W 2020 roku zespół archeologów pracujący pod kierunkiem antropologa Takeshi’ego Inomaty ogłosił, że na terenie meksykańskiego stanu Tabasco odkryto pozostałości budynku związanego z cywilizacją Majów. Centralnym punktem nowo odkrytego stanowiska jest wzniesiona z gliny i ziemi platforma, którą nazwano Aguada Fénix. Jej rozmiary sprawiają, że jest to jeden z największych zabytków Majów, jaki kiedykolwiek znaleziono.
Teraz ten sam zespół opublikował badania, z których wynika, że Aguada Fénix była otoczona całym kompleksem mniejszych budynków. Naukowcy natrafili też ślady kilku budowli, które mogły być związane z innymi starożytnymi ludami Mezoameryki, m.in. z Olmekami.
Laser ujawnia obiekty ukryte pod ziemią
Choć prace wykopaliskowe w Aguada Fénix są obecnie mocno zaawansowane, to początkowo świątynia – bo tym najpewniej była platforma – pozostawała ukryta pod ziemią. Naukowcy zdołali ją zlokalizować skanując teren z lotu ptaka. Istnienie starożytnych budowli pod powierzchnią ujawnił lidar.
Lidar (akronim utworzony od angielskiego: Light Detection and Ranging) przeczesuje teren z lotu ptaka i skanuje go za pomocą laserów. Lasery są w stanie wykryć trójwymiarowe struktury ukryte pod zwałami ziemi i roślinnością. Oczywiście lidar ma wiele innych zastosowań i jest używany do obrazowania terenu np. przez służby leśne, urbanistów, geologów czy ekologów.
W przypadku nowego badania, naukowcy z Uniwersytetu Arizony nie przeprowadzali własnego obrazowania, a sięgnęli po dane zgromadzone przez meksykański Narodowy Instytut Statystyki i Geografii, które obejmowały obszar 85 tys. km kwadratowych. Kiedy Inomata i jego zespół przeanalizowali obrazy, zidentyfikowali setki obiektów rozsianych po meksykańskich stanach Tabasco i Veracruz. Większość z tych obiektów nie była wcześniej znana.
Nowo odkryte obiekty ujawniają pewien wzór
Łącznie archeolodzy zidentyfikowali 478 obiektów, które uważają za części miejsc ceremonialnych (związanych z rytuałami lub obrzędami religijnymi). Większość nowych odkryć jest znacznie mniejsza niż Aguada Fénix, ale – zdaniem naukowców – wygląd całego kompleksu zdaje się ujawniać pewien wzorzec, znany z kultury Olmeków.
Autorzy zauważają, że charakterystyczny układ kompleksu ceremonialnego z San Lorenzo – najstarszego olmeckiego ośrodka miejskiego, datowanego na około 1150 r. p.n.e. – może być postrzegany jako „powracający motyw” w późniejszych budowlach wzniesionych przez Majów. Sama Aguada Fénix ma postać wydłużonego prostokąta o wyraźnie zaznaczonym środku. Podobnie, jak kompleks z San Lorenzo.
– Ludzie zawsze uważali, że San Lorenzo jest bardzo wyjątkowe pod względem aranżacji terenu i znacznie różni się od tego, co powstawało później. Ale teraz pokazujemy, że San Lorenzo w rzeczywistości jest bardzo podobne do Aguada Fénix. To sugeruje, że San Lorenzo było bardzo istotne dla powstania niektórych miejsc wykorzystywanych przez Majów – mówi Inomata.
Czy Olmekowie doprowadzili do rozwoju cywilizacji Majów?
Jeśli wnioski naukowców są słuszne, to należałoby przyjąć, że między tymi dwiema cywilizacjami istniał ważny związek. Dotychczas uważano, że rozwijały się one dość niezależnie i jedynie przez bardzo krótki czas istniały równolegle. Kultura Olmeków rozkwitała przede wszystkim między 2000 r. p.n.e. a 250 r. n.e., podczas gdy Majowie dominowali w Mezoameryce w latach 250–900 r. n.e..
– Od zawsze toczy się debata na temat tego, czy cywilizacja Olmeków doprowadziła do rozwoju cywilizacji Majów, czy też Majowie rozwijali się niezależnie. Nasze badanie koncentruje się na kluczowym okresie między istnieniem tych dwóch społeczności – powiedział Inomata.
Chociaż wciąż niewiele wiemy na temat znaczenia, historii i ewolucji tych rytualnych kompleksów, których odkrywamy coraz więcej, to z pewnością rzucają one nowe światło na relacje, jakie mogły łączyć starożytnych Olmeków i Majów.
Źródło: Nature Human Behaviour.