Ponieważ średnia długość cykli menstruacyjnych kobiet pokrywa się z 29,5-dniowym cyklem Księżyca, wiele kultur od zawsze wiązało Księżyc z płodnością. Wśród naukowców wpływ ciała niebieskiego na ludzką biologię był w dużej mierze odrzucany jako mit, aczkolwiek kilka ostatnich badań powiązało fazy księżycowe ze snem i nastrojem. W badaniu opublikowanym 27 stycznia w czasopiśmie “Science Advances” naukowcy przeanalizowali długoterminowe dane od kobiet i odkryli, że w niektórych przypadkach okresy rzeczywiście synchronizowały się ze światłem księżyca.
Cykle się pokrywają, ale nie zawsze i nie u wszystkich
Charlotte Helfrich-Förster, która jest chronobiolożką na Uniwersytecie Julius-Maximilians w niemieckim Würzburgu i główną autorką badania, przyznaje, że początkowo podchodziła sceptycznie do kwestii wpływu księżyca na cykl menstruacyjny, jednak jednocześnie bardzo ciekawiło ją to, że długość obu cykli jest podobna. Wiedząc, że zwierzęta (a przynajmniej organizmy morskie) polegają na księżycu w celu synchronizacji cykli reprodukcyjnych, postanowiła zbadać, czy na pewno nie dotyczy to też ludzi. Aby to ustalić, Helfrich-Förster i jej zespół przeanalizowali dane od 22 kobiet, które odnotowywały datę rozpoczęcia każdego okresu przed kolejnych 5 do 32 lat.
Naukowcy odkryli, że rytmy menstruacyjne uczestniczek badania bardzo się różniły. Analizując dane sześciu kobiet, które prowadziły zapiski najdłużej (od 19 do 32 lat), zauważyli, że menstruacja pięciu z nich łączyła się z cyklami księżyca – z drobnymi przerwami. Kiedy porównano dane poszczególnych kobiet, okazało się, że większość przebytych okresów pokrywała się z pełnią i nowiem księżyca, lecz nie z innymi częściami cyklu księżyca.
Podobnie jak w innych badaniach, ustalono, że średni czas trwania miesiączki u kobiet wynosił 29,4 dnia u kobiet młodszych niż 35 lat i 26,3 dnia u kobiet starszych niż 35 lat. Ponieważ cykle młodszych kobiet są bliższe długości 29,5-dniowego cyklu luminancji księżyca, badacze podejrzewali, że ich miesiączki będą łączyć się z księżycem częściej niż u starszych kobiet.
Łącząc dane wszystkich kobiet przed 35 rokiem życia, naukowcy odkryli, że początki ich miesiączek były zsynchronizowane z nowiem lub pełnią księżyca przez średnio 23,6 procent czasu. Kobiety po 35 roku życia synchronizowały się za to z nowiem lub pełnią księżyca średnio tylko w 9,5 procentach przypadków.
Kluczem jest światło?
Istnieje coraz więcej dowodów na to, że Księżyc wpływa na ludzką biologię. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie “Molecular Psychiatry” psychiatra Narodowego Instytutu Zdrowia Psychicznego i współautor obecnego badania Thomas Wehr, odkrył, że cykle maniakalno-depresyjne u pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym pokrywały się z cyklami grawitacyjnymi Księżyca.
Z kolei w badaniu opublikowanym niedawno w “Science Advances” inna grupa badaczy odkryła, że czas trwania snu skraca się w okolicy pełni księżyca i wydłuża się podczas nowiu. Ponieważ wyniki były podobne u osób żyjących bez elektryczności i tych żyjących w dużym mieście, gdzie miejskie źródła światła przesłaniają wpływ światła księżyca, naukowcy uważają, że może mieć to związek z grawitacją księżyca.
W nowym badaniu zauważono również, że młode kobiety, których cykle nie zsynchronizowały się z cyklem luminancji księżyca, były “nocnymi markami”, co wskazuje na to, że ekspozycja na dużą ilość sztucznego światła w nocy mogła zniwelować potencjalne efekty światła księżyca.
Ewolucja synchronizacji z księżycem
Helfrich-Förster i koledzy twierdzą, że synchronizacja ludzkiej reprodukcji z cyklami księżycowymi mogła być silniejsza w czasach starożytnych, ale ekspozycja na sztuczne światło w nowoczesnym życiu stępiła wpływ księżyca. Ostatnie badania wykazały, że owulacja występuje średnio 12,4 dnia przed rozpoczęciem miesiączki. Jeśli menstruacja zaczyna się w pobliżu pełni księżyca, najbardziej płodna faza u kobiet wystąpiłaby w pobliżu nowiu. “Ponieważ wychodzenie w nocy na zewnątrz bez światła księżyca mogło być niebezpieczne, ludzie tkwiący w bezpiecznych schronieniach, którzy spędzali ten czas na reprodukcji, mogli mieć przewagę ewolucyjną” – mówi badaczka.
Synchronizacja reprodukcji z fazami księżyca jest dobrze udokumentowana u stworzeń oceanicznych, takich jak plankton, kraby, ryby i koralowce. “Życie wyewoluowało w oceanie” – mówi Helfrich-Förster – “Kiedy życie rozwijało się na Ziemi, Księżyc był znacznie bliżej naszej planety, więc prawdopodobnie jego wpływ na życie na Ziemi były również znacznie większy.” Starożytne organizmy prawdopodobnie funkcjonowały więc pod większym wpływem cykli księżycowych, a badacze twierdzą, że jeśli tego rodzaju adaptacja jest nadal w naszych genach, to ludzkie reakcje na Księżyc mogą być reliktem z naszej ewolucyjnej przeszłości.
Po publikacji badań Helfrich-Förster i jej zespołu pojawiły się głosy sprzeciwu, które twierdzą, iż próba kobiet była zbyt mała (22 osoby), by doszukiwać się wpływu faz księżyca na cykl miesiączkowy, a tam, gdzie się go doszukano, występował w nieregularnej formie. Niewykluczone więc, że przed naukowcami z Niemiec są dalsze badania, które ostatecznie potwierdzą lub wykluczą hipotezę na temat zależności menstruacji i faz księżyca.