Tajemnicze echo w nadprzewodzącym niobie
Podczas eksperymentów z cienką warstwą niobu, materiału powszechnie stosowanego w układach kwantowych, badacze zarejestrowali nieznane dotąd zjawisko. Echo Higgsa, bo tak je nazwano, to zupełnie nowa forma echa kwantowego. Powstaje w wyniku skomplikowanych interakcji między modami Higgsa, czyli specyficznymi wibracjami elektronów, a kwazicząstkami. Jak zauważa Jigang Wang z Ames Lab:
W przeciwieństwie do konwencjonalnych ech obserwowanych w atomach czy półprzewodnikach, echo Higgsa wynika ze złożonej interakcji między modami Higgsa a kwazicząstkami, prowadząc do niezwykłych sygnałów o wyraźnych cechach
Czytaj też: Odkryli w skale powietrze sprzed 815 mln lat. Właśnie je uwolnili
Mody Higgsa to efekt pojawiający się, gdy materiał przechodzi w stan nadprzewodzący. Choć istniały w teorii, ich praktyczna obserwacja nastręczała trudności ze względu na ulotny charakter i skomplikowane oddziaływania. Warto odnotować, że echo Higgsa zachowuje się inaczej niż znane dotąd echa kwantowe. Charakteryzuje się opóźnionym narastaniem sygnału oraz ujemną wartością czasową wynikającą z anharmoniczności. Najciekawszą cechą jest jednak nieliniowy proces wzbudzenia czwartego rzędu, kontrastujący z typowymi procesami trzeciego rzędu w innych materiałach. To wskazuje na łamanie symetrii inwersyjnej wywołane światłem poprzez nadprąd stały. Takie zjawisko nie był wcześniej obserwowane w takim kontekście.
Jak udało się doprowadzić do przełomu i jakie będą jego konsekwencje?
Kluczem okazała się zaawansowana technika spektroskopii terahercowej THz-2DCS. Naukowcy pracowali z ultracienką próbką niobu o grubości zaledwie 40 nanometrów, schłodzoną do temperatury około -263,7 stopnia Celsjusza. Była to więc wartość niewiele wyższa od tzw. zera absolutnego. Członkowie zespołu badawczego wzbudzali materiał dwoma precyzyjnie zsynchronizowanymi impulsami terahercowymi o częstotliwości centralnej 1 THz. Jak teraz wyjaśniają, w ostatecznym rozrachunku udało się zaobserwować te echa, a wspomniane impulsy promieniowania THz, mogą również używać ech do kodowania, przechowywania i odzyskiwania informacji kwantowych osadzonych w tym materiale nadprzewodzącym. Dotychczasowe ustalenia autorów zostały zaprezentowane w Science Advances.
Czytaj też: Oto nowy rozdział w chemii ciekłych metali. Właściwości materiałów zaskakują
Zastosowana metoda badawcza otwiera nowe możliwości analizowania złożonych interakcji kwantowych, szczególnie w zakresie egzotycznych modów zbiorowych i korelacji wielorzędowych, dotąd trudnych do zbadania. Najbardziej obiecujący aspekt odkrycia tkwi w potencjale manipulowania informacją kwantową. Echo Higgsa może służyć do zapamiętywania i odtwarzania ukrytych ścieżek kwantowych w materiale. Sami zainteresowani podkreślają, iż zrozumienie i kontrolowanie tych unikalnych ech kwantowych przybliża ludzkość o krok do praktycznych obliczeń kwantowych oraz zaawansowanych technologii wykrywania kwantowego.
Badania, wspierane przez Departament Energii USA oraz SQMS, pokazują możliwość kontrolowania koherencji kwantowej w nadprzewodnikach. I nawet jeśli przyjdzie nam sporo poczekać na praktyczne korzyści, to obserwacja echa Higgsa stanowi ważny krok w lepszym rozumieniu nadprzewodnictwa i może w przyszłości zaowocować nowymi metodami przechowywania czy przetwarzania danych kwantowych. Sukces będzie zależał od tego, jak szybko naukowcom uda się przełożyć te obserwacje na konkretne rozwiązania technologiczne.