Znieczulenie ogólne, potocznie znane jako narkoza, to odwracalna utrata świadomości spowodowana podaniem leków anestetycznych. Zgodnie z definicją, wywołują one sen (hipnozę), niepamięć (amnezję), zniesienie bólu (analgezję), zahamowanie odruchów rdzeniowych (arefleksję) i napięcia mięśniowego. Pacjent poddany narkozie jest całkowicie nieświadomy tego co się z nim dzieje, a jego funkcje życiowe zwalniają – możliwe jest przeprowadzenie nawet najbardziej skomplikowanych operacji.
Niestety, anestetyki nie zawsze wywołują wszystkie z wymienionych efektów. Dlatego lekarze stworzyli termin znany jako “świadomość połączona”, kiedy dana osoba poddana narkozie jest w stanie reagować na bodźce zewnętrzne, ale nie pamięta później tego faktu. Wcześniejsze badania sugerowały, że stan ten może występować u ok. 5% osób poddawanych znieczuleniu ogólnemu, ale wiele wskazuje, że jest znacznie częstszy.
Prof. Robert Sanders, anestezjolog z Uniwersytetu w Sydney, główny autor badania, mówi:
Dane uzyskane w badaniu dały nam ważny punkt wyjścia do lepszego zrozumienia pojęcia świadomości połączonej. Pacjenci oczekują, że pod wpływem znieczulenia będą nieprzytomni i nie będą odczuwać bólu, ale czasami jest inaczej.
Przebudzenie
Międzynarodowy zespół uczonych przeprowadził badania nad świadomością połączoną na 338 osobach w wieku 18-40 lat. Wykazano, że średnio co dziesiąta osoba reagowała na polecenia po intubacji, ale przed rozpoczęciem operacji! Prawie połowa pytana o wrażenia bólowe, potwierdzała, że je odczuwa. Co ciekawe, żadne z pacjentów nie zapamiętał poleceń, choć jedna osoba zgłosiła, że po zakończeniu zabiegu była w stanie przypomnieć sobie wrażenia z operacji.
Badania opublikowane w British Journal of Anaesthesia są największymi, jakie przeprowadzono nad zjawiskiem świadomości połączonej. Wzięli w nim udział pacjenci z 10 szpitali w Australii, Belgii, Niemiec, Izraela, Nowej Zelandii i Stanów Zjednoczonych.
Prof. Robert Sanders dodaje:
Celem nie jest zniechęcenie ludzi do operacji w znieczuleniu ogólnym – bardzo ważne jest, aby zauważyć, że pacjenci nie pamiętali reakcji na polecenia. Uspokajający był również fakt, że jeśli leki anestetyczne są podawane w sposób ciągły w okresie pomiędzy indukcją znieczulenia a intubacją, ryzyko utraty przytomności jest znacznie mniejsze. Nasze badania podkreślają również potrzebę lepszego zrozumienia, w jaki sposób różne osoby reagują na leki znieczulające. Istnieje pilna potrzeba dalszych badań nad różnicami biologicznymi, zwłaszcza płci, które mogą wpływać na wrażliwość na leki anestezjologiczne.
Przeprowadzone badania wykazały, że świadomość połączona występuje trzy razy częściej u kobiet, niż u mężczyzn. Lekarze uważają, że zjawisko to jest powszechne na całym świecie, a niedoszacowanie dotyczące częstości jego występowania wynika z braku odpowiednich środków do pomiarów świadomości.
Dr Amy Gaskell ze szpitala Waikato w Nowej Zelandii podsumowuje:
W tym badaniu potwierdziliśmy, że stan świadomości połączonej występuje nierzadko po intubacji u młodszych pacjentów. Stwierdziliśmy dość duże zróżnicowanie praktyk stosowanych w czasie intubacji, co może wyjaśniać, dlaczego niektóre z odpowiedzi były możliwe. Bardzo interesująca jest również większa częstość występowania tego stanu u kobiet i z niecierpliwością czekamy na zbadanie przyczyn tego zjawiska.