Wielki Mur Chiński od wieków jest symbolem potęgi i izolacji. Najnowsze wykopaliska na jednym z jego odcinków każą jednak na nowo przemyśleć tę monumentalną budowlę. Okazuje się, że za kamiennymi murami kryje się o wiele bardziej złożona i dynamiczna historia, niż mogłoby się wydawać. Badania prowadzone w rejonie Jiankou przynoszą fascynujące znaleziska, które skłaniają do […]

Podwodny świat wokół starożytnej Aleksandrii to nie tylko zatopione mola, pałace i posągi, które powoli odsłaniają swoją historię. W płytkich wodach zatopionego portu spoczywało bowiem coś, co do tej pory znaliśmy tylko z zapisków historyków i mozaik. Coś, co uważano raczej za barwną opowieść niż rzeczywisty obiekt. Wrak ma około 35 metrów długości i leżał […]

Z każdą sekundą przez nasze ciała, niczym nieuchwytne duchy, przenikają biliony neutrin. Te niezwykłe cząstki elementarne, rodzące się w jądrowym tyglu naszej gwiazdy, od lat stanowią jedno z największych wyzwań dla fizyków. Teraz, głęboko pod ziemią, udało się dokonać czegoś, co jeszcze niedawno uznawano za niemal niemożliwe. W jednym z najgłębiej położonych laboratoriów na świecie, […]

Na pierwszy rzut oka to zwykła kropla stopionego metalu, jakich w laboratoriach są tysiące. A jednak w tej jednej naukowcy dostrzegli coś, co wywraca do góry nogami podręcznikowe wyobrażenie o tym, czym jest ciecz i czym jest ciało stałe. Okazuje się, że część atomów w cieczy wcale się nie porusza, a jeśli odpowiednio je „ustawić”, […]

Kilka kilometrów pod powierzchnią Pacyfiku życie toczy się zgodnie z regułami, których dopiero zaczynamy się domyślać. Podczas testu górniczego na dnie oceanu naukowcy natknęli się na prawdziwy biologiczny skarbiec: setki gatunków zwierząt, z których wiele nie było wcześniej znanych nauce. Paradoksalnie to właśnie próba wydobycia metali z dna morza odsłoniła, jak mało wiemy o jednym […]

Na dalekiej Kamczatce trwa niezwykły spektakl natury, rozciągnięty w czasie na przestrzeni ludzkiego życia. Bezimieanny, jeden z tamtejszych wulkanów, przechodzi proces, który rzadko udaje się obserwować w tak wyraźnej skali. Od kilkudziesięciu lat systematycznie odbudowuje bowiem to, co sam kiedyś zniszczył. Takie geologiczne odrodzenie jest też przypomnieniem o nieprzewidywalnej mocy drzemiącej pod naszymi stopami. Kilka […]

Stojące od dwóch tysiącleci rzymskie budowle to nieustające wyzwanie dla współczesnej inżynierii. Podczas gdy nasze betonowe konstrukcje po kilkudziesięciu latach wymagają napraw lub rozbiórki, akwedukty, mosty czy sam Panteon w Rzymie zdają się ignorować upływ czasu. Przez lata tajemnica ich wyjątkowej trwałości pozostawała zagadką, nad którą głowili się naukowcy. Dopiero teraz, dzięki odkryciu na starożytnym […]

Przez dziesięciolecia stanowiło to jedno z największych wyzwań dla archeologów. Jak znaleźć niepodważalny dowód na to, że nasi dalecy przodkowie potrafili nie tylko wykorzystywać, ale i samodzielnie tworzyć ogień? Ślady popiołu, zwęglone kości czy narzędzia znalezione obok palenisk – to wszystko mogło świadczyć jedynie o kontrolowanym użyciu płomienia. Brakowało tego jednego, kluczowego elementu, który wskazywałby […]

Przez trzydzieści lat fizycy cząstek elementarnych mieli nadzieję, że poza znanym nam modelem rzeczywistości ukrywa się jeszcze jeden, nieuchwytny gracz. Chodziło o sterylne neutrino, hipotetyczną cząstkę, która miała wyjaśniać dziwne odczyty z dawnych eksperymentów. Teraz, po dziesięciu latach benedyktyńskiej pracy, jeden z najdokładniejszych detektorów na świecie wydaje ostateczny werdykt. Wyniki opublikowane w czasopiśmie Nature wydają […]

Z kometami sprawa jest prosta. Lecą przez Układ Słoneczny, Słońce owiewa je wiatrem i promieniowaniem, więc ciągną za sobą spektakularny ogon. Tymczasem mało kto zdaje sobie sprawę, że podobną „ozdobę” ma też Ziemia. Nasza planeta nie wygląda jak klasyczna kometa na nocnym niebie, ale w przestrzeni kosmicznej ciągnie za sobą magnetyczny ogon długości co najmniej […]

Nowy, papierowo cienki implant mózgowy brzmi jak element science fiction, ale naukowcy traktują go bardzo serio. To maleńkie urządzenie ma rozmiar chipu komputerowego, grubość ludzkiego włosa i potrafi bezprzewodowo przesyłać gigantyczne ilości danych prosto z kory mózgowej do systemów AI. W zamyśle ma pomagać osobom z epilepsją, po udarach czy z porażeniem, ale jednocześnie otwiera […]

Głęboko pod wielokilometrową, lodową zbroją Antarktydy odkryto coś, co może na nowo zdefiniować nasze rozumienie tego kontynentu. To nie jest pojedyncze jezioro czy rzeka, ponieważ skala znaleziska jest zupełnie innego rzędu. Okazuje się, że pod lodem może istnieć rozległy, aktywny system wód gruntowych, który prawdopodobnie wpływa na to, jak cała pokrywa lodowa się porusza. Sieć […]

W 2013 roku, na odległej, pustynnej wybrzeży Morza Czerwonego, francuski archeolog Pierre Tallet dokonał odkrycia, które szybko trafiło na pierwsze strony gazet. W serii zapieczętowanych od tysiącleci jaskiń, ukrytych w wapiennych zboczach Wadi al-Jarf, jego zespół natknął się na zwoje papirusu, niektóre liczące po kilka metrów długości, pokryte hieroglifami i pismem hieratycznym. Te niepozorne dokumenty […]

Przez długi czas zachodnia Anatolia była dla archeologów niemal jak pustynia. Uznawano ją za peryferyjny teren pomiędzy potęgami starożytnej Grecji a Bliskim Wschodem, miejsce bez własnej, znaczącej historii. Kto by pomyślał, że pod tą warstwą zapomnienia kryje się zupełnie inna opowieść. Dzięki dziesięcioleciu systematycznych badań obraz ten ulega radykalnej zmianie. Pojawia się coraz więcej dowodów […]

Plazmę zwykle przedstawia się jako rozgrzany do niewyobrażalnych temperatur ocean cząstek. Kojarzymy ją przecież z powierzchnią Słońca czy błyskawicami. Tymczasem naukowcom z Kalifornijskiego Instytutu Technologicznego udało się uzyskać stan materii, który burzy te wyobrażenia. W kontrolowanych warunkach wytworzyli oni plazmę, wewnątrz której formują się struktury bliższe zimnym głębinom kosmosu niż słonecznej fotosferze. Eksperyment może stanowić […]

Morze Śródziemne kojarzy się raczej z wakacjami niż z ekstremalnymi zjawiskami rodem z głębin Pacyfiku. Tymczasem u wybrzeży greckiej wyspy Milos naukowcy natknęli się na coś, co spokojnie mogłoby trafić do podręczników geologii: rozległe pole hydrotermalne, w którym z dna morza wydobywają się niemal wrzące płyny, a dno pokrywają kominy i grube dywany mikroorganizmów. I […]

Naukowcy właśnie dorzucili kolejny, bardzo ciekawy element do układanki o przeszłości Marsa. Okazuje się, że na powierzchni Czerwonej Planety leżą skały, które… wyglądają tak, jakby przeszły przez długotrwałą, intensywną kąpiel w ciepłym, deszczowym klimacie. To brzmi bardziej jak opis lasu deszczowego niż jałowej, mroźnej pustyni, którą znamy z dzisiejszych zdjęć z łazików. Nowa analiza danych […]

Czy ludzka cywilizacja to ostateczny rozdział w historii życia na Ziemi? Wbrew przeświadczeniu o naszej wyjątkowości, dzieje planety pokazują wyraźnie, że każda era dominacji kiedyś się kończy. Tim Coulson z Uniwersytetu Oksfordzkiego, zoolog i biolog który pracował także w Cambridge oraz Imperial College London, zadaje sobie właśnie to pytanie. Jego odpowiedź, oparta na analizie ewolucyjnych […]

Jeszcze do niedawna uważano je za niepotwierdzoną legendę. Historycy przez lata kwestionowali relacje z początków XVII wieku, w których angielscy osadnicy opisywali liczne osady na klifach Wirginii. Teraz ziemia odsłoniła prawdę, która przez cztery stulecia spoczywała w ukryciu. Wykopaliska archeologiczne prowadzone wzdłuż rzeki Rappahannock, w rejonie Fones Cliffs, przyniosły rezultat, który zaskoczył samych badaczy. Zamiast […]

Koralowce od dawna fascynują naukowców swoją złożonością, ale najnowsze odkrycie może zmienić nasze postrzeganie ewolucji zmysłów. Okazuje się, że te morskie organizmy posiadają niezwykłą zdolność detekcji światła, pomimo braku jakichkolwiek narządów wzroku. Badacze z Osaka Metropolitan University w Japonii ujawnili zupełnie nowy mechanizm pozwalający koralowcom na percepcję światła. W centrum tego badania znajdują się białka […]

W jednej z alpejskich dolin rozgrywa się prawdziwy archeologiczny thriller. W miejscowości Grandvillard, w kantonie Fryburg, badacze gorączkowo pracują, by wydobyć na światło dzienne ślady sprzed ponad 2500 lat, zanim górski potok wymaże je z krajobrazu na zawsze. To nie jest pierwsze takie znalezisko w tej okolicy, ale wszystko wskazuje na to, że może być […]

Trzeci w historii znany obiekt międzygwiezdny, kometa 3I/ATLAS, zbliża się właśnie do swojego największego zbliżenia z Ziemią. 19 grudnia przeleci w odległości około 269–270 milionów kilometrów, czyli mniej więcej 1,8 odległości Ziemi od Słońca. Nie ma mowy o zagrożeniu, za to jest to prawdziwe święto dla astronomów, rzadko kiedy dostajemy tak wyraźne spojrzenie na kawałek […]

Astronomowie przyglądający się pozornie zwyczajnemu fragmentowi nieba 140 milionów lat świetlnych od Ziemi zauważyli coś, czego nie przewidywały podręczniki. W obrębie ogromnego, około 50-milionolatświetlnego filamentu kosmicznej sieci odkryli wyjątkowo cienką strukturę: łańcuch złożony z 14 galaktyk bogatych w wodór, rozciągnięty na 5,5 miliona lat świetlnych i szeroki zaledwie na około 117 tysięcy lat świetlnych. Ta […]

Najczarniejsza tkanina w historii pochłania 99,87 procent światła, które na nią pada. Brzmi abstrakcyjnie, ale to nie jest już wizja z science fiction, tylko realny projekt z laboratoriów Cornell University. Materiał wygląda jak dziura w rzeczywistości: zamiast fałd, faktury czy połysku widzimy jednolitą głębię czerni, która praktycznie nie oddaje światła z powrotem do naszych oczu. […]