkryli, iż kryształy węgla były w rzeczywistości egzotycznie ukształtowanymi formami grafitu. Do ich powstania mogło dojść na skutek wielokrotnego dodawania warstw grafenu do zamkniętych jąder węglowych. Jako że kosmiczna skała znad Czelabińska rozpadła się na wiele mniejszych fragmentów, a pyłu rozrzuconego w czasie jej przelotu nie brakuje, naukowcy będą mieli z pewnością jeszcze wiele okazji do lepszego zrozumienia kulisów ówczesnych wydarzeń. Te, choć oficjalnie nie doprowadziły do śmierci żadnego z okolicznych mieszkańców, i tak wywołały wśród nich liczne obrażenia.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDM2Nw==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDM2OQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/curiosity-mars.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Czy na Marsie istnieje życie? Trzeba kopać głębiej niż do tej pory","slug":"czy-na-marsie-istnieje-zycie-trzeba-kopac","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-06-29T16:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NA==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Kosmos","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Kosmos - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"kosmos"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Czy na Marsie istnieje życie? Trzeba kopać głębiej niż do tej pory - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Według badań laboratoryjnych przeprowadzonych przez NASA, powierzchnia Marsa jest tak bardzo przesiąknięta promieniowaniem jonizującym, że wszelkie formy życia zostałyby natychmiastowo zniszczone. Aby je wykryć, trzeba kopać w marsjańskim regolicie.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Mimo iż spekuluje się o tym od dawna, wciąż nie wykryliśmy jednoznacznych dowodów na istnienie życia na Marsie. Gdyby udało sież należć pewne aminokwasy, nie wspominając już o białkach, mielibyśmy jednoznaczne potwierdzenie, że na Czerwonej Planecie istniało (albo nadal istnieje) życie mikrobiologiczne.

\n\n\n\n

Według najnowszych sugestii naukowców z NASA, wszelkie obecne poszukiwania życia na Marsie mogą być bezcelowe. Nie dlatego, że organizmów żywych tam nigdy nie było, ale z powodu promieniowania jonizującego, które działa sterylizująco na powierzchnię planety.

\n\n\n\n

Alexander Pavlov z NASA Goddard Space Flight Center mówi:

\n\n\n\n

Nasze wyniki sugerują, że aminokwasy są niszczone przez promienie kosmiczne w marsjańskich skałach powierzchniowych i regolicie w znacznie szybszym tempie, niż wcześniej sądzono. Obecne misje łazików marsjańskich wiercą do głębokości około pięciu centymetrów. Na tej głębokości całkowite zniszczenie aminokwasów zajęłoby zaledwie 20 milionów lat. Dodanie nadchloranów i wody jeszcze bardziej zwiększa tempo niszczenia aminokwasów.

\n\n\n\n

Uprzedzając pytania – 20 milionów lat to stosunkowo krótko w skali kosmicznej. Obecnie poszukujemy marsjańskiego życia powstałego miliardy lat temu, gdy Czerwona Planeta była podobna do Ziemi.

\n\n\n\n

Trzeba kopać głębiej

\n\n\n\n

Wyniki sugerują, że aby znaleźć życie na Marsie trzeba kopać głębiej niż na 5 cm. Naukowcy twierdzą, że podczas przyszłych misji robotycznych (i załogowych), konieczne będzie wwiercenie się na głębokość ponad 2 metrów. Jeżeli na Marsie są ślady życia, to właśnie w takich miejscach. Szczegóły opublikowano w czasopiśmie Astrobiology.

\n\n\n\n

Alexander Pavlov dodaje:

\n\n\n\n

Misje pobierające próbki płytkimi wiertłami muszą szukać niedawno odsłoniętych miejsc, np. mikrokraterów o wieku poniżej 10 milionów lat lub materiału wyrzuconego z takich kraterów. To bardzo trudne.

\n\n\n\n

Życie na Ziemi istnieje dzięki grubej warstwie atmosfery i polu magnetycznemu, które chroni nas przed promieniowaniem kosmicznym. W przeszłości Mars także je miał, ale z wiekiem stracił warstwę ochronną. Dlatego wszelkie formy życia występujące na Czerwonej Planecie pochodziłyby z tamtych czasów – niewykluczone, że jeszcze gdzieś się ukrywają.

\n\n\n\n

Naukowcy NASA wymieszali kilka rodzajów aminokwasów w krzemionce, uwodnionej krzemionce lub krzemionce z nadchloranami, a następnie zamknięli je w probówkach bez dostępu powietrza, co miało zasymulować warunki panujące na Marsie. Niektóre próbki przechowywano w temperaturze pokojowej (najwyższej jaką doświadczymy na Marsie), a inne schłodzono do bardziej “typowych” warunków, czyli -55oC. Próbki wystawiono na działanie promieniowania gamma, aby zasymulować warunki zbliżone do tych, które otrzymano po ok. 80 mln lat ekspozycji w marsjańskich skałach powierzchniowych.

\n\n\n\n

Warto odnotować, że jest to pierwszy eksperyment, w którym zmieszano aminokwasy z symulowanym marsjańskim regolitem. Wcześniej prowadzono testy na próbkach czystych aminokwasów, ale raczej trudno takowych spodziewać się na Marsie.

\n\n\n\n

Alexander Pavlov podsumowuje:

\n\n\n\n

Nasza praca jest pierwszym kompleksowym badaniem, w którym zniszczenie (radiolizę) szerokiej gamy aminokwasów badano pod wpływem różnych czynników związanych z Marsem (temperatura, zawartość wody, obfitość nadchloranów) i porównywano tempo radiolizy. Okazuje się, że dodatek krzemianów, a zwłaszcza krzemianów z nadchloranami, znacznie zwiększa szybkość niszczenia aminokwasów.

\n\n\n\n

Warto podkreślić, że aminokwasy znajdowano wcześniej w meteorytach, w tym w jednym pochodzącym z Marsa (RBT 04262). Dowody życia gdzieś tam są – wystarczy je znaleźć.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDAwNw==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDAxMA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/swiatla.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Tajemnicze zjawisko w atmosferze. Nigdy wcześniej nie uwieczniono takiego pokazu świateł","slug":"tajemnicze-zjawisko-w-atmosferze-steve-luk-sar","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[{"__typename":"PRIprimeCategory","name":"Kosmos","slug":"kosmos"}],"autorzy":[]},"date":"2022-06-26T08:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NA==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Kosmos","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Kosmos - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"kosmos"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Tajemnicze zjawisko w atmosferze. Nigdy wcześniej nie uwieczniono takiego pokazu świateł - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

W 2015 roku doszło do pierwszej obserwacji czerwonego łuku, który przesuwał się po zaciemnionym niebie nad Nową Zelandią. Po latach wiemy, co się wtedy wydarzyło.

\n\n\n\n\n\n\n\n

W jego identyfikacji wzięli udział zarówno naukowcy, jak i ich obywatelscy pomocnicy. Zespół badaczy z Nowej Zelandii, Stanów Zjednoczonych i Kanady opisał swoje dokonania na łamach Geophysical Research Letters. Publikacja wyjaśnia, że tzw. łuk SAR przekształcił się w zjawisko znane jako STEVE, by później po raz kolejny zmienić formę.

\n\n\n\n

Kluczowa roli nauki obywatelskiej w sprawie

\n\n\n\n

Początek całej historii sięga 2015 roku, kiedy to naukowiec obywatelski Ian Griffin zauważył nad Dunedin w Nowej Zelandii czerwony łuk światła. Obiekt ten przesuwał się po nocnym niebie, a Griffin go uwiecznił. Po upływie 30 minut łuk zaczął przekształcać się w STEVE, czyli Strong Thermal Emission Velocity Enhancement. Chcąc wyjaśnić, z czym miał do czynienia, mężczyzna przesłał nagranie naukowcom z Uniwersytetu Otago w Dunedin. Ci z kolei poinformowali o sprawie przedstawicieli innych placówek badawczych.

\n\n\n\n

\n\n

\n\n\n\n

W ten sposób rozpoczęło się śledztwo w sprawie, której finał nastąpił dopiero teraz. Pomogły nie tylko obserwacje Griffina, ale również dane z satelitów i z naziemnego obserwatorium nieba. Zebrane i przeanalizowane informacje wykazały, iż czerwony obiekt był łukiem SAR, który – choć występuje z bliżej niewyjaśnionych przyczyn w atmosferze – nie jest przykładem zorzy polarnej. Z czasem okazało się, że istnieje ważna poszlaka, która może wyjaśnić, w jakich okolicznościach wystąpiło opisane zjawisko.

\n\n\n\n

Tą wskazówką był fakt, iż łuk pojawił się w czasie, gdy trwała burza geomagnetyczna. W związku z tym naukowcy zaczęli przypuszczać, że czerwone światło mogło pojawić się w związku z obecnością naładowanych cząstek w górnej atmosferze. Kiedy SAR zaczął słabnąć, jego czerwona barwa zmieniła się w fioletową, a łuk zaczął przypominać inne zjawisko, znane jako STEVE. Na tym jednak nie koniec. W pewnym momencie STEVE także osłabło, ustępując miejsca jeszcze bardziej tajemniczej strukturze o zielonym kolorze.

\n\n\n\n

To pierwszy przypadek, gdy trzy takie zjawiska zaobserwowano za jednym razem

\n\n\n\n

Zdaniem autorów badania w żadnym z tych trzech przypadków nie chodziło o zorzę, lecz innego typu zjawiska świetlne. Każde z nich wydawało się być wynikiem energii generowanej lokalnie, a nie cząstek pochodzących z innego obszaru. Poza tym, kolejnym wyróżniającym elementem obserwacji dokonanej przez Griffina było to, że po raz pierwszy wszystkie trzy zjawiska były widoczne razem.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo4OTc2OA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4OTc3Ng==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/cosmos-g6f51b1f68_1280.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Coś w Drodze Mlecznej emituje promieniowanie rentgenowskie. Naukowcy próbują znaleźć jego źródło","slug":"promieniowanie-rentgenowskie-droga-mleczna-zrodlo","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[{"__typename":"PRIprimeCategory","name":"Kosmos","slug":"kosmos"}],"autorzy":[]},"date":"2022-06-23T10:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NA==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Kosmos","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Kosmos - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"kosmos"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Coś w Drodze Mlecznej emituje promieniowanie rentgenowskie. Naukowcy próbują znaleźć jego źródło - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Nasza galaktyka, choć czasami nazywana domem, jest na tyle duże i tajemnicza, że skrywa przed nami jeszcze wiele tajemnic. Jedną z nich stanowi źródło promieniowana rentgenowskiego, którego naukowcy nie są w stanie zlokalizować.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Nawet jeśli gołym okiem nie jesteśmy w stanie tego dostrzec, to na niebie zazwyczaj dzieje się znacznie więcej, niż mogłoby się wydawać. Kiedy jednak do akcji wkroczą teleskopy rentgenowskie, to mogą uwiecznić efektowne widoki, o których w innym wypadku nie mielibyśmy pojęcia. Korzystając z takiego rozwiązania astronomowie zaobserwowali kosmiczne erupcje, których źródło znajduje się gdzieś w głębi Drogi Mlecznej.

\n\n\n\n

XQC na ratunek, czyli jak odnaleźć źródło promieniowania rentgenowskiego

\n\n\n\n

Gdzieś to rzecz jasna mało konkretne określenie, ale naukowcy nie mają innej możliwości: coś emituje promieniowanie rentgenowskie, lecz nie są w stanie stwierdzić, z czym mają do czynienia, ani gdzie się to coś znajduje. Pomóc w śledztwie ma nowa misja, w ramach której w przestrzeni kosmicznej znajdzie się instrument XQC (X-ray Quantum Calorimeter). Po dotarciu do celu za pośrednictwem rakiety suborbitalnej XQC zajmie się obserwacjami plamy światła rentgenowskiego z 50-krotnie wyższą rozdzielczością niż miało to miejsce wcześniej. Start misji przewidziano na 26 czerwca.

\n\n\n\n

Historia mapowania nieba w oparciu o instrumenty wykrywające promieniowanie rentgenowskie sięga lat 60. ubiegłego wieku. Dzięki tego typu przedsięwzięciom naukowcy są w stanie identyfikować i katalogować poszczególne źródła promieniowania. Niektóre z nich oczywiście nadal stanowią zagadkę. To, o którym mowa, jest widoczne tylko częściowo i to jedynie z półkuli północnej. Przy okazji naukowcy, z Danem McCammonem na czele, mają swój typ co do źródła sygnału.

\n\n\n

\n\n\n

Ich zdaniem jest on związany z rozproszonym i rozgrzanym gazem, który zyskał swoją temperaturę za sprawą eksplozji supernowych. W ramach misji XQC zbadane zostaną dwa potencjalne źródła. Być może promieniowanie rentgenowskie pochodzi z gazu podgrzanego przez supernowe typu Ia, które występują przy obumieraniu masywnych gwiazd. A tak się składa, iż w wewnętrznej części naszej galaktyki nie brakuje tego typu obiektów. Drugi scenariusz zakłada natomiast kluczową rolę supernowych typu II. Stojące za nimi gwiazdy są nawet masywniejsze i osiągają wyższe temperatury oraz jasności. Występują w aktywnych regionach gwiazdotwórczych, a jeden z takowych znajduje się w wewnętrznym ramieniu spiralnym Drogi Mlecznej.

\n\n\n\n

Supernowe w roli winowajców?

\n\n\n\n

XQC przeanalizuje promieniowanie rentgenowskie w poszukiwaniu śladów tlenu i żelaza. Jeśli tlenu będzie dużo, to szala przechyli się w stronę supernowej typu II. Gdyby wykryto go mniej, to bardziej prawdopodobnymi sprawcami zamieszania okażą się supernowe typu Ia. Dlaczego akurat tak? Do supernowych typu Ia prowadzą mniej masywne gwiazdy, które spalają się przez dłuższy czas, przez co zostaje im mniej tlenu niż w przypadku supernowych typu II.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}}]},"posts_f30bc_4a508":{"__typename":"RootQueryToPostConnection","nodes":[{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDE3NQ==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDE3Nw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/1409px-USS_Samuel_B._Roberts_DE-413_off_Boston_Massachusetts_USA_circa_in_June_1944_NH_90603.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Odkryto najgłębiej położony wrak w historii. To pozostałość po II wojnie światowej","slug":"najglebszy-wrak-w-historii-uss-samuel-b-roberts","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-06-28T10:21:09","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Odkryto najgłębiej położony wrak w historii. To pozostałość po II wojnie światowej - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":2},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Niszczyciel eskortowy Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych, znany jako USS Samuel B. Roberts, zyskał miano najgłębiej położonego znanego nauce wraku. Jego historia sięga czasów II wojny światowej.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Właśnie wtedy doszło do starcia między wspomnianym niszczycielem, a flotą japońską. Bitwa miała miejsce na Filipinach w październiku 1944 roku. Japońska marynarka wojenna poniosła wtedy ogromne straty i nie zdołała wyprzeć sił amerykańskich z wyspy Leyte. Oczywiście Amerykanie nie wyszli z całego starcia bez jakichkolwiek strat: jedną z zatopionych jednostek okazał się wspomniany niszczyciel eskortowy.

\n\n\n

\n\n\n

Rozpadł się on dwie części i osiadł na głębokości 6985 metrów. To zauważalnie głębiej niż w przypadku dotychczasowego rekordzisty, czyli USS Johnston, którego wrak znajduje się 426 metrów bliżej powierzchni. Co ciekawe, w tamtej historii również chodziło o wody Morza Filipińskiego, na których swoją ekspedycję przeprowadził odkrywca Victor Vescovo. Ten sam człowiek odpowiada za znalezienie najnowszego odkrytego wraku.

\n\n\n\n

USS Samuel B. Roberts wziął udział w bitwie w październiku 1944 roku

\n\n\n\n

Jeśli wierzyć dokumentacji sprzed niemal 80 lat, niszczyciel eskortowy unieszkodliwił jeden japoński ciężki krążownik i znacznie uszkodził inny w czasie walk z grupą prowadzoną przez pancernik Yamato. W pewnym momencie jednak amunicja zaczęła się kończyć. USS Samuel B. Roberts, zwany przez niektórych Sammym B, został trafiony przez pancernik Kongo i zatonął. Z liczącej 224 osoby załogi zginęło co najmniej 89 ludzi. 120 udało się natomiast uratować, wliczając w to kapitana niszczyciela, Roberta Copelanda.

\n\n\n

\n\n\n

W odnalezieniu wraku, który trafił na dno w 1944 roku pomógł rekordowo głęboko zamontowany sonar boczny, który znalazł się na wyposażeniu łodzi podwodnej. Dzięki niemu udało się zejść znacznie poniżej poziomu, do jakiego były zdolne powszechnie stosowane sonary. Te zazwyczaj nie były w stanie przekroczyć pułapu 6000 metrów. Jeśli chodzi natomiast o dalsze losy wojny, to od bitwy z udziałem opisywanego niszczyciela Japończycy walczyli jeszcze niecały rok. Do ich kapitulacji doszło 2 września 1945 roku. Istotną rolę odegrały w tym przypadku bomby atomowe zrzucone na dwa japońskie miasta, czyli Hiroszimę i Nagasaki.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Nw==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Historia","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Historia - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"historia"}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDEzNA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDEzNg==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/czaszka-Homo-heidelbergensis--scaled.jpeg"}},"title_b28e9_bf21a":"Najstarsi mieszkańcy Wielkiej Brytanii sprzed 600 000 lat. Cały wiek czekano na potwierdzenie","slug":"najstarsi-mieszkancy-wielkiej-brytanii-sprzed-600-000-lat-sto-lat-czekano-na-potwierdzenie","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[{"__typename":"PRIprimeCategory","name":"Archeologia","slug":"archeologia"}],"autorzy":[]},"date":"2022-06-27T14:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo2MQ==","name":"Archeologia","slug":"archeologia","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Archeologia - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}},{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Nw==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Historia","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Historia - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"historia"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Najstarsi mieszkańcy Wielkiej Brytanii sprzed 600 000 lat. Cały wiek czekano na potwierdzenie - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":4},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Znaleziska sprzed 600 000 lat wskazują, że na terenach obecnych przedmieść Canterbury żyła jedna z najwcześniejszych społeczności ludzkich w Wielkiej Brytanii.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Badania przeprowadzone przez archeologów z Uniwersytetu w Cambridge potwierdzają obecność przodków neandertalczyków – Homo heidelbergensis – w południowej Brytanii między 560 a 620 tys. lat temu. To oznacza, że jest to jedno z najstarszych znanych stanowisk paleolitycznych w północnej Europie. Zlokalizowane w starożytnym korycie rzeki zostało pierwotnie odkryte w latach 20. ubiegłego wieku. Miejscowi robotnicy trafili na prymitywne narzędzia, ale dopiero teraz udało się ustalić ich wiek.

\n\n\n\n

Określono go za pomocą datowania metodą podczerwieni i radiofluorescencji (IR-RF), czyli techniką określającą moment, w którym ziarna skaleni były wystawione na działanie światła słonecznego. Szczegóły opisano w Royal Society Open Science.

\n\n\n\n

Kiedy pojawili się Brytyjczycy?

\n\n\n\n

Przodkowie ludzi współczesnych byli obecni w Wielkiej Brytanii już 840 000, a być może nawet 950 000 lat temu. Do tej pory istniały ograniczone dowody na rekolonizację Brytanii w ciepłym okresie między 560 a 620 tys. lat p.n.e. W Suffolk znaleziono narzędzia z tego okresu, ale do tej pory nie udawało się dokładnie określić ich wieku.

\n\n\n\n

Dr Tobias Lauer z Uniwersytetu w Tybindze, który kierował datowaniem nowego stanowiska, mówi:

\n\n\n\n

To jedna z najwspanialszych cech tego stanowiska w Kent. Artefakty znajdują się dokładnie tam, gdzie umieściła je starożytna rzeka, co oznacza, że możemy z całą pewnością stwierdzić, że zostały wykonane, zanim rzeka przeniosła się w inny rejon doliny.

\n\n\n\n

Dr Alastair Key z Uniwersytetu w Cambridge, który kierował wykopaliskami, dodaje:

\n\n\n\n

Różnorodność narzędzi jest fantastyczna. W latach 20. XX wieku w tym miejscu znaleziono jedne z najwcześniejszych narzędzi ręcznych odkrytych w Wielkiej Brytanii. Teraz, po raz pierwszy, znaleźliśmy rzadkie dowody na istnienie narzędzi do skrobania i przebijania w tak wczesnym wieku.

\n\n\n\n

Kim był Homo heidelbergensis?

\n\n\n\n

Warto wspomnieć, że Homo heidelbergensis, czyli człowiek heidelberski, był formą pośrednią między Homo erectus a Homo neanderthalensis i Homo sapiens. Nie był w pełni istotą myślącą, ale miał duży mózg, dzięki czemu umiał posługiwać się prymitywnymi narzędziami kamiennymi oraz ogniem. Pojawił się 600 tys. lat temu w Afryce, a na tereny Europy dotarł 500 tys. lat temu. Gatunek wyginął ok. 250 tys. lat temu.

\n\n\n

\"\" — Narzędzia znalezione w Canterbury

\n\n\n

Homo heidelbergensis był łowcą i spożywał różnorodne pokarmy zwierzęce oraz roślinne, co oznacza, że wytwarzane przez niego narzędzia były używane do obróbki tusz zwierzęcych (głownie jeleni, nosorożców i żubrów). Analizy artefaktów z Canterbury sugerują także inne ich zastosowanie.

\n\n\n\n

Dr Tomos Proffitt z Max Planck Institute of Evolutionary Anthropology, który analizował artefakty, wyjaśnia:

\n\n\n\n

Skrobaki w paleolicie często kojarzone są z przygotowywaniem skór zwierzęcych. Znalezienie tych artefaktów może więc sugerować, że ludzie w tym okresie przygotowywali skóry zwierząt, prawdopodobnie na ubrania lub do budowy schronień. Zakres narzędzi kamiennych, nie tylko z pierwotnych znalezisk, ale także z naszych nowych, mniejszych wykopalisk, sugeruje, że homininy żyjące na terenach, które miały stać się Wielką Brytanią, dobrze prosperowały, a nie tylko przetrwały.

\n\n\n\n

Warto wspomnieć, że Wielka Brytania kiedyś nie była wyspą, a północno-zachodnim półwyspem Europy. Dzięki temu różne gatunki mogły poruszać się po znacznie większym terenie, niż obecnie pozwala linia brzegowa Kent. Zgodnie z obowiązującym stanem wiedzy, naukowcy uważają, że europejskie populacje Homo heidelbergensis wyewoluowały w neandertalczyków, podczas gdy odrębna populacja Homo heidelbergensis w Afryce wyewoluowała w Homo sapiens.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo4OTc2Mg==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4OTc2NQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/homo-heidelbergensis.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Przedstawiciele tego gatunku posługiwali się siekierami ponad pół miliona lat temu. Co o nich wiemy?","slug":"siekiery-reczne-wielka-brytania-archeologia","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[{"__typename":"PRIprimeCategory","name":"Historia","slug":"historia"}],"autorzy":[]},"date":"2022-06-23T08:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Nw==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Historia","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Historia - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"historia"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Przedstawiciele tego gatunku posługiwali się siekierami ponad pół miliona lat temu. Co o nich wiemy? - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Na terenie Wielkiej Brytanii znaleziono siekiery sprzed około 560 000 lat. Ich twórcy nie mogli więc należeć do naszego gatunku.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Najbardziej prawdopodobnymi kandydatami są według archeologów przedstawiciele Homo heidelbergensis. Pozostawione przez nich przedmioty odkryto na terenie miasta Fordwich. Są one najstarszymi tego rodzaju narzędziami znalezionymi w Wielkiej Brytanii i jednymi z najstarszych w całej Europie. Warto podkreślić, iż samo odkrycie miało miejsce około stu lat temu, jednak ówczesne techniki datowania uniemożliwiły określenie dokładnego wieku tych artefaktów.

\n\n\n\n

Zagadka ręcznych siekier sprzed ponad pół miliona lat

\n\n\n\n

Jeśli chodzi o potencjalne zastosowania tych siekier, to naukowcy sugerują, że mogły one być wykorzystywane do uboju zwierząt i obróbki skór zwierzęcych, które później służyły do produkcji odzieży. Chcąc określić wiek przedmiotów, z którymi mieli do czynienia archeolodzy, postanowili oni zastosować metodę zwaną podczerwonym datowaniem radiowo-fluorescencyjnym. Za jej sprawą naukowcy skupili się na datowaniu… piasku, w którym zakopane były narzędzia. W ten sposób możliwe było ustalenie, kiedy ziarna piasku były po raz ostatni wystawione na działanie światła dziennego.

\n\n\n

\n\n\n

Dotychczasowe ustalenia w tej sprawie zostały zaprezentowane na łamach Royal Society Open Science. Dzięki wspomnianej technice datowania autorzy badań stwierdzili, że analizowane przez nich narzędzia mają od około 560 000 do 620 000 lat. Z tego względu mowa o jednych z najstarszych tego typu siekier w całej Europie. Gdyby jednak do zestawienia dołączyć podobne przedmioty, które znajdowano na przykład w Afryce, to konieczne byłoby zrewidowanie “rankingu”. Afrykańskie siekierki liczą bowiem nawet milion lat i więcej.

\n\n\n\n

Homo heidelbergensis na liście podejrzanych

\n\n\n\n

Jak wyjaśnia Chris Stringer z Muzeum Historii Naturalnej, dokonane w Fordwich odkrycie jest ważne. I choć kamienne narzędzia znajdowano na Wyspach nawet wcześniej, między innymi w Happisburgh i Pakefield, to w ich skład nie wchodziły siekiery ręczne. Z tego względu przedmioty pochodzące z Fordwich są tak istotne – można je uznać za najstarsze siekiery w całej Wielkiej Brytanii oraz jedne z najstarszych na Starym Kontynencie. Niestety określenie przynależności gatunkowej twórców tych przedmiotów będzie nieco trudniejsze. Archeolodzy wskazują na powiązania z gatunkiem Homo heidelbergensis, lecz na razie brak w tej sprawie konkretnych dowodów. H. heidelbergensis najprawdopodobniej trafił do Europy około pół miliona lat temu, a jego szczątki znaleziono na przykład w niemieckiej miejscowości Mauer.

\n\n\n\n

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo4OTI1Ng==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4OTI2MA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/bitwa-pod-waterloo.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Co się stało z poległymi? Zaskakujące losy szczątków z bitwy pod Waterloo","slug":"co-sie-stalo-z-poleglymi-zaskakujace-losy-szczatkow-z-bitwy-pod-waterloo","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[{"__typename":"PRIprimeCategory","name":"Historia","slug":"historia"}],"autorzy":[]},"date":"2022-06-21T08:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Nw==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Historia","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Historia - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"historia"},{"__typename":"Category","id":"dGVybTo2MA==","name":"Wojny","slug":"wojny","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Wojny - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Co się stało z poległymi? Zaskakujące losy szczątków z bitwy pod Waterloo - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Kości uczestników starć militarnych nie zawsze trafiają tam, gdzie chcieliby tego ich właściciele. Najlepiej świadczy o tym historia bitwy pod Waterloo.

\n\n\n\n\n\n\n\n

Tony Pollard z Uniwersytetu w Glasgow ma w tej sprawie dość nietypową teorię. Z przeprowadzonych przez niego badań można bowiem wywnioskować, że po bitwie z 18 czerwca 1815 roku Waterloo stało się miejscem, które przyciągało tłumy. Jedni zmierzali tam, by popatrzeć na sceny zniszczenia, podczas gdy inni próbowali zbierać wszystko, co miało jakąkolwiek wartość. Dotyczyło to również zębów i kości.

\n\n\n\n

O tym, czego dowiedział się Pollard za sprawą swoich analiz możemy przeczytać w Journal of Conflict Archaeology. Naukowiec przedstawił w publikacji dane obejmujące nowo odnalezione opisy i rysunki pól bitewnych, wykonane przez ludzi, którzy znajdowali się na miejscu w czerwcu, lipcu i kolejnych miesiącach 1815 roku.

\n\n\n\n

100 dni Napoleona, czyli próba powrotu słynnego przywódcy

\n\n\n\n

Analizy doprowadziły badaczy do wniosku, że ciała rozrzucone po polu bitwy stanowiły łakomy kąsek. Zbierane w ten sposób kości mogły służyć do produkcji nawozu fosforanowego. Wśród relacji odwiedzających miejsce bitwy pod Waterloo były wymieniane między innymi trzy masowe groby zawierające łącznie nawet 13 000 ciał. Problem polega na tym, że archeolodzy działający w tym obszarze ponad 200 lat później nie natrafili na ani jeden taki masowy pochówek.

\n\n\n\n

Z drugiej strony, co najmniej trzy artykuły prasowe z lat dwudziestych XIX wieku zawierają informacje o przewozie ludzkich kości z europejskich pól bitewnych. Miały one zostać wykorzystane do produkcji nawozu, a jednym z głównych rynków zbytu dla powstałej w ten sposób mączki kostnej były Wyspy Brytyjskie. Jak dodaje Pollard, jedni kradli rzeczy należące do zmarłych, podczas gdy inni uciekali się nawet do kradzieży zębów służących później w formie protez. Znaleźli się też tacy, którzy po prostu oglądali krajobraz po bitwie.

\n\n\n\n

Zagadkowy brak masowych grobów pod Waterloo

\n\n\n\n

Jeśli w grę wchodziła kradzież kości, to masowe groby wydawały się idealnymi miejscami do realizacji tego celu. Chcąc lepiej poznać tę sprawę, Pollard i jego współpracownicy zamierzają wrócić do Waterloo i spróbować odnaleźć tamtejsze groby na podstawie analizy relacji wczesnych odwiedzających. Co ciekawe, w 2015 roku, podczas budowy nowego muzeum i parkingu, na miejscu miejscu odkryto ludzki szkielet. Z kolei w 2019 roku archeolodzy znaleźli amputowane kości ludzkiej nogi.

\n\n\n\n

Mimo to, liczba szczątków po bitwie pod Waterloo jest zaskakująco niska. Starcie to jest określane mianem ostatniej bitwy Napoleona. Pomimo początkowych sukcesów ostatecznie wojska francuskie poniosły porażkę, a sam Napoleon abdykował zaledwie 5 dni po rozpoczęciu bitwy. Ostatecznie słynny przywódca został zesłany na Wyspę Świętej Heleny, gdzie zmarł w maju 1821 roku.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDoyOTIxOQ==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODY4NQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/wrak-statku.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Ten wrak jest wart miliardy. Na jego pokładzie znajduje się złoto i szmaragdy","slug":"ten-wrak-jest-wart-miliardy-na-jego-pokladzie-znajduje-sie-zloto-i-szmaragdy","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-06-20T08:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":null},"id":"dXNlcjozMDI2Mw==","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Aleksander Kowal","slug":"aleksander","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/93bf4075e781e0a323929ddf318328c6?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Pierwsze kroki w dziennikarstwie internetowym stawiałem ponad 10 lat temu, choć moja wyższa edukacja pokierowała mnie w stronę studiów językowych w dziedzinie romanistyki, a także studiów pedagogicznych. Zajmuję się m.in. kosmosem oraz nowymi technologiami, lecz postaram się również dzielić artykułami dot. historii czy archeologii.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Nw==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Historia","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Historia - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"historia"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Ten wrak jest wart miliardy. Na jego pokładzie znajduje się złoto i szmaragdy\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"

Galeon San Jose transportował liczne skarby, gdy został zatopiony przez okręty brytyjskiej marynarki wojennej w 1708 roku podczas wojny o sukcesję hiszpańską. Ponad trzysta lat później te kosztowności nadal kuszą poszukiwaczy.

W chwili hiszpańsko-brytyjskiej potyczki na pokładzie San Jose mogło przebywać nawet 600 osób. Znajdowało się tam również co najmniej 200 ton kosztowności, między innymi złote i srebrne monety oraz szmaragdy, których wartość szacuje się na 17 miliardów dolarów. Nie bez powodu mówi się w tym przypadku o świętym Graalu wśród wraków. Ten został odnaleziony przez kolumbijską marynarkę wojenną u wybrzeży Cartageny w 2015 roku, choć jego lokalizację utrzymywano w tajemnicy.

Skarby warte miliardy dolarów

Prezydent Kolumbii Iván Duque ujawnił niedawno nieco informacji w tej sprawie, pokazując też niepublikowane do tej pory zdjęcia i filmy. Na miejscu odkryto, poza wspomnianymi już elementami, chińską ceramikę, miecze i armaty. Materiały ukazujące wrak zostały uwiecznione dzięki użyciu zdalnie sterowanego robota, który zszedł na głębokość około jednego kilometra.

Urządzenie dostrzegło też napisy umieszczone na armatach. Ich identyfikacja sugeruje, że zostały wyprodukowane w 1655 roku w Sewilli i Kadyksie, czyli na południu Hiszpanii. Uwadze poszukiwaczy skarbów z pewnością nie umknie informacja o odkryciu złotych monet z typowym dla tamtych czasów bilonem. Na tym jednak znaleziska się nie kończą, ponieważ przy okazji w okolicy wykryto dwa inne potencjalne wraki. Ich wartość najprawdopodobniej nie będzie równie imponująca co w przypadku San Jose, ale z perspektywy archeologii to cenne odkrycia. Obie jednostki wydają się pochodzić z XIX wieku.

Jaka przyszłość czeka wrak San Jose?

Jak wyjaśnia prezydent Duque, nadrzędnym celem związanym z opisywanym galeonem jest odzyskanie skarbów, ich spieniężenie i pozyskanie funduszy potrzebnych do wydobycia i zabezpieczenia wraku. Oczywiście już od chwili odkrycia pozostałości San Jose trwa walka o prawa do galeonu. Były prezydent tego kraju, Juan Manuel Santos, podpisał w 2013 roku ustawę o zatopionym dziedzictwie kulturowym. W jej myśl artefakty znalezione na kolumbijskich wodach należą do państwa.

Z drugiej strony barykady znajdują się Hiszpanie, którzy też mają swoje roszczenia. Ich argumentacja opiera się na tym, iż statek należy do Hiszpanii, a powołują się na konwencję UNESCO w sprawie podwodnego dziedzictwa kulturowego. Na tym oczywiście cała sprawa się nie kończy, ponieważ skarby obecne na pokładzie wraku zostały w dużej mierze zrabowane z… innych krajów Ameryki Południowej. Z tego względu część ich przywódców może upomnieć się o to, co ukradziono ponad trzysta lat wcześniej. Innymi słowy, podział “łupów” trwa, choć skarby nadal znajdują się głęboko pod wodą.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDoyOTE5Mg==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODE0NQ==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/media/default/0001/61/15509d635e5c35bb953935cf53175fb25bdece73.jpeg"}},"title_b28e9_bf21a":"Już wiadomo, skąd się wzięła dżuma w Europie. Potwierdzono przypuszczenia","slug":"juz-wiadomo-skad-sie-wziela-dzuma-w-europie-potwierdzono-przypuszczenia","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-06-18T17:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1Nw==","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"name":"Historia","children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Historia - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"},"slug":"historia"}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Już wiadomo, skąd się wzięła dżuma w Europie. Potwierdzono przypuszczenia\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":4},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"

Najnowsze badania genetyczne wskazują, że “czarna śmierć”, największa epidemia w dziejach ludzkości, która zabiła miliony Europejczyków w latach 1346-1353, miała swój początek dekadę wcześniej w Azji Środkowej. Naukowcy podejrzewali taki scenariusz już od jakiegoś czasu, ale potwierdzili to dopiero teraz.

Wszystko zaczęło się w 1338 r., kiedy to na terenach dzisiejszego Kirgistanu pojawił się szczep bakterii Yersinia pestis wywołującej dżumę. Badania multidyscyplinarnego zespołu naukowców wykazały, że był on wspólnym przodkiem czterech szczepów Yersinia pestis powiązanych z epidemią dżumy w Europie. To ważny wniosek, bo do tej pory początki plagi pozostawały nieuchwytne.

Naukowcy z Uniwersytetu w Tybindze pod kierownictwem archeogenetyk Marii Spyrou przebadali materiał genetyczny Yersinia pestis pochodzący z zębów trzech osób ze starożytnego cmentarzyska z Azji Środkowej. Napisy nagrobne głoszą, że pochowano ich w 1338 i 1339 r. z powodu nieokreślonej “zarazy”. Porównanie DNA ze współczesnymi próbkami bakterii wskazuje, że umarli oni z powodu pierwotnej wersji pałeczki dżumy, która kilka lat później siała spustoszenie w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Szczegóły opublikowano w Nature.

Skąd się wzięła czarna śmierć?

Pochodzenie dżumy od dawna jest przedmiotem dyskusji. Wiadomo, że Y.pestis przenosi się na ludzi za pośrednictwem pcheł żyjących na gryzoniach. Jedna z dominujących tez zakłada, że bakterie przeniosły się na cały kontynent w 1200 r. wraz z ekspansją imperium Mongołów. Bakterie przypłynęły do Europy za pośrednictwem statków handlowych przewożących towary ze Złotej Ordy. Choroba zalała Stary Kontynent, Bliski Wschód i północną Afrykę, zabijając nawet 60% populacji. Pierwsza fala choroby przekształciła się w trwającą 500 lat drugą pandemię dżumy, która zakończyła się dopiero w XIX w.

Nie wiadomo, gdzie zaczęła się druga pandemia dżumy. Naukowcy kojarzyli początki czarnej śmierci z ogromną dywersyfikacją szczepów dżumy z tzw. wydarzenia wielkiego wybuchu różnorodności dżumy. Jego dat nie udawało się oszacować, choć uważano, że doszło do niego między X a XIV wiekiem. Teraz w końcu “połączono kropki”. Maria Spyrou mówi:

Odkryliśmy, że starożytne szczepy z Kirgistanu znajdują się dokładnie w węźle tego ogromnego wydarzenia dywersyfikacji. Innymi słowy, znaleźliśmy źródłową odmianę Czarnej Śmierci, a nawet znamy jej dokładną datę, czyli rok 1338.

Zespół Spyrou zrekonstruował cały genom Y.pestis dla dwóch z trzech osób z Azji Środkowej, które zmarły w latach 1338-1339 i których zęby zawierały pozostałości bakteryjnego DNA. Porównania z instrukcjami genetycznymi 203 współczesnych próbek Y. pestis i 47 próbek bakterii pochodzących z XIV-XIX wieku pozwoliły przyporządkować genomy środkowoazjatyckie do jednego szczepu, który był bezpośrednim przodkiem szczepów czarnej śmierci. Ale skąd tak naprawdę wziął się ten szczep? Czy ewoluował lokalnie, czy przybył z innego miejsca?

Badania wykazały, że świstaki i inne gryzonie żyjące obecnie w tym samym regionie Azji Środkowej są nosicielami form Y.pestis blisko spokrewnionych ze starożytnym wariantem. Odmiana Y.pestis, która zabiła mieszkańców Azji Środkowej w latach 1338-1339, mogła więc powstać lokalnie – wokół gór Tian Shan.

Międzynarodowe środowisko biologów jest pod wrażeniem prac Spyrou. Nowe odkrycia są zgodne ze scenariuszami, które rozważano do tej pory i kiedy okresy ciepłej pogody w Azji Środkowej wywoływały powtarzające się epidemie dżumy w Europie począwszy od 1300 r.

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[]}}]},"posts_f30bc_f42bc":{"__typename":"RootQueryToPostConnection","nodes":[{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDcwNA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDcwNw==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/mosquito-g88b06e9bb_1920.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Przez te mikroorganizmy komary nie dadzą nam spokoju. One przyciągają insekty najbardziej","slug":"przez-te-mikroorganizmy-komary-nie-dadza-nam-spokoju-one-przyciagaja-insekty-najbardziej","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-04T20:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybToxNjQ=","name":"Medycyna","slug":"medycyna","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Medycyna - Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Przez te mikroorganizmy komary nie dadzą nam spokoju. One przyciągają insekty najbardziej - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

Już wiadomo, co dokładnie tak chętnie przyciąga komary do naszej krwi. Naukowcy odkryli, że odpowiadają za to dwa wirusy wywołujące choroby tropikalne.

\n\n\n\n\n\n\n\n

\n\n\n\n

Coś tu śmierdzi

\n\n\n\n

Naukowcy pobrali wymazy od ludzi i odkryli, że faktycznie produkują oni więcej acetofenonu, gdy są chorzy na dengę. Do czego może się to nam przydać?

\n\n\n\n

\n\n\n\n\n\n\n\n

\n\n\n\n

Ludzie i foki, czyli powrót do korzeni

\n\n\n\n

\n\n\n

\n\n\n

\n\n\n\n

Funkcjonowanie na lądzie jest dla nas zdecydowanie łatwiejsze

\n\n\n\n

Modern, direct measurements of the shape of the global ocean floor now encompass 23.4% of the total area. 10.1 million sq km (~ the land area of Europe) was added to the GEBCO chart this past year (red areas). @seabed2030 @NipponF_pr https://t.co/nCOAmyKH4M pic.twitter.com/27sKEkhKPz
— Jonathan Amos (@BBCAmos) June 29, 2022

\n\n\n\n

Po co nam wiedza o oceanach i tym, co się kryje w ich głębinach?

\n\n\n\n

Czytaj też: Z satelitami na orbicie dzieje się coś niepokojącego. Powodem może być aktywność słoneczna

\n\n\n\n

\n\n\n\n\n\n\n\n

\n\n\n\n

Pierwszy wegetarianin wśród zwierząt

\n\n\n\n

Skamieniałości należą do nieistniejącego już starożytnego krewnego pandy zwanego Ailurarcto, który żył w Chinach 6-8 mln lat temu.

\n\n\n\n

Wang Xiaoming, kurator paleontologii kręgowców w Natural History Museum of Los Angeles County, mówi:

\n\n\n\n

Panda wielka jest rzadkim przypadkiem dużego drapieżnika z krótkim, mięsożernym przewodem pokarmowym, który stał się oddanym roślinożercą. Fałszywy kciuk u Ailurarctos pokazuje po raz pierwszy, prawdopodobny czas i etapy ewolucji karmienia bambusem u pand.

\n\n\n\n

Wang Xiaoming dodaje:

\n\n\n\n

Podczas gdy fałszywy kciuk pandy olbrzymiej nie jest najbardziej elegancki czy zręczny, nawet mały, wystający guzek w nadgarstku może być skromną pomocą w zapobieganiu zsuwania się bambusa z zagiętych palców.

\n\n\n\n

Czytaj też: Pobyt w przestrzeni kosmicznej pozostawia po sobie ślad. Znacznie większy niż sądzono

\n\n\n\n

\"\" — Od zeszłego roku trwa 25. cykl słoneczny

\n\n\n\n

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna. Czy ją też czekać koniec przez aktywność słoneczną?

\n\n\n\n

\n\n\n\n\n\n\n\n

\n\n\n\n

\n\n\n

\"\" — *Victoria boliviana* rośnie w Boliwii /Fot. Carlos Magdalena

\n\n\n

Lucy Smith mówi:

\n\n\n\n

Byłam w stanie uzyskać dostęp do kwiatów, a także patrząc na liście, mogłam, jako ilustrator, podkreślić te różnice, które widziałam. Podczas gdy je rysowałam, różnice stały się one jeszcze silniejsze w moim umyśle i znalazłam nowe sposoby odróżniania ich od siebie. Może jestem stronnicza, ale z tych trzech gatunków uważam, że nowy gatunek ma jedne z najpiękniejszych kwiatów.

\n\n\n\n

Dr Alex Monro z Ogrodów Botanicznych Kew tłumaczy:

\n\n\n\n

Odkąd po raz pierwszy zobaczyłem zdjęcie tej rośliny w Internecie w 2006 roku, byłem przekonany, że jest to nowy gatunek. Ogrodnicy znają swoje rośliny bardzo dokładnie; często jesteśmy w stanie rozpoznać je na pierwszy rzut oka. Było dla mnie jasne, że ta roślina nie pasowała do opisu żadnego ze znanych gatunków Victorii i dlatego musiała być trzecim gatunkiem. Od prawie dwóch dekad analizuję w Internecie każde zdjęcie dzikich lilii wodnych Victorii, co jest luksusem, którego botanik z XVIII, XIX i większości XX wieku nie miał. Jestem również rozpieszczany przez fakt, że w Kew możemy uprawiać wszystkie gatunki razem obok siebie i w tych samych warunkach, co wyklucza zmiany kształtu i koloru spowodowane warunkami środowiskowymi. W naturze Victoria rośnie na ogromnym obszarze i takie porównanie nie jest możliwe. Tak wiele nauczyłem się w procesie oficjalnego nadawania nazwy temu nowemu gatunkowi i jest to największe osiągnięcie mojej 20-letniej kariery w Kew.

\n\n\n\n\n\n\n\n

\n\n\n\n

Ludzie i foki, czyli powrót do korzeni

\n\n\n\n

\n\n\n

\n\n\n

\n\n\n\n

Funkcjonowanie na lądzie jest dla nas zdecydowanie łatwiejsze

\n\n\n\n

Modern, direct measurements of the shape of the global ocean floor now encompass 23.4% of the total area. 10.1 million sq km (~ the land area of Europe) was added to the GEBCO chart this past year (red areas). @seabed2030 @NipponF_pr https://t.co/nCOAmyKH4M pic.twitter.com/27sKEkhKPz
— Jonathan Amos (@BBCAmos) June 29, 2022

\n\n\n\n

Po co nam wiedza o oceanach i tym, co się kryje w ich głębinach?

\n\n\n\n

Czytaj też: Z satelitami na orbicie dzieje się coś niepokojącego. Powodem może być aktywność słoneczna

\n\n\n\n

\n","authorPosition":null,"tags_67cce_bf21a":{"__typename":"PostToTagConnection","nodes":[{"__typename":"Tag","id":"dGVybTo4MzUx","uri":"/tag/oceany","name":"oceany","seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"oceany - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]},"categories_3cd3e_bf21a":{"__typename":"PostToCategoryConnection","nodes":[{"__typename":"Category","id":"dGVybTo1NQ==","name":"Natura","slug":"natura","categoryimage":{"__typename":"Category_Categoryimage","image":null},"parent":null,"children_1e47b_bf21a":{"__typename":"CategoryToCategoryConnection","pageInfo":{"__typename":"WPPageInfo","startCursor":null}},"seo":{"__typename":"TaxonomySEO","fullHead":"Natura - Focus.pl\n\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}]}},{"__typename":"Post","id":"cG9zdDo5MDY3NA==","featuredImage":{"__typename":"NodeWithFeaturedImageToMediaItemConnectionEdge","node":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo5MDY4NA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/07/lilia-scaled.jpg"}},"title_b28e9_bf21a":"Największa lilia wodna na świecie. Ukrywała się tuż pod naszym nosem","slug":"najwieksza-lilia-wodna-na-swiecie-ukrywala-sie-tuz-pod-naszym-nosem","pri":{"__typename":"PostTypePRI","kategoria":[],"autorzy":[]},"date":"2022-07-04T14:00:00","author":{"__typename":"NodeWithAuthorToUserConnectionEdge","node":{"__typename":"User","wnauthor":{"__typename":"User_Wnauthor","avatarAutora":{"__typename":"MediaItem","id":"cG9zdDo4ODcxOA==","sourceUrl_772ce_bf21a":"https://konto.focus.pl/wp-content/uploads/2022/06/281304910-371515401623709-2919354311998713416-n-1.jpeg"}},"id":"dXNlcjo3NDc=","avatar_3a717_bf21a":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=96&d=mm&r=g"},"name":"Marcin Powęska","slug":"marcin-poweska","avatar_3a717_6a1aa":{"__typename":"Avatar","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/7da98bdb8e864804ae0357691ea996a2?s=200&d=mm&r=g"},"description":"Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, specjalista ds. promocji badań instytutów PAN: Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) i Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie. Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w magazynach \"Focus\", \"Wiedza i Życie\" i \"Świat Wiedzy\". Regularnie uczestniczący w projektach związanych z popularyzacją nauki.","seo":{"__typename":"SEOUser","fullHead":"Focus.pl\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n"}}},"seo":{"__typename":"PostTypeSEO","fullHead":"Największa lilia wodna na świecie. Ukrywała się tuż pod naszym nosem - Focus.pl\n\n\n\n\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","readingTime":3},"wnsingle":{"__typename":"Post_Wnsingle","kiaSubtitle":null,"focusSource":null},"content_b28e9_bf21a":"\n

\n\n\n\n\n\n\n\n

\n\n\n\n

\n\n\n

\"\" — *Victoria boliviana* rośnie w Boliwii /Fot. Carlos Magdalena

\n\n\n

Lucy Smith mówi:

\n\n\n\n

Byłam w stanie uzyskać dostęp do kwiatów, a także patrząc na liście, mogłam, jako ilustrator, podkreślić te różnice, które widziałam. Podczas gdy je rysowałam, różnice stały się one jeszcze silniejsze w moim umyśle i znalazłam nowe sposoby odróżniania ich od siebie. Może jestem stronnicza, ale z tych trzech gatunków uważam, że nowy gatunek ma jedne z najpiękniejszych kwia

Warto sprawdzić

Przez te mikroorganizmy komary nie dadzą nam spokoju. One przyciągają insekty najbardziej

Ludzie mają zaskakująco rozwiniętą zdolność do słyszenia w wodzie. Skąd się wzięła?

Oceany nadal skrywają swoje tajemnice. Na mapie widać, gdzie człowiek już zdołał dotrzeć

Pandy mają tam dodatkowego palca. Znalezisko wykazało, od jak dawna

Z satelitami na orbicie dzieje się coś niepokojącego. Powodem może być aktywność słoneczna

Największa lilia wodna na świecie. Ukrywała się tuż pod naszym nosem

Niezwykłe znalezisko w Tybecie. Te bakterie mogą zagrażać nam wszystkim

Starszym osobom będą towarzyszyły roboty. Mają pomóc w walce z samotnością

Tak dinozaury utrzymały się na szczycie. Gigantyczne gady dostosowały się do nietypowego klimatu

Wybuch wulkanu Cumbre Vieja trwał wyjątkowo długo. Przyczyna tkwiła w nietypowej lawie