Zakażenie HIV/AIDS jest jedną z najbardziej wyniszczających chorób dotykających ludzi na całym świecie. Według szacunków Wspólnego Programu Narodów Zjednoczonych ds. HIV/AIDS (UNAIDS) w 2008 roku około 33,4 miliona osób na świecie żyło z zakażeniem HIV, dodatkowo 2,7 miliona zakaziło się tym wirusem, a 2 miliony osób zmarło z powodu tej choroby. Dane Państwowego Zakładu Higieny wskazują, że od 1985 r., gdy wdrożono badania nad AIDS w Polsce, do 31 lipca 2011 r. stwierdzono zakażenie HIV u 14 725 obywateli Polski, odnotowano 2 623 zachorowania na AIDS, a 1 103 chorych zmarło1. Od czasu zidentyfikowania HIV po raz pierwszy w 1983 r. dopuszczono do stosowania 31 leków przeznaczonych do leczenia zakażenia HIV. Te zarejestrowane leki umożliwiają wydłużenie życia pacjentów. Według danych Amerykańskiego Centrum ds. Kontroli i Prewencji Chorób, liczba zgonów z powodu AIDS w USA od roku 2003 do 2007 zmniejszyła się o 17%.
Jednakże samo leczenie nie wystarczy do zwalczenia HIV/AIDS. Na każdych dwóch pacjentów rozpoczynających leczenie zakażenia HIV przypada pięć osób, które uległy zakażeniu. Szczepionka profilaktyczna ma zasadnicze znaczenie dla ograniczenia epidemii. Według Międzynarodowej Inicjatywy na rzecz Szczepionki Przeciwko AIDS (IAVI) bez znaczącego postępu w zakresie działań profilaktycznych, w tym dostępnej szczepionki przeciwko HIV, liczba zakażeń może się podwoić z około 5 milionów rocznie w 2005 r. do 10 milionów rocznie w 2030 r. IAVI szacuje, że potencjalny korzystny wpływ szczepionek przeciwko AIDS byłby kolosalny, zwłaszcza w krajach rozwijających się.
Zdaniem IAVI, przyjmując zachowawcze założenie, że szczepionka ma 50% skuteczność i podana zostanie tylko 30% populacji, może to zmniejszyć liczbę nowych zakażeń o 34% w ciągu 15 lat. Obecnie w fazie opracowywania znajdują się 33 szczepionki.
Poza szczepionkami, aktualnie 56 leków przeciwwirusowych, dwa leki przeciwnowotworowe, cztery leki immunomodulujące, trzy terapie genowe i dwa inne leki znajdują się na etapie badań klinicznych lub przed tym etapem, oczekując na zgodę amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA).
Przykłady leków i szczepionek przeciwko HIV w fazie rozwoju obejmują:
• Terapię genową komplementarną do sekwencji (RNA), która wykorzystuje materiał genetyczny pobrany z samego wirusa (HIV-1) w celu eliminacji chorobotwórczych właściwości wirusa,
• Szczepionkę przezskórną zawierającą plazmidy DNA, która ułatwia zahamowanie replikacji wirusa i niszczy komórki zakażone HIV,
• Pierwszy lek z nowej klasy, który ma uniemożliwić HIV przywieranie do nowych komórek i penetrację błony komórkowej.
Dla pacjentów z zakażeniem HIV szczególny problem stanowią zakażenia oportunistyczne. Zakażenia te obejmują kandydozę (pleśniawki) jamy ustnej – najczęstsze zakażenie oportunistyczne u osób z HIV; zakażenie kompleksem Mycobacterium avium (MAC), które może się rozwinąć nawet u 50% pacjentów z AIDS; oraz pneumocystozowe zapalenie płuc (PCP) – najczęstszą chorobę wskaźnikową AIDS w USA. HIV/AIDS wciąż stanowi potężne zagrożenie i ogólnoświatowy problem epidemiologiczny, jednak międzynarodowe farmaceutyczne firmy badawcze nie ustają w wysiłkach, by opracować nowe, skuteczniejsze leki i szczepionki, które umożliwią opanowanie choroby oraz poprawę jakości i wydłużenie życia pacjentów. Raport „Medicines in Development for HIV/AIDS” z 2010 r. jest dostępny na stronie http://www.phrma.org/sites/default/files/422/aids20100.pdf