Matka Drzew drzewem dusz?

Niebieskoskórzy Na’vi, mieszkańcy planety Pandora, łączą się ze swoim naczelnym bóstwem Eywą za pomocą neuroprzekaźników udostępnianych przez tzw. Drzewo Dusz. Dzięki owemu połączeniu mogą gromadzić wiedzę, wspomnienia i doświadczenia. Mogą się modlić do Eywy i wspominać pieśni przodków. Tak było w filmowym hollywoodzkim hicie Avatar z 2009 roku w reżyserii Jamesa Camerona. Stosunkowo niedawno okazało się jednak, że całkiem podobny mechanizm funkcjonuje… na planecie Ziemia.

Dr Suzanne Simard, światowej sławy ekolożka, w wydanej w tym roku książce W poszukiwaniu Matki Drzew. Dowody na inteligencję lasu dowodzi, że las porozumiewa się dzięki podziemnej sieci grzybni, a ośrodkami tejże są właśnie tytułowe matki. Karmią one spokrewnione ze sobą osobniki, a także podtrzymują życie całego lasu. Badaczka pokazuje też, że współpraca między drzewami, mądrość, współodczuwanie i wzajemna komunikacja to fakt naukowy; wielu naukowców początkowo lekceważyło jej odkrycia, ale stoją za nimi twarde dowody. Czy to również nie przypomina zmagań bohaterki Avatara? W filmie najważniejszym odkryciem dr Grace Augustine (zagranej brawurowo przez Sigourney Weaver), wyśmianym przez jej otoczenie, jest to, że las gromadzi wiedzę i przypomina strukturę inteligentnej sieci. Podobieństw mamy jeszcze więcej!

Z lektury wynika, że więzi między drzewami warunkują ich przetrwanie. Stare drzewa nie tylko potrafią rozpoznać własne potomstwo, ale również troszczyć się o nie, zapewniając im m.in. lepsze pożywienie i chroniąc przed chorobami. Jak to możliwe? Otóż drzewa mają zdolność przekazywania informacji, które modyfikują geny siewek tak, aby te mogły szybko się dostosować do zmieniającego się klimatu. Słowem, drzewa czerpią wiedzę z własnej przeszłości, a to oznacza, że mają pamięć, potrafią się uczyć i podejmować decyzje, np. o współpracy z innymi roślinami. Dr Simard ukazuje las na podobieństwo gigantycznej sieci neuroprzekaźników, które są w jakiś sposób podobne do mózgu człowieka. Dochodzi do tego konstatacja, że drzewa nie tylko mają świadomość istnienia innych roślin, ale także zwierząt, w tym ludzi. 

Badaczkę od urodzenia fascynował las. Wychowała się w górach Monashee w Kolumbii Brytyjskiej, gdzie niemal codziennie spacerowała po wielkich zalesionych obszarach. Całe swoje naukowe życie poświęciła właśnie badaniu lasu. Książka jest jej osobistym, niemal pamiętnikarskim zapisem życiowej misji – misji zrozumienia całego leśnego ekosystemu. Na co dzień wykłada ekologię zbiorowisk leśnych na wydziale leśnictwa Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej. Była również jednym z ekspertów na planie netflixowej produkcji Niezwykły świat grzybów. Naukowcy, dziennikarze i autorzy książek popularnonaukowych są pod wrażeniem jej odkryć. „To, co ujawnia w swej książce Suzanne Simard, kryje potencjał na skalę mapowania ludzkiego genomu” – mówi John Vaillant, dziennikarz, autor bestsellera Tygrys. „Simard jest jednym z najbardziej wnikliwych i elokwentnych badaczy na tej planecie” – dodaje. Przypomnijmy, chodzi o planetę Ziemia, nie o Pandorę.