Sztuczną inteligencję można wytrenować w taki sposób, aby wychwytywała szczegóły umykające ludzkiemu oku. Eksperci z University of Nottingham, University of Bradford i Stanford University przeprowadzili opartą na sztucznej inteligencji analizę cech obrazu Rafaela “Madonna della Rosa” i doszli do zaskakujących wniosków. Chociaż większość obrazu jest rzeczywiście autorstwa Rafaela, to twarz Józefa została najprawdopodobniej domalowana przez kogoś innego. Szczegóły opisano w czasopiśmie Heritage Science.
Kto namalował obraz “Madonna della Rosa”? Sztuczna inteligencja nie ma wątpliwości
Uczeni od dawna debatują, czy obraz “Madonna della Rosa” jest oryginalnym dziełem Rafaela. Chociaż ustalenie pochodzenia dzieła sztuki wymaga różnorodnych dowodów, nowa metoda analizy oparta na algorytmie sztucznej inteligencji stanęła po stronie tych, którzy uważają, że przynajmniej część pociągnięć pędzla była dziełem innego artysty.
Czytaj też: Sztuczna inteligencja odnalazła nieznany obraz Rafaela. Podobieństwo jest wręcz uderzające
Prof. Hassan Ugail z University of Bradford mówi:
Kiedy pokażesz zdjęcie komputerowi, dokona on binarnej klasyfikacji, czy jest to autentyczny Rafael, czy nie, z 98-procentową dokładnością. Teraz możemy z dużą pewnością stwierdzić, czy obraz jest autentycznym Rafaelem, czy nie. Komputer widzi znacznie więcej niż ludzkie oko, na poziomie mikroskopowym.
Procesy uczenia maszynowego zazwyczaj wymagają szkolenia na ogromnej liczbie przykładów, co nie zawsze jest dostępne w przypadku twórczości pojedynczego artysty. W tym przypadku zespół zmodyfikował wstępnie wyszkoloną architekturę opracowaną przez firmę Microsoft o nazwie ResNet50 w połączeniu z tradycyjną techniką uczenia maszynowego zwaną metodą wektorów nośnych (SVM). Wcześniej wykazano, że metoda ta zapewnia 98-procentowy poziom dokładności, jeśli chodzi o identyfikację obrazów Rafaela.
Prof. Hassan Ugail dodaje:
Kiedy testowaliśmy obraz “Madonna della Rosa” jako całość, wyniki nie były jednoznaczne. Następnie przetestowaliśmy poszczególne części i chociaż potwierdzono, że większość jest autorstwa Rafaela, twarz Józefa najprawdopodobniej została stworzona przez kogoś innego.
Namalowana na płótnie ok. 1517/18 r. “Madonna della Rosa” była uważana przez wczesnych koneserów za 100-procentowe dzieło Rafaela. Od połowy XIX w. historyk sztuki Johann David Passavant zaczął kwestionować ten status i zaczęto przypisywać wykonanie obrazu częściowo Rafaelowi, a częściowo jego uczniom. W tworzeniu dzieła prawdopodobnie brał udział uczeń Rafaela – Giulio Romano – a być może także Gianfrancesco Penni.
Najnowsza analiza wykonana przy użyciu sztucznej inteligencji wykazała niezbicie, że podczas gdy trzy postacie – Madonna, Dzieciątko Jezus i św. Jan Chrzciciel – zostały namalowane przez Rafaela, postać św. Józefa jest gorszej jakości i została stworzona przez kogoś innego. To badanie rozstrzyga wieloletni spór, choć teraz eksperci będą chcieli potwierdzić, czyje pociągnięcia pędzla są widoczne na obrazie.
Czytaj też: Obraz Rembrandta zaskoczył obecnością rzadkiej substancji. Co skrywa “Straż nocna”?
Komputerowe rozpoznawanie twarzy wspomagane sztuczną inteligencją było już wcześniej wykorzystywane do identyfikacji obrazu znanego jako “de Brécy Tondo”, który przypomina “Madonnę Sykstyńską” i został przypisany Rafaelowi. Można się spodziewać, że podobne algorytmy będą coraz częściej wykorzystywane przez historyków sztuki, bo jeszcze wiele obrazów skrywa swoje tajemnice.