Czy dzieci z dysleksją mają nieco inną budowę mózgu niż ich koleżanki i koledzy? Jakie reakcje chemiczne powodują, że układ odpornościowy zaczyna wspierać rozwój złośliwych nowotworów mózgu? Dlaczego niektóre zdarzenia tak trwale wpisują się w naszą pamięć? Naukowcy z nowo wybudowanego Centrum Neurobiologii Instytutu Nenckiego potrafią już odpowiedzieć na te pytania.
Z użyciem skanera rezonansu magnetycznego, w Centrum Neurobiologii są kontynuowane badania nad ustaleniem u dzieci z dysleksją związku między deficytem nazywania bądź uwagi a cechami anatomicznymi niektórych struktur mózgu, takich jak móżdżek i kora ciemieniowa. Wyniki wcześniejszych badań, właśnie opublikowane w czasopiśmie „Brain Structure & Function”, posłużą do opracowania lepszych metod diagnozy dysleksji, a w przyszłości zapewne pomogą opracować odpowiednie terapie.
W Centrum przeprowadzono już pełną analizę chemicznych ścieżek sygnałowych, za pomocą których złośliwe guzy mózgu przeprogramowują komórki ludzkiego układu odpornościowego i nakłaniają je do współpracy. Dzięki nowoczesnym metodom wielkoskalowym możliwe było przebadanie zmian w ekspresji nie pojedynczych genów, lecz wszystkich genów jednocześnie. Publikacja na ten temat ukazała się w prestiżowym czasopiśmie neurobiologicznym „Glia”.
Zakończono również prace związane z bazą danych o mechanizmach odczytywania informacji genetycznej (regulacji ekspresji genów) w skali całego genomu dla trzech gatunków: myszy, szczura i człowieka. Baza danych portalu genomicznego Instytutu Nenckiego (www.nencki-genomics.org) jest zintegrowana z innymi bazami naukowymi. Zawiera komplet danych oraz narzędzi informatycznych niezbędnych do poznania sposobu „odczytywania” każdego genu na podstawie sekwencji genu i wiedzy o sposobie jego regulacji w różnych komórkach. Opis tej unikalnej bazy danych zostal przedstawiony w prestiżowym czasopiśmie „Database”, wydawanym przez Oxford Press.
W Centrum Neurobiologii powstała też baza zestandaryzowanych zdjęć NAPS (Nencki Affective Picture System). Każdą z ponad 1350 fotografii, przedstawiających ludzi, zwierzęta, krajobrazy i przedmioty, poddano ocenie ponad 200 osób. Zebrane dane behawioralne pozwalają naukowcom przewidywać, czy dane zdjęcie będzie odbierane przez badanego jako pozytywne/negatywne, pobudzające/relaksujące itp. NAPS (naps.nencki.gov.pl) to pierwsza tego typu baza w Europie, dopasowana do specyfiki naszego kręgu kulturowego.
Baza NAPS jest już teraz używana do badań nad zapamiętywaniem. Pokazując ochotnikom fotografie z bazy i jednocześnie obserwując zmiany aktywności różnych ośrodków w mózgu, naukowcy z Centrum Neurobiologii są w stanie ocenić, czy badany będzie za kilka tygodni pamiętał dane zdjęcie, czy nie. Wyniki tych doświadczeń pomogą ustalić, dlaczego niektóre sytuacje tak skutecznie utrwalają się w pamięci. Dalekosiężnym celem badań jest zrozumienie, jak działają patologiczne mechanizmy pamięci i uwagi, odgrywające główną rolę m.in. w stresie pourazowym.
Projekt CePT, z budżetem ponad 388 mln zł, jest największym przedsięwzięciem o charakterze biomedycznym i biotechnologicznym w Europie Środkowo-Wschodniej. W ramach projektu, którego Instytut Nenckiego jest jednym z kilkunastu uczestników, w warszawskiej dzielnicy Ochota powstaje zespół powiązanych laboratoriów środowiskowych, integrujących działalność badawczą i wdrożeniową wielu instytucji naukowych. Laboratoria te umożliwią prowadzenie badań podstawowych i przedklinicznych na najwyższym poziomie europejskim w zakresie analizy strukturalnej i funkcjonalnej białek, fizyko-chemii i nanotechnologii biomateriałów, biotechnologii molekularnej, wspomagania technologii medycznych, patofizjologii i fizjologii, onkologii, genomiki, neurobiologii oraz chorób związanych ze starzeniem.