Recykling tworzyw sztucznych. Co można zrobić z plastikowych butelek?

Średnio co minutę w oceanach ląduje spora ciężarówka plastiku. Tworzywa sztuczne rozkładają się długo, co stwarza poważny problem: co zrobić ze śmieciami?

Śmieć czy cenny surowiec? Co można zrobić z plastiku 

Wyobraź sobie taką scenę: wakacje, słońce, plaża. Rozkoszujesz się odpoczynkiem na łonie natury, obserwujesz ludzi i otoczenie. Co minutę ktoś przechodzący upuszcza obok ciebie plastikową butelkę. Po upływie pół godziny w pobliżu będzie piętrzyć się spora sterta śmieci. Przerażająca wizja?

Rzeczywistość wygląda jeszcze gorzej: średnio co minutę w oceanach ląduje spora ciężarówka plastiku. Dlaczego? Czy plastik to tylko odpad? Nie możemy go inaczej wykorzystać? Możemy i powinniśmy. W przeciwnym razie wizja wakacji na plaży może przestać nam się kojarzyć z radością i wypoczynkiem.

Na czym polega recykling tworzyw sztucznych?

Tworzywa sztuczne rozkładają się nawet kilkaset lat. Powierzchnia, na której możemy je przechowywać na czas rozkładu, jest ograniczona, co stwarza poważny problem: co zrobić ze śmieciami? W państwach członkowskich Unii Europejskiej 30% odpadów z tworzyw sztucznych podlega składowaniu. Jeśli nie chcemy utonąć w morzu śmieci, musimy je efektywniej przetwarzać i ponownie wykorzystywać.

Do wyboru mamy dwa główne sposoby wtórnej obróbki plastiku. Recykling surowcowy to proces polegający na zmianie struktury chemicznej surowca przy użyciu odpowiednich rozpuszczalników lub wysokiej temperatury. W ten sposób z laminatów czy opakowań zanieczyszczonych (np. żywnością czy glebą) uzyskuje się m.in. węglowodory wykorzystywane jako paliwo lub inne surowce wtórne.

Recykling materiałowy nie zmienia składu chemicznego, polega natomiast na mechanicznym rozdrobnieniu przetwarzanych odpadów. W efekcie otrzymujemy tzw. regranulat, który jest używany jako surowiec do produkcji innych plastikowych produktów. Ta metoda jest uznawana za bardziej korzystną dla środowiska. W ten sposób nie tylko zapobiegamy zanieczyszczeniu odpadami oceanów czy gruntów, ale także oszczędzamy zużycie energii, co niesie ze sobą korzyści ekonomiczne. W zależności od rodzaju procesu mechanicznego i rodzaju tworzywa oszczędności energii wynoszą od 1 do 60 GJ/t. To, ile energii uda się tym sposobem zaoszczędzić, zależy od czystości frakcji odpadów.

Mówiąc krótko: im czystsze, mniej zmieszane i zanieczyszczone śmieci przetwarzamy, tym więcej na tym zyskujemy.

Drugie życie plastiku, czyli co można zrobić z plastikowych butelek? 

  • Ponownie wykorzystanie go do produkcji nowych butelek

Po co wytwarzać coraz więcej plastiku do produkcji butelek, skoro gotowego surowca mamy pod dostatkiem? Wystarczy go tylko dobrze segregować, a potem przetworzyć. W styczniu 2018 r. Coca-Cola ogłosiła inicjatywę World Without Waste (Świat Bez Odpadów). Do 2030 r. firma chce pomóc w zbieraniu i poddawaniu recyklingowi opakowań w ilości odpowiadającej liczbie sprzedanych konsumentowi napojów. Dzięki temu w przeciągu najbliższych lat stworzony zostanie zamknięty obieg, przez co produkcja opakowań nie będzie wiązała się ze zwiększającą się ilością składowanych śmieci.

Proces dokonuje się stopniowo: poza coraz większym udziałem rPET (ponownie przetworzonego PET) w butelkach swoich napojów, Coca-Cola prowadzi także kampanie edukacyjne promujące zrównoważone gospodarowanie odpadami, które jest kluczowe w uzyskaniu odpowiedniej jakości surowca do recyklingu. Więcej na ten temat można znaleźć tutaj: https://www.cocacola.com.pl/wciazzmieniamy/odpady.

Najnowszym pomysłem koncernu, prowadzonym w ramach kampanii #WCIĄŻZMIENIAMY , jest ustawienie w Warszawie pilotażowych recyklomatów, w których można oddać opakowania po napojach. Zasadę ich działania przedstawia poniższa infografika.

  • Odzież sportowa, namioty, plecaki z włókien poliestrowych

Poliester to materiał do zadań specjalnych. Jest lekki i wytrzymały, szybko schnie, nie powoduje alergii, nie mnie się, więc nie wymaga prasowania. Dzięki temu świetnie sprawdza się w produkcji odzieży sportowej – legginsów, koszulek czy polarów. Nie wszyscy wiedzą, że głównym składnikiem włókien poliestrowych jest właśnie PET – Poli(tereftalan etylenu), z którego wytwarzane są m.in. butelki do napojów. Coraz więcej firm odzieżowych decyduje się na wykorzystanie do produkcji ubrań z plastiku z odzysku.

Na produkcję legginsów wykorzystuje się około 17-20 butelek PET, a na jeden polar – 35 takich butelek. Z tak uzyskanego poliestru produkowane są także namioty, plecaki i inne akcesoria turystyczne. Wybierając tego typu produkty z przetworzonego plastiku, możemy jednocześnie pomagać chronić środowisko.

  • Meble

Meble z plastiku najczęściej znajdują swoje miejsce na balkonach, tarasach i w ogrodzie. Dzięki lekkości są łatwe do przestawienia, użyty do ich produkcji materiał jest wodoodporny i dobrze znosi niskie temperatury zimą. Do tego nie jest podatny na działanie ogrodowych szkodników czy pleśni. Jednak plastik z odzysku możemy wykorzystać także do produkcji wyposażenia wnętrza: w nowoczesnych aranżacjach sprawdzają się przecież oryginalne fotele z tworzyw sztucznych, lampy czy półki.

  • Drobiazgi do domu

Wystarczy rozejrzeć się po domu lub biurze, żeby dostrzec mnogość artykułów, które możemy produkować z odzyskanego plastiku: od długopisów, kuwet na dokumenty, pudła do przechowywania czy segregatory po opakowania produktów czystości i innych środków chemicznych. Mnóstwo rzeczy codziennego użytku może pochodzić z materiału z odzysku.

  • Filament do drukarek 3D z butelek typu PET

Drukarki 3D od kilku lat zyskują na popularności. Można na nich drukować praktycznie wszystko: figurki, doniczki, wazony, modele komórek, pieczątki, foremki do ciastek… Nic dziwnego, że znalazły swoje miejsce zwłaszcza w szkołach czy na uczelniach. Do druku w 3D używane są filamenty, czyli cienkie żyłki wykonane z plastiku, z którego drukarka po odpowiednim podgrzaniu tworzy zaprojektowaną przez nas rzecz.

Drukarkami 3D zajmuje się m.in. polski startup Skiware. W celu zwiększenia świadomości młodych ludzi w zakresie odpowiedzialnego gospodarowania odpadami firma ta we współpracy z Coca-Cola przygotowała grę „Drugie życie butelki”, która nie tylko uczy segregowania, ale również kodowania. Coca-Cola i Skriware ufundowały też 10 w pełni wyposażonych pracowni druku 3D dla zespołów, które stworzą najlepsze projekty związane z recyklingiem i segregacją odpadów w ramach akcji „Zwolnieni z Teorii”.

Takie pracownie umożliwią tworzenie własnych pomocy naukowych, np. modeli mózgu czy serca, uczniowie będą mieli okazję odkryć tajniki projektowania i druku 3D. Sam udział w konkursie i stworzenie przez uczniów projektu społecznego pozwoli im na rozwinięcie i doskonalenie umiejętności miękkich, takich jak planowanie, zarządzanie projektami i rozwiązywanie problemów. To niezwykle cenne kompetencje na rynku pracy.

Recykling plastikowych nakrętek – co z nich powstaje i po co je zbierać? 

W sklepach czy aptekach często możemy znaleźć punkty zbiórki plastikowych nakrętek, które mają wspierać różne akcje charytatywne. Jak? Takie nakrętki są przekazywane przez wolontariuszy do punktów skupu, a zebrane w ten sposób pieniądze są przeznaczane na pomoc potrzebującym. Czemu więc zbieramy nakrętki, a nie całe butelki? Powód jest prosty: są łatwiejsze w obróbce i zajmują stosunkowo mało miejsca, więc ich przechowywanie i  przetwarzanie jest mniej kosztowne. Zbieranie nakrętek nie jest szczególnie uciążliwe, a przyczynia się do wspierania pożytecznych inicjatyw, dobrych zarówno dla środowiska, jak i innych ludzi.

Plastik z pewnością nie jest idealnym tworzywem, ale jak na razie do wielu celów najlepszym, jakie mamy – lekkim, wszechstronnym, łatwo przetwarzalnym. Nie sposób pozbyć się go zupełnie. Ten, który został już wyprodukowany, nie zniknie w magiczny sposób. Dlatego warto dołożyć wszelkich starań, żeby jak najskuteczniej go przetworzyć i wykorzystać ponownie. Sposobów na kolejne wykorzystanie tego surowca jest mnóstwo, a korzyści z takiego postępowania – jeszcze więcej.

Autorką tekstu jest Olga Rodzik – nauczycielka biologii, autorka bloga paniodbiologii.pl

Artykuł powstał we współpracy z marką Coca-Cola.