Cukrzyca, leki stosowane w chemioterapii, stwardnienie rozsiane, urazy i amputacje są powiązane z bólem neuropatycznym, zwykle spowodowanym uszkodzeniem nerwów w różnych tkankach ciała, w tym w skórze, mięśniach i stawach. Nadwrażliwość mechaniczna jest głównym objawem bólu neuropatycznego, w którym nieszkodliwe bodźce, takie jak lekki dotyk, powodują silny ból.
Czytaj też: Przewlekły ból dotyka co piątego Polaka. Pomoże popularna witamina?
Wiele dostępnych leków przeciwbólowych nie jest skutecznych w zmniejszaniu tego często wyniszczającego rodzaju przewlekłego bólu. Naukowcy z University of Texas Austin (UT Austin) we współpracy z UT Dallas i University of Miami zidentyfikowali cząsteczkę, która zmniejsza nadwrażliwość w badaniach na myszach, wiążąc się z białkiem, które, jak wykazały, jest odpowiedzialne za ból neuropatyczny. Szczegóły opisano w Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
Prof. Stephen Martin z UT Austin mówi:
Odkryliśmy, że jest to skuteczny środek przeciwbólowy, a efekty są długotrwałe. Kiedy testowaliśmy go na różnych modelach, np. neuropatii cukrzycowej i neuropatii wywołanej chemioterapią, odkryliśmy, że ten związek ma niesamowicie korzystny wpływ.
Nowy lek nieopioidowy na ból neuropatyczny
Nowy związek, nazwany FEM-1689, nie angażuje receptorów opioidowych w organizmie, co czyni go świetną alternatywą dla istniejących leków przeciwbólowych. Związek wiąże się z receptorem sigma 2 (σ2R), który w 2017 r. został zidentyfikowany jako białko transbłonowe 97 (TMEM97). Naukowcy odkryli już wcześniej, że kilka małych cząsteczek, które wiążą się selektywnie z σ2R/TMEM97, wywołuje u myszy silne i długotrwałe działanie przeciwbólowe. Stwierdzono, że FEM-1689 – jedna z takich małych cząsteczek – ma lepszą selektywność dla σ2R/TMEM97.
Czytaj też: Ta choroba powoduje paskudne i bolesne wrzody. Po 80 latach rozwiązano jej zagadkę
Naukowcy wykorzystali myszy z wyłączonym genem Tmem97 i odkryli, że nie występował u nich efekt zmniejszający nadwrażliwość na ból cząsteczki wiążącej FEM-1689. Odkryli również, że związek hamował zintegrowaną reakcję na stres (ISR) w neuronach zwierząt – komórkową sieć sygnalizacyjną, która pomaga organizmowi przystosować się do stresorów środowiskowych i warunków patologicznych oraz zachować zdrowie. Nieprawidłowa sygnalizacja ISR jest powiązana z szeregiem chorób, w tym cukrzycą, zaburzeniami metabolicznymi, neurodegeneracją i nowotworami. W eksperymentach laboratoryjnych ten sam efekt hamujący zaobserwowano w ludzkich neuronach.
Prof. Stephen Martin dodaje:
Naszym celem jest przekształcenie tego związku w lek, który można stosować w leczeniu przewlekłego bólu bez zagrożeń związanych z opioidami. Ból neuropatyczny jest często wyniszczającym schorzeniem, które może wpływać na całe życie człowieka, dlatego potrzebujemy leczenia, które będzie dobrze tolerowane i skuteczne.
Firma NuvoNuro Inc., której współzałożycielem jest prof. Martin, otrzymała niedawno grant od inicjatywy HEAL National Institutes of Health (NIH), która finansuje badania mające na celu znalezienie naukowych rozwiązań krajowego kryzysu opioidowego.