Czym są bisfenole i ich pochodne?
Bisfenole to grupy związków chemicznych stosowanych głównie do produkcji plastików i żywic. Najbardziej znany jest bisfenol A (BPA), który znajduje się w wielu przedmiotach codziennego użytku, w tym w niektórych tkaninach i odzieży wykonanej z materiałów syntetycznych. Bisfenole mają strukturę chemiczną podobną do hormonów żeńskich, co sprawia, że mogą zaburzać funkcje hormonalne organizmu. Ich obecność w ubraniach to istotny problem, ponieważ bisfenole mogą migrować do skóry, szczególnie pod wpływem potu i podwyższonej temperatury ciała podczas aktywności fizycznej. Warto też pamiętać, że pochodne bisfenolu, takie jak bisfenol S (BPS) lub bisfenol F (BPF), choć mniej znane, nierzadko mogą wykazywać podobne lub nawet silniejsze działanie toksyczne.
Bisfenol A w odzieży – co mówią najnowsze badania?
Coraz więcej danych wskazuje, że syntetyczna odzież może mieć zły wpływ na nasze zdrowie. Przebadanie odzieży sportowej i codziennej wykazało, że bisfenol A występuje w znacznych stężeniach nie tylko w plastikowych wyrobach, ale także w tkaninach syntetycznych. Analiza opublikowana w 2019 roku ujawniła powszechność tego związku w ubraniach, wskazując na znaczne ryzyko narażenia skóry na BPA podczas codziennego noszenia, a w warunkach treningu – jeszcze większe ze względu na pot i podwyższoną temperaturę skóry.
Co ważne, najnowsza opinia Komisji Naukowej do Spraw Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS) z 2024 roku znacznie zaostrzyła dopuszczalne normy dotyczące obecności bisfenolu A w odzieży. Nowe regulacje sugerują, że nawet bardzo niskie poziomy BPA mogą negatywnie wpływać na zdrowie, zwłaszcza przy długotrwałym kontakcie z materiałem. Tolerowana dzienna dawka bisfenoli, została obniżona aż o 20 000 razy.
Obecnie trwają dalsze badania, które skupiają się na wpływie bisfenoli na funkcjonowanie mózgu, układu hormonalnego i odpornościowego.
Dlaczego recyklingowe ubrania mogą być bardziej niebezpieczne?
Produkt z recyklingu, choć korzystny dla środowiska, może być dla zdrowia jeszcze bardziej ryzykowny. Niektóre związki chemiczne, w tym bisfenole, pozostają w materiałach po procesie recyklingu, bo ich usunięcie jest trudne i kosztowne. Niestety sposób prania i pielęgnacji ubrań syntetycznych nie eliminuje w pełni bisfenoli.
Wyniki badań z 2024 roku, pokazują, że odzież z materiałów pochodzących z recyklingu zawiera niemal dwukrotnie więcej bisfenolu A niż produkty z tradycyjnych surowców (średnie stężenie 13,5 μg/g wobec 7,6 μg/g). Proces recyklingu nie usuwa całkowicie tych związków, które mogą się kumulować i przenikać potem do naszej skóry. Dodatkowo zespół tych samych badaczy zauważył, że odzież pochodząca z materiałów z recyklingu zwykle zawiera wyższe stężenia bisfenoli, co potęguje problem.
Dane wskazują, że ekspozycja na BPA przez skórę może być porównywalna, a nawet wyższa niż samo spożycie, co stawia nowe pytania o bezpieczeństwo obecnych trendów w produkcji odzieży sportowej. Dlatego wybierając ubrania sportowe, warto zwracać uwagę na ich skład i źródło.
Wełna merino – naturalna tarcza bez toksyn
Wełna merino to jeden z najcenniejszych naturalnych surowców, wyróżniający się na tle syntetycznych materiałów swoimi wyjątkowymi właściwościami. Przede wszystkim dzięki specjalnej budowie włókna potrafi doskonale regulować temperaturę ciała – ogrzewa nas, gdy jest zimno, a gdy zaczynamy się pocić, skutecznie odprowadza wilgoć na zewnątrz, dzięki czemu nie czujemy się mokrzy ani przegrzani. To powoduje, że ubrania z merino idealnie sprawdzają się nie tylko podczas treningów czy uprawiania sportu, ale również podczas spacerów, wycieczek czy codziennych aktywności na świeżym powietrzu, zwłaszcza w chłodniejsze dni.
Dodatkowo, wełna merino ma naturalne właściwości przeciwbakteryjne. Dzięki temu odzież z niej wykonana nie wymaga tak częstego prania jak syntetyczne tkaniny, co jest korzystne zarówno dla skóry, jak i dla środowiska. Delikatna i miękka struktura włókien sprawia również, że merino jest bardzo przyjazna dla skóry, nawet tej bardziej wrażliwej – nie powoduje podrażnień czy uczuleń, co jest częstym problemem przy materiałach syntetycznych.
Co bardzo ważne, wełna merino nie zawiera żadnych chemicznych dodatków, takich jak bisfenol A, triklosany czy parabeny, które zwykle pojawiają się w odzieży z tworzyw sztucznych. To sprawia, że ubrania wykonane z tego surowca są bezpieczne i komfortowe do noszenia przez długi czas, a ich kontakt z ciałem nie powoduje negatywnych skutków zdrowotnych.
paterns – naturalna odzież z dbałością o zdrowie i środowisko
paterns to polska marka, która od samego początku swojej działalności skupia się na produkcji naturalnej odzieży z certyfikowanej wełny merino. Ich proces produkcyjny jest transparentny i lokalny – włókna pochodzą z Nowej Zelandii, a szycie odbywa się w Polsce. Marka kontroluje jakość na każdym etapie produkcji.
Odzież merino od paterns posiada certyfikaty potwierdzające jej bezpieczeństwo, takie jak OEKO-TEX Standard 100, GOTS (Global Organic Textile Standard), IVN Best oraz Woolmark, gwarantujące brak szkodliwych substancji chemicznych i wysoką jakość surowca. Pozwala to na pewny wybór odzieży dla osób aktywnych, które chcą unikać syntetyków i toksyn.
W ofercie paterns znajdują się nie tylko bluzy, koszulki i bielizna, ale także czapki merino, które idealnie sprawdzają się jako ochrona termiczna podczas jesienno-zimowych aktywności na świeżym powietrzu – biegania, jazdy na rowerze, spacerów czy uprawiania sportów outdoorowych. Dzięki naturalnym właściwościom włókna, dobrze dobrana czapka merino w zależności od aktywności zapewni ciepło bez przegrzewania i nie podrażni skóry.
Jak wybierać bezpieczny strój do ćwiczeń?
Wybierając sportową odzież, warto kierować się nie tylko wygodą i modą, ale przede wszystkim dbałością o zdrowie. Zwracajmy uwagę na skład materiału i pochodzenie – naturalne włókna takie jak merino to inwestycja w komfort i bezpieczeństwo na lata. Unikajmy niskiej jakości syntetyków, zwłaszcza tych z recyklingu, a przy zakupie nowych ubrań (również tych z wełny merino) warto zapoznać się z certyfikatami i opiniami ekspertów.
Podsumowanie
Wybierając odzież sportową, pamiętajmy, że nie chodzi tylko o wygodę czy modny wygląd – najważniejsze jest nasze zdrowie i bezpieczeństwo. Syntetyczne materiały, zwłaszcza te pochodzące z recyklingu, mogą zawierać szkodliwe substancje takie jak bisfenol A i jego pochodne, które mogą negatywnie wpływać na nasz organizm podczas intensywnego wysiłku. Dlatego warto sięgać po naturalne rozwiązania – wełna merino, jak ta stosowana przez markę paterns, daje nie tylko komfort termiczny i antybakteryjną ochronę, ale jest też wolna od toksyn i bezpieczna dla skóry. Świadomy wybór zdrowej odzieży to inwestycja w dobre samopoczucie i długotrwałą ochronę organizmu podczas każdej aktywności fizycznej.
- Wang, L. i in. (2019). Widespread Occurrence of Bisphenol A in Daily Clothes and Its High Exposure Risk in Humans. Dostępne na: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31124657/.
- Scientific Committee on Consumer Safety (SCCS) (2024). Opinion on the safety of presence of Bisphenol A in clothing articles. Dostępne na: https://health.ec.europa.eu/publications/safety-presence-bisphenol-clothing-articles_en.
- Jurikova, S. et al. (2024). Bisphenols in daily clothes from conventional and recycled material: evaluation of dermal exposure to potentially toxic substances. Dostępne na: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11415442/.