Zamiast spodziewanych skorup czy narzędzi, w wykopaliskach archeologicznych czasem trafia się przedmiot, który kompletnie zmienia perspektywę na codzienność ludzi sprzed tysięcy lat. Tak właśnie stało się w tureckim Canhasan, miejscu które od lat fascynuje badaczy neolitu. Ostatnie prace odsłoniły tam coś wyjątkowego: lustra wykonane z polerowanego obsydianu. To nie byle gratka, bo artefakty liczą sobie […]

Wizja komputerów, które zamiast elektronów wykorzystują cząstki światła, od lat pobudza wyobraźnię naukowców i futurologów. Tego typu systemy obiecują nieporównywalnie większą szybkość i radykalnie niższe zużycie energii. Główną przeszkodą w ich stworzeniu była jednak jak dotąd niezdolność materiałów do pełnej kontroli nad światłem w mikroskopijnej skali. Najnowsze badania z Uniwersytetu Nowojorskiego wskazują, że rozwiązaniem może […]

Słońce znów dało pokaz siły, a naukowcom udało się złapać je na gorącym uczynku w jakości, jakiej praktycznie się nie widuje. W listopadzie astronomowie zarejestrowali z Ziemi wyjątkowo szczegółowy obraz aktywnego obszaru na Słońcu, który wyprodukował dwa potężne rozbłyski klasy X oraz całą serię słabszych erupcji. To właśnie te wybuchy stoją za widowiskowymi zorzami, które […]

Astronomowie natrafili na gwiazdę, która według podręczników po prostu nie powinna istnieć. Wygląda jak staruszek pamiętający początki Wszechświata, a pomiary mówią, że jest w wieku zbliżonym do Słońca. Do tego obraca się podejrzanie szybko i krąży wokół czarnej dziury, która udaje, że jej nie ma. To nie jest początek powieści science fiction, tylko opis niezwykle […]

Stare hałdy po spalaniu węgla, które przez dekady traktowano jak kłopotliwy odpad, mogą kryć w sobie surowce warte niemal 100 miliardów dolarów. Nowa analiza pokazuje, że w popiele węglowym rozsianym po całych Stanach Zjednoczonych skoncentrowały się ogromne ilości pierwiastków ziem rzadkich oraz metali krytycznych. To właśnie one są potrzebne do produkcji smartfonów, samochodów elektrycznych, turbin […]

Nastolatek, który zamiast grać w gry komputerowe bądź spędzać czas w inny sposób typowy dla swoich rówieśników, dyskutuje o paradoksach fizyki kwantowej. Kiedy jego koledzy przygotowują się do egzaminów w szkole podstawowej, on broni pracy doktorskiej. Tak wygląda rzeczywistość pewnego belgijskiego chłopca. Laurent Simons właśnie dołączył do wąskiego grona naukowców z tytułem doktora, choć większość […]

Sezon wykopaliskowy w południowo-wschodniej Turcji przyniósł archeologom prawdziwą niespodziankę. Podczas prac w miejscowości Sefertepe natrafili na coś, co szybko obiegło świat nauki. Chodzi o kamienne bloki z wyrzeźbionymi ludzkimi twarzami sprzed około 12 000 lat, które okazały się czymś więcej niż kolejnym znaleziskiem. Ich styl wykonania wyraźnie odbiega od wszystkiego, co dotychczas odkryto w tej […]

Głębiny oceanów to wciąż terra incognita naszej planety. Miejsca, gdzie panuje wieczna ciemność i ciśnienie zdolne zmiażdżyć większość znanych nam urządzeń, skrywają organizmy o wręcz fantastycznych adaptacjach. Właśnie tam naukowcy odkryli trzy nieznane wcześniej gatunki ślimaków. Podczas eksploracji zewnętrznych obszarów Kanionu Monterey na głębokości 3268 m w 2019 r., zdalnie sterowany pojazd Doc Ricketts należący […]

W głębi południowo-zachodniej Libii, w schronisku skalnym Takarkori, naukowcy wydobyli na światło dzienne coś więcej niż tylko szczątki. Dwie kobiety, które spoczywały tam przez siedem tysiącleci, zachowane w suchym pustynnym powietrzu, skrywały w swoich kościach historię całej populacji. Historia ta, zapisana w DNA, stała się wstępem do daleko idących badań genetycznych. Te odsłoniły zaskakujący obraz. […]

Fizyka kwantowa nie należy do nauk intuicyjnych, nawet jeżeli wykorzystuje się ją do opisu tak ugruntowanej dziedziny jak termodynamika. Okazuje się, że zasady sprawdzające się doskonale w świecie makroskopowym całkowicie tracą sens, gdy przeniesiemy je do skali pojedynczych atomów i fotonów. Naukowcy z Uniwersytetu w Bazylei postanowili zmierzyć się z tym wyzwaniem, proponując nowe spojrzenie […]

Czasem największe rewolucje w astronomii zaczynają się od czegoś, co na ekranie wygląda jak nic: pojedynczy piksel, drobna czerwona kropka w gąszczu innych punktów. Tak jest w przypadku tajemniczego obiektu wypatrzonego przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba w bardzo odległym fragmencie nieba. Na pierwszy rzut oka to tylko kolejny słaby obiekt w głębokim polu. Jednak jego […]

Chiny mogą siedzieć na złotym skarbie wartym ponad 80 miliardów dolarów. Dwa ogromne złoża odkryte w ostatnich latach wyglądają jak coś z ekonomicznego science fiction. Geolodzy mówią o tysiącach ton kruszcu ukrytego na głębokości nawet trzech kilometrów. Jeśli szacunki się potwierdzą, nie będzie to tylko sukces lokalnego górnictwa, ale także sygnał, że wciąż słabo rozumiemy, […]

Badacze, którzy wyłowili meduzę z arktycznych wód na głębokości niemal kilometra u wybrzeży Florydy, zapoczątkowali tym sposobem nie lada zagadkę. Ich odkrycie postawiło przed nimi wielkie pytanie: jak stworzenie przystosowane do lodowatych wód znalazło się w subtropikalnym środowisku i dlaczego tylko niektóre meduzy potrafią pokonać tę niezwykłą trasę? Odpowiedź kryje się w badaniach opublikowanych w […]

Na sudańskiej Pustyni Bajuda polscy badacze natknęli się wyjątkowe informacje o starożytnej Nubii. Samotny grób sprzed niemal czterech tysięcy lat skrywał ślady ceremonii pogrzebowej, jakiej dotąd nie znaliśmy: z użyciem ognia i uczty, których znaczenie wciąż pozostaje zagadką. Dokonane znalezisko zupełnie nie pasuje do dotychczasowej wiedzy o kulturze Kermy. Wszystko wskazuje na to, że pochowano […]

Czasem najprostsze pomysły okazują się tymi najbardziej genialnymi. Grupa badaczy z Penn State dokonała czegoś, co może zmienić nasze podejście do tworzenia materiałów przyszłości. Zazwyczaj stworzenie nowego materiału kojarzy się z wprowadzaniem zmian w samym procesie syntezy materiału lub też z dodawaniem kolejnych składników. W tym konkretnym przypadku jednak, naukowcy postanowili pójść na przekór konwencjom […]

Wyobraźcie sobie piasek przesypujący się przez klepsydrę. Wydaje się, że to prosty, jednostajny ruch, prawda? Tymczasem okazuje się, że nawet w tak pozornie banalnym materiale nic nie jest tak proste, jak mogłoby się wydawać. Naukowcy właśnie dostrzegli w nich zaskakująco złożone wzorce przepływu, i to wcale nie w symulacjach komputerowych, ale w rzeczywistych warunkach. Materiały […]

Gęste lasy Zachodniej Jawy od wieków skrywały tajemnicę, o której istnieniu nikt nie miał pojęcia. Dopiero nowoczesna technologia pozwoliła archeologom zajrzeć pod zielony baldachim drzew na górze Gunung Tangkil, gdzie prawdopodobnie czeka jedno z najważniejszych stanowisk megalitycznych w regionie. Co zaczęło się od przypadkowego znaleziska na początku tego roku, może poważnie wpłynąć na nasze rozumienie […]

Ewolucja zawsze wydawała się procesem naturalnym i nieuchronnym, kierowanym przez siły przyrody. Przez tysiąclecia klimat, środowisko i dobór naturalny kształtowały zwierzęta w przewidywalny rytmie. Jednak około 1000 lat temu coś się zmieniło – pojawił się nowy, potężny czynnik ewolucyjny, który na zawsze przekształcił relacje między gatunkami. Francuscy naukowcy z CNRS odkryli fascynujący wzorzec, który od […]

Patrząc na drobnego chihuahuę czy eleganckiego pudla, trudno uwierzyć, że te stworzenia mogą mieć cokolwiek wspólnego z wilkami. Pozory mylą. Nawet najbardziej udomowione i miniaturowe psy rasowe wciąż noszą w sobie genetyczne ślady swoich odległych przodków, co może wyjaśniać niektóre ich zachowania i cechy fizyczne. Badanie opublikowane w Proceedings of the National Academy of Sciences […]

Gdzieś na powierzchni Czerwonej Planety, przytwierdzona do nieaktywnego już lądownika Phoenix, spoczywa niepozorna płyta DVD. To nie jest zwykłe nagranie – to przesłanie od Carla Sagana, słynnego astronoma i popularyzatora nauki, które ma trafić do pierwszych ludzi stąpających po marsjańskim gruncie. Sagan zarejestrował je w 1996 roku, zaledwie na kilka miesięcy przed śmiercią, w swoim […]

W większości budynków z dźwiękiem obchodzi się prosto, bo “siłowo”. Dokłada się grubszych ścian, wiesza piankowe panele akustyczne albo ścisza głośność i liczy na to, że to wystarczy. Z kolei w szpitalach ultradźwięki ogniskuje się za pomocą ręcznej głowicy i ufa, że dekady inżynierii sprawią, iż wiązka trafi mniej więcej tam, gdzie spodziewa się tego […]

Rozbita szklanka na podłodze, pokruszona kostka cukru w filiżance herbaty i pęknięty talerz w zlewie – te pozornie niezwiązane zdarzenia łączy coś więcej niż tylko nasze codzienne doświadczenia. Przez dekady badacze obserwowali zadziwiającą prawidłowość: niezależnie od tego, jaki materiał ulega zniszczeniu, rozkład wielkości powstałych odłamków zawsze przybiera podobną formę. To niezwykłe zjawisko wskazywało na istnienie […]

Góry prowincji Shaanxi w północno-zachodnich Chinach okazują się miejscem skrywającym wielką tajemnicę. Coś, co może fundamentalnie zmienić nasze postrzeganie prehistorycznego osadnictwa w tym regionie, przez lata pozostawało ukryte przed wzrokiem badaczy. Okazuje się, że dotychczasowy obraz dawnych społeczności był zaledwie fragmentem znacznie większej układanki. Systematyczne poszukiwania prowadzone od sześciu lat przyniosły efekty, które przerosły najśmielsze […]

Mars wciąż potrafi zaskakiwać, a najnowsze dane z łazika Perseverance przynoszą kolejną sensację. Okazuje się, że w tamtejszej atmosferze dochodzi do zjawisk, które od dawna podejrzewano, ale dotąd nie udawało się ich bezpośrednio udokumentować. Przez dwa marsjańskie lata mikrofon SuperCam na pokładzie łazika Perseverance wychwycił coś niezwykłego – 55 przypadków wyładowań elektrycznych. To pierwszy tak […]