Kim był „Pan Świata i Miłosierny”? Polka odkryła znaczenie zagadkowych napisów sprzed 2000 lat

Odkryto znaczenie tajemniczych inskrypcji ze starożytnego miasta Palmyra znajdującego się na terenie dzisiejszej Syrii. Napisy były wykute na kamiennych ołtarzach i wszystkie zawierały zagadkowa frazę w języku aramejskim używaną w formie zwrotu do nieokreślonego bóstwa: „Błogosławione jego imię na wieki, Pan Świata i Miłosierny”. Kim był owy bóg? Odkrycia dokonała polska historyczka i archeolożka.
Kim był „Pan Świata i Miłosierny”? Polka odkryła znaczenie zagadkowych napisów sprzed 2000 lat

Na obrzeżach dzisiejszej Palmiry znajdują się ruiny starożytnego miasta Palmyra, który czas swojej świetności przeżywało na początku naszej ery. Od III w. n.e. popadała w ruinę, a kamienny materiał z budowli służył chociażby do wykonania zapory wodnej w średniowieczu. Do dzisiaj zachowało się niewiele ze starożytnego miasta. Niektóre z cennych kolumnad i świątyń zostały wysadzone w latach 2015-2017 przez terrorystów z Państwa Islamskiego.

Dr Aleksandrę Kubiak-Schneider z Uniwersytetu Wrocławskiego zaintrygowało niemal 200 inskrypcji na kamiennych ołtarzach odnoszących się do nieznanego bóstwa. Pochodzą one z II i III w n.e. Przez 100 lat badacze próbowali rozwikłać zagadkę, kim był „Pan Świata i Miłosierny”. Przez lata tajemnicze bóstwo nazywano po prostu Palmyreńskim Bogiem Anonimowym.

Czytaj też: Oto pierwsza mozaika z tymi biblijnymi kobietami. Znalezisko ma 1600 lat i odsłania nieznane dotąd wizerunki

Polska badaczka wyjaśnia, co sądzili na temat inskrypcji poprzedni historycy:

Upatrywano w tym przejawów monoteistycznych i tendencji wyznawania jedynego Boga, mistycznego wymiaru kultu boga niebios i burzy Baalszamina, a także tabu wypowiadania imienia bóstwa na kształt tego, który obowiązuje w judaizmie, ponieważ formuły te przywodziły i przywodzą na myśl biblijne konotacje.

Rozwiązanie problemu leżało zupełnie w innym miejscu. Kubiak-Schneider zgłębiła wiele hymnów dziękczynnych wykutych w świątyniach starożytnej Mezopotamii z I tysiąclecia p.n.e. To tam znalazła wiele podobnych zwrotów, które odnosiły się do konkretnych bogów.

Kim był „Pan Świata i Miłosierny”?

Jak twierdzi badaczka, pod określeniem „Miłosierny” kryje się Bel-Marduk, najwyższy bóg babiloński, którego również czczono w Palmyrze. „Pan Świata” to natomiast Bel lub Ba’alszamin, kolejny bóg, którego można utożsamić z Zeusem. A „Błogosławione jego imię na wieki”? To może być ogólny zwrot do wielu bogów bez wymieniania ich z imienia – taka praktyka była oznaką estymy, jaką darzyli Palmyrzanie swoich bogów.

Czytaj też: Wisiorki z ludzkich kości. Naukowcy na tropie kanibali sprzed tysięcy lat

Odkrycie przynosi wiele nowego w kwestii tego, czy mieszkańcy Palmyry wyznawali wiarę w jednego boga czy w wielu.

Na temat doniesień Kubiak-Schneider wypowiedzieli się także zagraniczny naukowcy. Zdaniem niektórych wnioski archeolożki mogą być prawdziwe, jednak materiał porównawczy, na którym się opierała, jest o kilkaset lat starszy od badanych inskrypcji z Palmyry.