Tak przynajmniej sugerują ryciny znalezione na terenie Portugalii, do wykonania których autorzy musieli użyć stalowych narzędzi. Archeolodzy dowiedzieli się, iż mające około 1,5 metra wysokości stele zostały wykonane z krzemianowo-kwarcowego piaskowca. Na ich powierzchni uwieczniono ludzkie i zwierzęce postaci, a także broń, ornamenty czy rydwany.
Czytaj też: Dzban pełen XVII-wiecznych monet. Takie bogactwa odnaleziono na Lubelszczyźnie
Mając na uwadze fakt, że twórcy musieli posługiwać się narzędziami wykonanymi ze stali pod koniec epoki brązu, to taka możliwość pojawiła się na Półwyspie Iberyjskim znacznie wcześniej aniżeli w Cesarstwie Rzymskim. Stele pochodzą bowiem sprzed około 2900 lat. Szczegóły w tej sprawie zostały zaprezentowane na łamach Journal of Archaeological Science.
Skąd w ogóle pomysł, że artyści sprzed niemal 3000 lat musieli używać stalowych narzędzi? Sekret tkwi w twardości skały, na której umieszczono ryciny. Materiał ten był zbyt twardy, aby dało się go obrobić z użyciem dłut wykonanych na przykład z brązu bądź kamienia. Naukowcy mają więc prawo zakładać, że pod koniec epoki brązu ludzkość – przynajmniej społeczności zamieszkujące Półwysep Iberyjski – była w stanie hartować stal.
Mieszkańcy Półwyspu Iberyjskiego wykorzystywali stal do wytwarzania narzędzi
Proces ten wykorzystuje obróbkę cieplną do wzmocnienia stali i zapewnienia jej odporności na uszkodzenia. Udało się nawet odnaleźć dobrze zachowane żelazne dłuto, pochodzące z około 900 roku p.n.e. Przedmiot ten zawierał wystarczająco dużo węgla, aby uznać go za wykonany ze stali. Archeolodzy natrafili też na ślady wskazujące na mineralizację żelaza w obrębie dawnej osady. Sugeruje to, iż ówcześni rzemieślnicy mogli pozyskiwać zasoby na miejscu.
Jak podsumowują autorzy badań, zebrane do tej pory dowody sugerują, że obróbka stali była uprawiana wśród rozproszonych społeczności Półwyspu Iberyjskiego i niekoniecznie dotarła tam za sprawą fali kolonizacji. Chcąc zyskać pewność, że do obróbki steli użyto stalowych narzędzi, archeolodzy przeprowadzili eksperyment z udziałem kamieniarza. Otrzymał on do dyspozycji różnego rodzaju narzędzia i okazało się, iż stalowe dłuto było jedynym, które poradziło sobie z obróbką kamienia.
Czytaj też: Zatonął w XIX wieku, niedawno go odnaleziono. Na tym statku zginęli ludzie
Co więcej, powstałe w toku eksperymentu ryciny oraz ogólny wygląd kamiennych płyt były niezwykle podobne do tego, co znaleziono w Portugalii. Wyciągnięte wnioski są szczególnie ważne w kontekście informacji na temat obróbki stali przez ludzi. Dotychczas najstarsze na to dowody pochodziły z wczesnej epoki żelaza, podczas gdy powszechne wykorzystywanej stali do produkcji narzędzi czy broni rozpoczęło się dopiero w II wieku w starożytnym Rzymie.