Z jednej strony oczywistym jest, że nie wszystkie czynności związane z liczeniem czy zapamiętywaniem da się wykonać samemu – a już na pewno nie w tempie, jakiego byśmy oczekiwali. Nie bez powodu na przestrzeni tysiącleci rozwinęło się pismo, liczydła, a z czasem kalkulatory czy aplikacje przypominające nam o nadchodzących wydarzeniach. Ale czy tego typu pomoce – odciążając nas od nadmiernego myślenia – sprawiają, iż stajemy się głupsi?
Czytaj też: Jest lekki i wyjątkowo wytrzymały. Ten materiał wygląda jak z filmu o superbohaterach
Na podobnej zasadzie można rozpatrywać kwestię wdrażania sztucznej inteligencji. Oparte na niej narzędzia (a dokładniej, modele językowe) pokroju ChatGPT ułatwiają wyszukiwanie informacji, choć nietrudno odnieść wrażenie, że jednocześnie spychają użytkowników na krawędzie lenistwa. A żeby nie ograniczać się do dywagacji, eksperci związani z Microsoft i Carnegie Mellon University postanowili przeprowadzić zakrojone na szeroką skalę badania.
Skupili się w tym celu na czymś, co określają mianem krytycznego myślenia. Rozumieją je jako hierarchiczny sposób kategoryzowania umiejętności poznawczych, włącznie z przypominaniem sobie informacji, rozumienia, stosowania, analizy, syntezy i oceny. Jednocześnie autorzy dodają, że można ich dokonania rozpatrywać również jako odpowiedzi na pytanie o to, czy generatywna sztuczna inteligencja jest skuteczna w kształtowaniu sposobu, w jaki użytkownicy myślą o myśleniu krytycznym.
Autorzy nowych badań chcieli się przekonać, jak sztuczna inteligencja wpływa na naszą zdolność do krytycznego myślenia
Jakie były wnioski? Niekoniecznie optymistyczne. Za jedną z najważniejszych informacji można uznać tę, że da się dostrzec wyraźną negatywną korelację między częstym korzystaniem z narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, a zdolnościami krytycznego myślenia. W eksperymentach wzięło udział 319 osób, takich jak pracownicy służby zdrowia, edukatorzy i inżynierowie, którzy omawiali 936 zadań, wykonanych przy pomocy generatywnej sztucznej inteligencji.
Czytaj też: Kontrola dronem za pomocą myśli przez 6 godzin. Tak działa nowy interfejs mózg-komputer
Poza tym członkowie zespołu badawczego zaobserwowali, iż osoby mające większe zaufanie do sztucznej inteligencji miały tendencję do mniej krytycznego myślenia. Można w ten sposób wywnioskować, że jeśli ktoś jest zdolny do krytycznego myślenia, to sztuczna inteligencja raczej mu tego nie odbierze. Istotnym ograniczeniem ostatnich badań może być to, że opierały się na samodzielnych ocenach uczestników, a nie obserwacjach z zewnątrz. Bez względu na to, czy zgromadzone informacje można uznać za miarodajne, autorzy apelują do twórców narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, aby dodawali funkcje napędzające u użytkowników skłonności do krytycznego myślenia.