Ten kryształ kwestionuje zasady przewodzenia ciepła. Jego zachowanie zadziwia

Czy może istnieć materiał, który wygląda jak idealnie uporządkowany kryształ, ale zachowuje się jak chaotyczne szkło? Okazuje się, że natura potrafi zaskakiwać nawet najbardziej doświadczonych naukowców. Zespół badawczy z Uniwersytetu w Aarhus natrafił na związek, który kwestionuje nasze podstawowe założenia dotyczące przewodzenia ciepła w ciałach stałych. Ten niezwykły materiał to AgGaGe3Se8, czyli kryształ o paradoksalnych właściwościach. Mimo regularnej struktury atomowej, jego zdolność do przewodzenia ciepła jest zaskakująco niska. To odkrycie może otworzyć nowe możliwości w projektowaniu zaawansowanych materiałów termoizolacyjnych.
...

Przewodność cieplna na poziomie cieczy

Przewodność cieplna tego związku wynosi zaledwie 0,2 wata na m-K w temperaturze pokojowej. Dla porównania, woda przewodzi ciepło trzy razy lepiej, a zwykłe szkło okienne – aż pięciokrotnie skuteczniej. To niezwykłe, mając na uwadze fakt, iż większość kryształów, jak diamenty czy metale, doskonale radzi sobie z transportem ciepła dzięki uporządkowanej strukturze.

Mimo swojej uporządkowanej struktury, materiał zachowuje się jak szkło pod względem transportu ciepła – co czyni go jednym z najsłabiej przewodzących ciepło stałych materiałów krystalicznych znanych do tej pory – podkreślają członkowie zespołu

Czytaj też: Przełomowe odkrycie. Elektronika może przestać emitować ciepło

Klucz do zrozumienia tego fenomenu leży w zachowaniu atomów srebra w strukturze krystalicznej. W przeciwieństwie do typowych kryształów, gdzie atomy zajmują stałe pozycje, tutaj zachowują się one w sposób nieuporządkowany. Te chaotyczne ruchy skutecznie zakłócają fonony, czyli kwantowe drgania odpowiedzialne za przenoszenie ciepła w ciałach stałych. Badania przesunięć atomowych potwierdziły, że atomy srebra wykazują znacznie większą mobilność niż pozostałe składniki struktury.

Stabilność w ekstremalnych warunkach

Jedną z najbardziej imponujących cech AgGaGe3Se8 jest utrzymywanie swoich właściwości w szerokim zakresie temperatur – od -271 do 400 stopni Celsjusza. To zakres, który pokrywa większość praktycznych zastosowań technologicznych. W temperaturach bliskich zera absolutnego zaobserwowano interesujące zjawisko. Chodzi o tzw. pik bozonowy w pojemności cieplnej. To dodatkowo potwierdza teorię o nieuporządkowanym charakterze materiału.

Czytaj też: Naukowcy przyjrzeli się nanolitom. Co robią mikroskopijne kryształy w erupcjach wulkanów?

Materiały o tak niskiej przewodności cieplnej mogłyby znaleźć zastosowanie w modułach termoelektrycznych czy jako bariery termiczne w elektronice. Niestety, AgGaGe3Se8 nie jest gotowy do komercjalizacji. Słabe przewodnictwo elektryczne i zawartość drogiego germanu stanowią poważne wyzwania. Mimo tych ograniczeń, odkrycie ma ogromną wartość naukową. Zrozumienie mechanizmów kontroli transportu ciepła może przyczynić się do projektowania nowych materiałów dla energetyki, lotnictwa czy zaawansowanej elektroniki. To przypomina nam, jak wiele niespodzianek może wciąż czekać w dziedzinie nauki o materiałach.