Dwie nowe gwiazdy rozbłysły jednocześnie. Rzadkie zjawisko widoczne gołym okiem

Miłośnicy astronomii na półkuli południowej mają niecodzienną okazję obserwować ekstremalnie rzadkie zjawisko astronomiczne: dwie nowe gwiazdy niemal jednocześnie pojawiły się na nocnym niebie. Taki kosmiczny zbieg okoliczności to wydarzenie jedyne w swoim rodzaju. Każdy, kto ma okazję spojrzeć w najbliższych dniach na południowe nocne niebo, koniecznie powinien to zrobić. Gwiazdy te świecą tylko przez chwilę i wkrótce znikną i nie wiadomo, czy przyjdzie nam coś takiego zobaczyć jeszcze za naszego życia. Głównymi bohaterkami wydarzenia są eksplozje skatalogowane pod numerami V462 Lupi i V572 Velorum.
Dwie nowe gwiazdy rozbłysły jednocześnie. Rzadkie zjawisko widoczne gołym okiem

Nowe, czyli termonuklearne eksplozje zachodzące na powierzchni białych karłów, należą do najefektowniejszych, ale i krótkotrwałych zjawisk astronomicznych. W przeciwieństwie do supernowych w takich eksplozjach nie dochodzi do całkowitego zniszczenia gwiazdy. Biały karzeł pozostaje nienaruszony, a cały proces może powtarzać się na powierzchni tego samego karła wielokrotnie. W układzie podwójnym biały karzeł przyciąga materię z towarzyszącej mu gwiazdy. Kiedy nagromadzona warstwa wodoru osiąga krytyczną masę, dochodzi do gwałtownej eksplozji, która powoduje kilkuset- lub nawet kilkutysięczny wzrost jasności układu. Z Ziemi wygląda to jak nagłe pojawienie się nowej gwiazdy.

Pojawienie się dwóch widocznych gołym okiem nowych w tym samym czasie to prawdziwa rzadkość. Ostatnie podobne zdarzenie — według Norton’s Star Atlas — miało miejsce w 1936 roku, gdy w odstępie ośmiu dni wybuchły V368 Aquilae i V630 Sagittarii. Warto tu jednak podkreślić, że tak naprawdę nie wiadomo, czy były one widoczne jednocześnie. Równie niezwykła sytuacja miała miejsce w 2018 roku, kiedy dwie nowe pojawiły się tego samego dnia, ale i to było wydarzenie jednostkowe.

Czytaj także: Kosmiczne widowisko dostrzegalne gołym okiem. V462 Lupi zachwyca astronomów

Pierwsza z obecnie widocznych na niebie nowych, V462 Lupi, została wykryta 12 czerwca przez zautomatyzowany system ASAS-SN (All-Sky Automated Survey for Supernovae), prowadzony przez Uniwersytet Stanowy Ohio. Znajdująca się w konstelacji Wilka gwiazda zwiększyła swoją jasność z niewidocznej (+22 magnitudo) do +5,5, co oznacza, że można ją dostrzec nieuzbrojonym okiem z ciemnych miejsc.

Źródło: Elliot Herman

Druga eksplozja miała miejsce zaledwie dwa tygodnie później, 25 czerwca w gwiazdozbiorze Żagla. Nowa nazwana V572 Velorum również osiągnęła jasność +5,5, stając się kolejnym spektakularnym punktem świetlnym na południowym nieboskłonie.

Czytaj także: Na nocnym niebie na tydzień pojawi się nowa gwiazda. To jedyna okazja w życiu, aby ją zobaczyć

Obie nowe będą stopniowo blednąć w nadchodzących tygodniach. V572 Velorum już teraz wykazuje nieregularne zmiany jasności tak krótkoterminowe (3–4 dni), jak i dłuższe (ponad 13 dni). Zazwyczaj nowe pozostają widoczne przez kilka tygodni, choć czas ten zależy od wielu czynników.

Obserwatorzy na południowej półkuli wciąż mają szansę dostrzec te wyjątkowe zjawiska. V462 Lupi znajduje się w pobliżu gwiazd Delta Lupi i Kappa Centauri w gwiazdozbiorze Wilka. Z kolei V572 Velorum leży w pobliżu gwiazd Mu i Phi Velorum i także jest praktycznie niewidoczna z półkuli północnej.