Ta słabo udokumentowana teoria, zaproponowana po raz pierwszy w 2010 r., stała się nieco bardziej wiarygodna wraz z odkryciem starożytnego DNA trzech wirusów znalezionych przez uczonych z Federal University of São Paulo w kościach neandertalczyków sprzed 50 000 lat, odkopanych w rosyjskiej jaskini Czagyrskaja. Szczegóły opisano w pracy na serwerze preprintów bioRxiv.
Wirusy ukryte w kościach neandertalczyków
Wcześniej badacze sugerowali, że choroby zakaźne mogły przyczynić się do wyginięcia neandertalczyków, opierając się na śladach w genomach wirusowych i bakteryjnych, wskazujących, kiedy te patogeny po raz pierwszy zainfekowały ludzi. Było to na tyle dawno temu, że ludzie mogli przenosić patogeny z Afryki i przekazywać je neandertalczykom w Europie.
Czytaj też: Genom neandertalczyków ujawnił pamiątkę o nieznanych przodkach człowieka
Biorąc pod uwagę, że starożytne DNA jest trudne do pobrania i sekwencjonowania, do tej pory brakowało bardziej bezpośrednich dowodów na to, że neandertalczycy byli zarażani patogenami, które obecnie powodują powszechne choroby. Brazylijscy naukowcy pobrali próbki ze szkieletów dwóch neandertalczyków i znaleźli w nich fragmenty DNA przypominające trzy współczesne wirusy: adenowirusa wywołującego dzisiaj przeziębienie, herpeswirusa – sprawcę opryszczki oraz wirusa brodawczaka ludzkiego powodującego owrzodzenia narządów płciowych.
U współczesnych ludzi wirusy te mogą powodować trwałe lub nawet trwające całe życie infekcje, w przypadku których wirus wymyka się układowi odpornościowemu i pozostaje uśpiony przez lata lub dekady. Jest więc możliwe, że wirusy atakowały także neandertalczyków, choć nie wiadomo jeszcze, w jaki sposób objawiały się te infekcje – czy jako łagodne choroby, czy coś poważniejszego.
Badanie pokazuje, że znalezienie i wyodrębnienie pozostałości wirusowego DNA ze szczątków starożytnych homininów jest możliwe. Najstarszym wirusowym DNA znalezionym do tej pory był liczący 31 000 lat wirus opryszczki wykryty w zębach H. sapiens wydobytych na Syberii. Te są o ponad 19 000 lat starsze.
Zespół podkreśla jednak, że ich ustalenia mają charakter wstępny, a pobrane fragmenty wskazują jedynie na “możliwą obecność” pozostałości wirusowego DNA w szczątkach neandertalczyków. Paleogenetycy muszą wziąć pod uwagę jedno ograniczenie – zanieczyszczenie próbek. To, co może wyglądać na przełomowe odkrycie, może w rzeczywistości być wynikiem zapomnienia zakrycia ust podczas kaszlu lub dociekliwego (lub głodnego) zwierzęcia.