Mogłoby się wydawać, że Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) jest środowiskiem aseptycznym i sterylnym. Nic bardziej mylnego. W ciągu ostatnich dwóch dekad, na pokładzie największego laboratorium stworzonego przez człowieka gościło prawie 300 astronautów. Chociaż zwykle podróżują oni z niewielkim bagażem, w sposób niezamierzony zabierają ze sobą poza Ziemię także mikroorganizmy. W rezultacie na ISS rozrosła się wyjątkowa populacja drobnoustrojów.
Czytaj też: To nie miało prawa się wydarzyć! Dziwne bakterie organizują się jak rośliny czy ludzie
Teraz naukowcy przyjrzeli się bliżej szczepom bakterii na pokładzie ISS i odkryli, że zmutowały one do formy, która genetycznie i funkcjonalnie różni się od ich ziemskich odpowiedników. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Microbiome, uczeni sugerują, że w kosmosie bakterie stają się bardziej oporne na leczenie i mogą przetrwać w środowisku mikrograwitacji.
Kosmiczne bakterie zagrożeniem dla astronautów?
Warunki na ISS są odmienne od tych panujących na Ziemi, co przekłada się na bakterie tam żyjące. Ekstremalne środowisko pozaziemskie naraża bakterie na mikrograwitację, promieniowanie i podwyższony poziom dwutlenku węgla, więc muszą się one przystosować, aby przetrwać.
Czytaj też: Bakterie z głębin należą do nieznanego gatunku. Te dziwactwa zachowują się w nieoczekiwany sposób
Naukowcy skupili się teraz na Enterobacter bugandensis, izolując do analizy 13 szczepów tego gatunku bakterii z ISS. E. bugandensis występuje w przewodzie pokarmowym człowieka i wiadomo, że gatunek ten ma duże zdolności przystosowawcze i potrafi wykorzystać nietypowe warunki do zarażenia żywiciela. Bakterię powiązano m.in. z posocznicą noworodków, czyli ciężkim zakażeniem krwi występującym u niemowląt w wieku poniżej 90 dni.
Pod wpływem stresu E. bugandensis zmutował i stał się bardziej oporny na leczenie przeciwdrobnoustrojowe. Stwierdzono również, że ten gatunek bakterii współistnieje z wieloma innymi mikroorganizmami, a w niektórych przypadkach mógł pomóc tym innym organizmom przetrwać. Zachowanie E. bugandensis w środowisku mikrograwitacji może prowadzić do jej dominacji na pokładzie ISS.
Nie jest jasne, w jaki sposób “kosmiczne bakterie” mogą wpłynąć na zdrowie astronautów na ISS, ale autorzy artykułu wzywają do podjęcia środków zapobiegawczych, które pomogą złagodzić ekspansji zmutowanego gatunku. Nie jest również jasne, czy te zmutowane, lekooporne drobnoustroje stanowią zagrożenie dla ludzi na Ziemi.
Zrozumienie ewolucji bakterii w przestrzeni kosmicznej jest ważne dla ochrony zdrowia astronautów, a także opracowania alternatywnych podejść do zwalczania tych patogenów. Przeprowadzone badania stanowią coś, o czym uczeni spekulowali od dawna. W warunkach mikrograwitacji bakterie mogą wyewoluować do postaci, których w żadnych okolicznościach nie spotkalibyśmy na Ziemi. Trzeba wziąć to pod uwagę podczas planowania przyszłych misji kosmicznych, a także planowanych baz załogowych na Księżycu i Marsie.