Jeden zastrzyk co pół roku. Oto nowy, spektakularny sposób zapobiegania HIV

Badanie kliniczne przeprowadzone w RPA i Ugandzie wykazało, że wstrzyknięcie nowego leku dwa razy do roku zapewnia młodym kobietom całkowitą ochronę przed zakażeniem HIV. To może być nowy sposób walki z wirusem, który dotyka ponad 30 mln ludzi na świecie.
Zastrzyk – zdjęcie poglądowe /Fot. Unsplash

Zastrzyk – zdjęcie poglądowe /Fot. Unsplash

Profilaktyka przedekspozycyjna HIV (PrEP) to metoda zapobiegania przenoszenia się wirusa wśród ludzi nienarażonych jeszcze na kontakt z patogenem. W lipcu 2012 r. amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) dopuściła do użytku lek Truvada jako element profilaktyki HIV/AIDS. Preparat ten jest naprawdę skuteczny – raporty z lat 2016-2019 mówią o ochronie rzędu 99 proc. – ale wymaga codziennego zażywania tabletki o tej samej godzinie.

Czytaj też: Pokonał białaczkę i wirusa HIV. “Pacjent Miasta Nadziei” niesie nadzieję innym chorym

W badaniu w Republice Południowej Afryki kobiety stwierdziły, że odczuwają piętno związane z pigułkami – partner seksualny może założyć, że biorą je, ponieważ już mają HIV lub ponieważ mają innych partnerów. Teraz w badaniu PURPOSE 1 postanowiono przetestować inną strategię zapobiegawczą – zastrzyk dwa razy do roku leku lenakapawir.

Zastrzyk raz na pół roku ochroni przed HIV

Lenakapawir, sprzedawany pod nazwą Sunlenca, należy do klasy leków przeciwwirusowych zwanych inhibitorami kapsydu – blokuje otoczkę białkową wirusa HIV-1, która chroni materiał genetyczny i enzymy niezbędne do replikacji. Preparat Gilead Sciences jest wstrzykiwany pod skórę, raz na 6 miesięcy.

Czytaj też: Nowy oręż w walce z HIV. Te komórki potrafią zdziałać cuda – pierwsza pacjentka już wyleczona

W badaniu wzięło udział ponad 5300 osób w 28 ośrodkach, którym podawano lenakapawir lub jeden z innych doustnych leków PrEP wymagających codziennego zażywania – Descovy lub Truvada. Jak dotąd ani jedna kobieta, która otrzymała zastrzyki, nie zaraziła się wirusem HIV, a uczestniczki, które otrzymały którąkolwiek z doustnych opcji PrEP, miały wskaźniki zakażeń na poziomie ok. 2 proc.

Wyniki te były na tyle znaczące, że Data Monitoring Committee – niezależna grupa ekspertów powołana w celu oceny postępów badań klinicznych – zaleciła firmie Gilead przerwanie badania ze ślepą próbą i zaoferowanie lenakapawiru wszystkim uczestnikom badania.

HIV (na żółto) atakujący ludzką komórkę /Fot. National Cancer Institute, Unsplash

Dr Linda-Gail Bekker, dyrektor Desmond Tutu HIV Center at na University of Cape Town i była przewodnicząca International AIDS Society, mówi:

Chociaż wiemy, że tradycyjne opcje zapobiegania HIV są wysoce skuteczne, gdy są przyjmowane zgodnie z zaleceniami, dwukrotne przyjmowanie lenakapawiru w ciągu roku w ramach PrEP może pomóc w rozwiązaniu problemu stygmatyzacji i dyskryminacji, z którymi mogą się mierzyć niektóre osoby przyjmujące doustne tabletki PrEP.

W badaniu skupiono się na kobietach z Afryki Subsaharyjskiej, mimo iż stanowią tylko 10 proc. populacji świata. A to dlatego, że w tej części świat żyje aż 75 proc. ludzi zakażonych HIV (25,7 mln z 38,4 mln). Co tydzień około 4000 nastoletnich dziewcząt i młodych kobiet w Afryce zostaje zarażonych wirusem HIV.

Gilead prowadzi wiele badań nad lenakapawirem w ramach programu PURPOSE. Badanie PURPOSE 2 ocenia długo działający lek na PrEP głównie wśród mężczyzn cispłciowych uprawiających seks z mężczyznami, mężczyzn i kobiet transpłciowych w Argentynie, Brazylii, Meksyku, Peru, RPA, Tajlandii i Stanach Zjednoczonych. Wyniki tego badania spodziewane są pod koniec 2024 lub na początku 2025 r. Gilead planuje połączyć dane z obu kluczowych badań, aby uzyskać certyfikację FDA.

Prognozy wskazują, że wartość leków PrEP na HIV podwoi się do 2031 r., a długo działające zastrzyki będą stanowić około 80 proc. całości. Sukces lenakapawiru podawanego dwa razy w roku podnosi również poprzeczkę dla każdej przyszłej szczepionki przeciwko HIV, która wciąż pozostaje nieuchwytna.

W ciągu ostatniego roku na świecie odnotowano 1,3 miliona nowych zakażeń HIV. Chociaż jest to mniej niż 2 miliony zakażeń odnotowanych w 2010 r., jasne jest, że w tym tempie nie osiągniemy celu dotyczącego nowych zakażeń HIV, który UNAIDS (Joint United Nations Programme on HIV/AIDS) ustalił na 2025 r. (mniej niż 500 000 na całym świecie) ani tym bardziej wyeliminowania AIDS do 2030 r.

Marcin PowęskaM
Napisane przez

Marcin Powęska

Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, redaktor naukowy Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER). Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w papierowych wydaniach magazynów "Focus", "Wiedza i Życie" i "Świat Wiedzy". Obecnie pisze także na łamach OKO.press.