“Znaleziono przedmioty i pozostałości po zwierzętach i działalności człowieka, o których istnieniu nawet nie wiedzieliśmy. Obejmują one wszystko, od sprzętu i uprzęży końskiej po strzały z grotami wykonanymi z muszli, drewnianych trzonków i piór. Nie ma roku bez zaskakujących znalezisk, które przesuwają granice naszego zrozumienia.” – wyjaśnia Birgitte Skar z Muzeum Uniwersyteckiego NTNU
Problem topniejących lodowców
Topnienie norweskich lodowców jest monitorowane między innymi z wykorzystaniem satelitów. Badanie przeprowadzone na podstawie dostarczonych przez nie zdjęć, które wykonano w 2020 roku, wykazało, że ponad 40 procent z 10 wybranych lodowych obszarów uległo roztopieniu. Oczywiście na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że z perspektywy archeologii topnienie lodu jest korzystne. Wszak można wtedy znaleźć artefakty przechowywane tam od setek, a nawet tysięcy lat.
Niestety, lód stanowi zabezpieczenie dla takich znalezisk, bez względu na ich naturę. W efekcie obiekty te mogą bezpowrotnie przepaść, o ile nie zostaną zidentyfikowane i zabezpieczone odpowiednio szybko. W związku z tym naukowcy nawołują do stworzenia krajowego programu monitorowania z wykorzystaniem teledetekcji i zabezpieczania znalezisk archeologicznych dokonanych na obszarach pokrytych topniejącym lodem. Jest to również ważne pod kątem badań poświęconych zmianom klimatu, ponieważ lodowce mogą dostarczyć szczegółowych danych dotyczących tych procesów zachodzących na przestrzeni ostatnich 7500 lat.
But, strzała i kości reniferów
Najstarszym znanym znaleziskiem, które ujrzało norweskie niebo na skutek topnienia lodu jest liczący około 6100 lat wał strzały. Został on znaleziony w paśmie górskim Jotunheimen. W tym samym miejscu odkryto też liczący ponad 3000 lat but, który ma 28 centymetrów długości. Odnaleziony but, zabezpieczony przez tysiące lat w lodzie, okazał się być w niemal nienaruszonym stanie. To oczywiście nie jedyne tego typu znaleziska. Archeolodzy znaleźli też szczątki zwierząt i pozostałości roślin. Na przykład kości reniferów sprzed 4200 lat nadal zawierają szpik kostny. Pozbawione naturalnej ochrony w postaci lodu, tak cenne znaleziska mogą wkrótce ulec rozkładowi. Winny takiego scenariusza będzie pośrednio człowiek – bo to właśnie nasz gatunek ma zauważalny wpływ na postępujące zmiany klimatu i rosnące w ich konsekwencji temperatury.