Obsesyjnie broniąc swych swobód, szlachta nie chciała dopuścić do wzmocnienia władzy królewskiej. Sarmacka myśl polityczna krąży uparcie wokół dwóch kwestii. Z jednej strony szlachta wychwala ustrój Rzeczypospolitej, podkreślając równy udział wszystkich członków swego stanu we władzy i prawach obywatelskich. Z drugiej w sejmowych mowach i politycznych traktatach systematycznie powraca upiór spędzający sen z powiek sarmackim […]

Konstytucja 3 maja to nie dowód na triumf, lecz klęskę sarmatyzmu. W dyskusjach z różnej maści obrońcami politycznej tradycji sarmatyzmu zdarza mi się słyszeć argument, który ich zdaniem ostatecznie dowodzi siły oraz wartości ustroju I Rzeczypospolitej: Konstytucja 3 maja. Jest to manewr dość zabawny. Uznać, że Konstytucja 3 maja stanowiła owoc i zwieńczenie politycznych tradycji […]

Ustrój Rzeczypospolitej szlacheckiej nie przypominał nowoczesnych ustrojów demokratycznych. „Ojczyzną politycznej wolności jest nasza ziemia, jest Polska, […] zasadami i instytucjami liberalnymi uprzedziliśmy wszystkie narody Europy. […] Należy nam te instytucje wskrzesić, upowszechnić, rozprzestrzeniać na wszystkich obywateli, nic nam nie trzeba naśladować”. Tak twierdził w 1831 roku publicysta i pisarz emigracyjny Józefat Bolesław Ostrowski na łamach […]

To nie liberum veto zniszczyło Rzeczpospolitą, ale nieodpowiedzialni posłowie, którzy wypaczyli polityczny mechanizm, stojący – w zamyśle – na straży przywilejów szlacheckich Kto lub co spowodowało w końcu XVIII w. upadek I Rzeczypospolitej i to, że nasz kraj na ponad 120 lat został wymazany z mapy Europy? Odpowiedź wydaje się oczywista: źli Rosjanie (od dawna […]