Ludzie od zawsze gonili za sensacją, a wydawcy gazet tę potrzebę zaspokajali. Kurioza, różnego typu rekordy, wszystko, co mogło wprawić w zdumienie, skrzętnie notowano i publikowano Wydany w Zamościu w roku 1794 „Kalendarz polski y ruski” donosił: „W Ziemi Halickiej rycerz herbu Srokomla nazwany Żołądź, gdy kopiją Turczyna ugodził, a z szablą drugiego gonił, z […]

Polscy awanturnicy zrobili w Mołdawii zawieruchę porównywalną ze sławetnymi dymitriadami na wschodzie. Walczyli o własną sławę i bogactwa, ale też o zabezpieczenie południowej granicy Rzeczypospolitej przed Turkami. Któż nie wie o Samuelu Koreckim, bohaterskim młodzianie za Zygmunta III, który ożeniony z Katarzyną córką Jeremiasza Mohyły, Hospodara Mołdawskiego, po wyzuciu tego ostatniego z panowania przez Turków, w imię pokrewieństwa i przyjaźni, […]

Nie ma takiego drugiego miejsca. Zabytkowy kompleks w Sobkowie jest jedynym w Europie przykładem szlacheckiej strażnicy, w której sercu została wzniesiona klasycystyczna rezydencja. Jak na pańską siedzibę przystało, budynki leżą nad rzeką, wśród zamglonych pól, przed bramą pasą się konie, a gospodarz wita gości w XVII-wiecznym kontuszu. Trudno by szukać też drugiego takiego miejsca, gdzie świat zatrzymał […]

Zniknięcie z europejskich map Rzeczypospolitej to triumf nowego ładu politycznego. Druga połowa XVIII w. to – jak wiadomo – okres rewolucji. Światem zachodnim wstrząsają wtedy trzy wielkie przewroty: rewolucja amerykańska, dzięki której na arenę dziejów wkracza ukształtowany system rządów parlamentarnych; rewolucja francuska, proklamująca hasła społecznej wolności, równości i solidarności (bo tak należałoby dzisiaj sformułować „braterstwo”) […]

Konstytucja 3 maja to nie dowód na triumf, lecz klęskę sarmatyzmu. W dyskusjach z różnej maści obrońcami politycznej tradycji sarmatyzmu zdarza mi się słyszeć argument, który ich zdaniem ostatecznie dowodzi siły oraz wartości ustroju I Rzeczypospolitej: Konstytucja 3 maja. Jest to manewr dość zabawny. Uznać, że Konstytucja 3 maja stanowiła owoc i zwieńczenie politycznych tradycji […]

Przekonanie o szlacheckiej równości ukrywało gigantyczną przepaść pomiędzy magnatami a gołotą. „Pan na zagrodzie równy wojewodzie” – to powszechnie znane powiedzenie jest jednym z wielu świadectw szlacheckiego umiłowania równości. Owa równość – wychwalana z takim samym zapałem przez Stanisława Orzechowskiego w wieku XVI, jak przez Wacława Rzewuskiego w XVIII – miała świadczyć o wyższości sarmackiego […]