Kim był Bolesław II Szczodry?
Bolesław II Szczodry urodził się około roku 1042 jako syn Kazimierza Odnowiciela i Dobroniegi (córki Włodzimierza I Wielkiego, księcia kijowskiego). Jego bratem był Władysław I Herman. Należał do dynastii Piastów. Dokładna data urodzin Bolesława, który imię otrzymał po pradziadzie ze strony ojca, Bolesławie I Chrobrym (synu Mieszka I) nie jest znana.
Gall Anonim nazywał go Szczodrym. Przydomek ten powstał jeszcze za życia Bolesława II lub krótko po jego śmierci. Inne, takie jak śmiały, wojowniczy czy dziki używane były wyłącznie jako przymiotniki przez późniejszych kronikarzy i obecnie nie są używane w literaturze naukowej. W roku 1058, po śmierci ojca, został księciem Polski. Do dziś nie wiadomo czy został wtedy jedynym władcą wszystkich ziem. Przypuszcza się, że mógł oddać młodszemu bratu Mazowsze.
Koronacja Bolesława II Szczodrego
W Europie Zachodniej trwał spór o inwestyturę, czyli o to kto jest dominującym władcą na kontynencie, między papieżem Grzegorzem VII a cesarzem Henrykiem IV. W sporze tym Polska oraz Węgry opowiedziały się po stronie papieża. Celem takiej polityki Bolesława II było zarówno osłabienie roli cesarza, jak również uzyskanie korony królewskiej. Ten drugi został osiągnięty w 1076 roku, kiedy to arcybiskup gnieźnieński koronował Bolesława II Szczodrego na kolejnego z królów Polski.
Panowanie Bolesława II Szczodrego
Polityka zagraniczna
Bolesław II Szczodry prowadził politykę zagraniczną mającą na celu wzmocnienie pozycji państwa na arenie międzynarodowej, a także uniezależnienie, a przynajmniej zmniejszenie zależności od Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W jego biografii warto zwrócić uwagę na ingerowanie w wewnętrzną politykę i sprawy sąsiadów, tj. Czech, Rusi i Węgier. Jego głównym celem było powstrzymanie ekspansji niemieckiej. W tym celu starał się utrzymywać na tronach Rusi i Węgier władców sobie przyjaznych, co nie raz zmusiło go do interwencji zbrojnej w tych państwach.
W roku 1060 poprowadził wyprawę na Węgry, by osadzić na tamtejszym tronie swego sojusznika, Belę I. Także około roku 1060 poprowadził wyprawę do Czech w celu odbicia polskich rzemieślników, porwanych przez Brzetysława I. Wojska polskie, wspomagane przez Pomorzan rozpoczęły oblężenie Hradca, w którym owi rzemieślnicy przebywali. Niestety Bolesław wpadł w zasadzkę i cudem uszedł z życiem. Porażka spowodowała czasowe osłabienie Polski. Bolesław II Szczodry prowadził złożoną politykę wobec Czech, między innymi udzielając schronienia księciu Jaromirowi, jednocześnie wspierając jego przeciwnika, księcia Jaromira II.
Cztery wesela Władysława II Jagiełły. Tak rodziła się dynastia Jagiellonów
W roku 1068 stosunki polsko-czeskie uległy pogorszeniu, gdy książęta morawscy Otto i Konrad wezwali do powrotu Jaromira, chcąc uczynić go biskupem praskim, co było wymierzone przeciwko Wratysławowi, będącemu w sojuszu z Bolesławem II. Ten ruszył z wojskami, jednak konflikt polsko-czeski został zażegnany, gdy Wratysław zgodził się na biskupstwo Jaromira. W roku 1072 Bolesław II zaatakował Czechy, zrywając przy tym układy. Cesarz, który był ich gwarantem wezwał swoje wojska do wyprawy przeciwko Polsce jako odwetu za zerwanie pokoju. Wojska saskie zawiązały jednak sojusz z Wieletami i odmówiły udziału w wyprawie, która ostatecznie nie odbyła się.
Porażka Bolesława Szczodrego
Bolesław II podejmował próby, mające na celu osadzenie na tronie kijowskim innego swojego sprzymierzeńca. W tym celu rozpoczął w roku 1069 wieloletnią wyprawę. Obalony władca Izjasław, mający wsparcie Bolesława powrócił na tron. Jednak Rusini bali się możliwych rabunków, których miałyby dopuścić się wojska polskie na ich terenach. Dlatego jeszcze przed osiągnięciem politycznego celu doszło do rozmów między Izjasławem, a jego przeciwnikami – Wszesławem i Świętosławem.
Wynegocjowali oni oddanie władzy w zamian za odstąpienie od rabunków, na które liczyło polskie rycerstwo. Łupy wojenne miały być nagrodą za udział w wyprawie. Rycerze w końcu opuścili króla, wracając do swoich majątków. Czy zdrada była podyktowana tym, że utracili możliwość uzyskania znacznych łupów, czy może zrobili tak pod wpływem pogłosek, jakoby ich żony miały zdradzać ich z zarządcami majątków – tego dziś nie wiemy. Król zmuszony był zakończyć wyprawę bez osiągnięcia zamierzonego celu. Postanowił jednak rozprawić się ze zdrajcami.
Surowe kary, jakie ich spotkały wywołały krytykę biskupa krakowskiego Stanisława. Bolesław II skazał niepokornego duchownego na obcięcie członków (co oznaczało obcięcie nosa, ucha lub palców). Nie było to jednoznaczne z karą śmierci, lecz łatwo mogło ją oznaczać z powodu upływu krwi bądź zakażeń, na które nie było lekarstwa.
Czy na Stanisławie Leszczyńskim ciążyła klątwa? Biografia najdłużej żyjącego króla Polski
W swojej ocenie historycy nie stają jednoznacznie po stronie biskupa. Już nawet jemu współczesny Gall Anonim używał określenia biskup-zdrajca. Dzisiejsi naukowcy zwracają uwagę na spiskowanie Stanisława przeciwko silnej władzy królewskiej, a także jego powiązania z opozycja możnowładczą i łamanie oczywistego obowiązku wierności królowi. Być może Stanisław walczył też o immunitet kościelny, dający niezależność od prawowitego króla.
Wykonanie wyroku na biskupie Stanisławie spowodowało bunt możnowładców. Król po porażce musiał uchodzić w roku 1079 wraz z żoną i synem na Węgry. Jego następcą został jego brat, Władysław I Herman. Niektórzy historycy mówią, że śmierć króla Bolesława II nastąpiła niedługo potem, w wyniku otrucia – w 1081 lub 1082 roku. Dziś zakłada się, że porażka Bolesława i konieczność ucieczki z kraju wynikła na skutek rosnących napięć wewnętrznych, wzrostu znaczenia rycerstwa i możnych, a także faktu, że istniał konkurent do tronu – Władysław I Herman. Mógł on spiskować przeciwko starszemu bratu wraz z biskupem Stanisławem, a także siłami zewnętrznymi, w tym Cesarstwem, jednak tezy o spisku nie mają żadnego oparcia w źródłach.
Co zrobił dla Polski Bolesław II Szczodry? Przede wszystkim działał w jej interesie, starając się, tak jak dwieście lat później Przemysł II – za pomocą sojuszy i wpływu na inne państwa wzmocnić znaczenie korony polskiej.
Śmierć Bolesława II Szczodrego
Domniemanym miejscem pochówku Bolesława II Szczodrego jest cmentarz benedyktyński klasztoru w Ossiach (Osijak) w Austrii, gdzie Bolesław miał przebywać jako niemy pokutnik w latach 1081-1089. Opiera się to jednak tylko na ludowym podaniu i nie ma potwierdzenia w żadnych dowodach. Dziś zdecydowanie odrzuca się tą hipotezę.
Wmurowana w ścianę kościoła kamienna tablica zawiera między innymi napis po łacinie, który oznacza „Bolesław król Polski, zabójca świętego Stanisława, biskupa krakowskiego”. Tablica stanowi tzw. grób zewnętrzny, natomiast w wewnętrznym, którym jest łukowo sklepiona nisza wewnątrz kościoła znajduje się tablica z łacińskim napisem „Boleslaus Rex Poloniae”. Badania przeprowadzone w połowie XX wieku wskazały pochodzenie grobu na XI wiek.
Jan II Kazimierz Waza – czemu był jednym z najgorszych władców?
Bolesław II Szczodry – ciekawostki
Miejsce jego pochówku jest nieznane. Także imię jego żony oraz jej pochodzenie jest tajemnicą. Prawdopodobnie jednak pochodziła z Rusi lub z Niemiec i miała na imię Wyszesława lub Agnieszka. Dziś wiadomo o jednym ich synu – Mieszku, urodzonym w 1069 roku, który przeżył 20 lat.
Dużą popularnością cieszy się teza, że zwłoki króla zostały w roku 1086 sprowadzone do opactwa w Tyńcu.
Jedną z kar dla żon zdradzających mężów – rycerzy towarzyszących Bolesławowi II w wyprawie na Kijów – miało być nakazanie im karmienia szczeniąt piersią.
Obok aktywności na arenie międzynarodowej Bolesław II Szczodry dbał o odbudowę i rozbudowę organizacji kościelnej. Doprowadził do odnowienia w 1075 roku arcybiskupstwa w Gnieźnie. Rozpoczął budowę tamtejszej archikatedry. Utworzył nowe arcybiskupstwo w Płocku (także w 1075 roku).