Nagroda Nobla 2015. Nobel z medycyny i fizjologii za nowe terapie przeciwko pasożytom

Nagrodę Nobla otrzymali naukowcy, dzięki którym powstały lepsze terapie chorób pasożytniczych, takich jak słoniowacizna, ślepota rzeczna i malaria.

W tym roku nagrodę z medycyny i fizjologii podzielono na dwie części. Pierwszą otrzymali Campbell i Ōmura za odkrycia dotyczące nowej terapii chorób wywołanych przez pasożyty. Druga część nagrody została przyznana Tu Youyou za odkrycia związane z nową metodą leczenia malarii.

“Tegoroczni laureaci Nobla opracowali terapie, które zrewolucjonizowały leczenie niektórych z najbardziej wyniszczających chorób pasożytniczych” – uzasadnił swoją decyzję Komitet Noblowski. 

Czytaj także:

Tu Youyou (ur. w 1930 r.) jest dwunastą kobietą nagrodzoną Noblem w dziedzinie medycyny i fizjologii. Swoją karierę naukową poświęciła badaniom nad tradycyjną medycyną chińską; jest profesorem Akademii Chińskiej Medycyny Tradycyjnej.  W 1967 r. brała udział w Projekcie 523, w ramach którego Chiny szukały leku na malarię na prośbę Korei Północnej, której armię nękała ta choroba. W 1972 r. Tu Youyou odkryła artemizyninę w liściach bylicy rocznej. Było to tradycyjne chińskie lekarstwo na na gorączkę, znane od 2 tys. lat. Uczoną zainspirował podręcznik medyczny z 340 r. p.n.e. Artemizynina była jedną z ponad 5 tys. tradycyjnych terapii przebadanych w tym projekcie. Obecnie jako lek przeciw malarii stosowane są jej syntetyczne pochodne.

Satoshi Ōmura (ur. w 1935 r. w Japonii) jest ekspertem w dziedzinie chemii bioorganicznej, emerytowanym profesorem na Uniwersytecie Kitasato. William C. Campbell (ur. 1930 r. w Irlandii) od lat 50. XX w. pracuje na uczelniach amerykańskich. Obecnie jest emerytowanym badaczem na Drew University w Madison w stanie New Jersey. Obaj wzięli udział w odkryciu awermektyn, produkowanych przez żyjące w glebie mikroby zaliczane do promieniowców. Awermektyny zostały zidentyfikowane w próbkach gleby z Japonii w 1978 r. przez pracowników instytutu Kitasato, kierowanych przez Satoshi Ōmurę, a następnie przeanalizowane w laboratoriach Merck Sharp and Dohme, gdzie pracował William C. Campbell. Na bazie tych substancji powstał skuteczny lek przeciwpasożytniczy o nazwie iwermektyna.

KOMENTARZ EKSPERTA:

Największe szanse na medycznego Nobla mieli w tym roku badacze zajmujący się bardzo ogólnymi zjawiskami, dotyczącymi ludzkiego zdrowia. Nagroda przypadła jednak w udziale naukowcom, dzięki którym powstały leki na choroby atakujące setki milionów ludzi w krajach rozwijających się.

Schorzenia wywoływane przez pasożytnicze nicienie są powszechne w Afryce, malaria zabija rocznie prawie pół miliona osób na całym świecie. Instytut Karolinska pokazał, że pozostaje wierny idei, która przyświecała Alfredowi Noblowi – nagradza te osiągnięcia nauki, które wywierają największy wpływ na życie ludzi.

Ważny jest też fakt, że połowę nagrody dostała prof. Youyou Tu z Akademii Medycznej w Pekinie. To kolejny sygnał, że dokonania kobiet coraz bardziej liczą się w naukach ścisłych. Do tej pory tylko 11 kobiet dostało medycznego Nobla.  

– Jan Stradowski, Szef działu nauki „Focusa”, z wykształcenia lekarz medycyny, z zamiłowania biolog i przyrodnik. W Radiu TOK FM prowadzi audycję „Człowiek 2.0”

Szerszy komentarz – w audycji “Połączenie” Radia TOK FM:

Uzasadnienie decyzji oraz wytłumaczenie przełomowych badań, nagrodzonych Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii można zobaczyć na wideo w YouTube:

CZYTAJ TEŻ:

Najciekawsze Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii z ostatnich lat: 

  • 2014 – Nagrodę otrzymali: John O´Keefe oraz małżeństwo May-Britt i Edvard I. Moser za odkrycie w mózgu „wewnętrznego GPS-u”, czyli neuronów, które umożliwiają orientację w przestrzeni. Ich odkrycia mogą pomóc lepiej zrozumieć mechanizm utraty pamięci przestrzennej, którą obserwuje się w chorobie Alzheimera. Badania nad „mózgowym GPS-em” otworzyły też nowe drogi, które powinny doprowadzić do zrozumienia innych procesów poznawczych – chociażby pamięci, myślenia i planowania.
  • 2012 – Nagrodę otrzymali: pionier klonowania Brytyjczyk John B. Gurdon oraz Japończyk Shinya Yamanaka – twórca indukowanych pluripotentnych komórek macierzystych, które dają szansę na hodowanie w laboratorium tkanek, a nawet całych organów. Nobliści odkryli, że dojrzałe komórki organizmu można cofnąć w rozwoju do etapu komórek macierzystych, które potem są ponownie przekształcane w dowolne komórki organizmu.
  • 2010 – Nagrodę otrzymał brytyjski fizjolog Robert G. Edwards za opracowanie metody zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro), dzięki której w 1978 r. przyszło na świat pierwsze “dziecko z probówki”, dziewczynka Louise Brown.
  • 2007 – Nagrodą podzielili się Amerykanin włoskiego pochodzenia Mario Capecchi, Brytyjczyk Martin Evans i Amerykanin Oliver Smithies. Jak napisała w uzasadnieniu Komisja Noblowska, “nagrodę przyznano za wykorzystanie zarodkowych komórek macierzystych do modyfikacji genetycznych myszy, co pomogło zrozumieć udział genów w rozwoju zarodków, rozwoju organizmów dorosłych oraz w procesie starzenia się”. Badania noblistów pozwoliły też wyjaśnić podstawy rozwoju niektórych chorób o podłożu genetycznym, a także poznać wrodzone skłonności do zapadania m.in. na choroby nowotworowe, układu krążenia, cukrzycę.
  • 2005 – Nagroda przypadła w udziale dwóm Australijczykom, Barry’emu J. Marshallowi i J. Robinowi Warrenowi za odkrycie bakterii Helicobacter pylori i jej roli w rozwoju choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.