Władysław II Jagiełło – jak wstąpił na tron?
Władysław Jagiełło urodził się na Litwie, w rodzinie księcia Olgierda Giedyminowicza oraz księżniczki twerskiej Julianny. Data jego przyjścia na świat pozostaje wśród badaczy kwestią sporną; przyjmuje się najczęściej rok 1352 albo 1362. Chociaż nie był zapewne pierworodnym synem książęcej pary, ojciec wcześnie upatrzył go sobie jako godnego następcę litewskiego tronu. Główną przeszkodę w realizacji tego celu stanowił stryj Władysława, Kiejstut, formalnie sprawujący z Olgierdem dwuwładzę w państwie. Sprawa sukcesji długo pozostawała między braćmi kością niezgody.
Rodzinne intrygi i zagraniczne kalkulacje
Olgierd zmarł w maju 1377 roku, Kiejstut zaś nieoczekiwanie uznał roszczenia młodego Jagiełły do tytułu wielkiego księcia litewskiego. Zgoda w łonie rodziny nie trwała jednak długo – walka o władzę rozgorzała niebawem ze zdwojoną siłą. Wygrał ją ostatecznie Władysław, który zdołał podstępem uwięzić Kiejstuta wraz z synem Witoldem na zamku w Krewie. Niedługo później stryj stracił życie (oficjalnie mówiono o “niewyjaśnionych okolicznościach” jego zgonu), zaś Witoldowi udało się zbiec z więzienia w kobiecym przebraniu. Ta ucieczka była pierwszym z kilku jego forteli, dzięki którym ostatecznie zdobył przynajmniej część upragnionej władzy: w 1392 r. król Jagiełło został zmuszony zaakceptować go w roli swojej prawej ręki i litewskiego namiestnika.
W jaki sposób Władysław zdołał jednak zasiąść na polskim tronie? Przyczyniły się do tego zarówno czynniki zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Do tych pierwszych należy zaliczyć przede wszystkim fakt, że na suwerenność Litwy czyhali w owym czasie rosnący w siłę sąsiedzi: Zakon Krzyżacki oraz państwo moskiewskie Dymitra Dońskiego. Z kolei od wewnątrz groziła krajowi wojna domowa, jako że liczne rodzeństwo wielkiego księcia pragnęło wymusić na nim podzielenie się władzą.
W tej atmosferze nieustannego zagrożenia Władysław postanowił schrystianizować kraj, co – jak wierzył – zapewniłoby mu wzrost znaczenia na scenie międzynarodowej, a także ukróciło wewnętrzne tarcia natury religijnej. Po pewnych wahaniach zdecydował się przyjąć chrzest z ręki Polski oraz połączyć losy obu krajów dzięki zawarciu w Krewie unii personalnej (1385). Na mocy podpisanego porozumienia żoną Jagiełły miała zostać Jadwiga Andegaweńska, córka króla Ludwika Węgierskiego, której zamążpójście było z polskiego punktu widzenia sprawą newralgiczną. Jako dziedziczka tronu, Jadwiga formalnie sprawowała władzę nad Wisłą, aczkolwiek na dłuższą metę rządy kobiety nie wchodziły oczywiście w rachubę. Oferta Jagiełły całkowicie rozwiązywała ten problem.
Poczet polskich władców. Oto najlepsi i najgorsi królowie Polski
Panowanie Władysława Jagiełły
Krakowskie elity żywiły początkowo nadzieję, że koronacja Litwina uczyni z niego postać marionetkową, którą można będzie manipulować zgodnie z potrzebą chwili. Tak się jednak nie stało: zasiadłszy na polskim tronie, Jagiełło nie zamierzał odgrywać roli figuranta. Od samego początku otaczał się ludźmi zaufanymi, wyłuskując ich zarówno z kręgów świeckich, jak i duchownych. Cudzoziemiec uważany początkowo za gburowatego dzikusa okazał się zatem świetnym strategiem, co nie pozostało bez wpływu także i na uprawianą przez niego politykę zagraniczną.
Konflikt z Krzyżakami
Najważniejsze wydarzenia okresu rządów Jagiełły wiążą się z odpieraniem ataków Zakonu Krzyżackiego. Zagrożenie to dotyczyło u progu XV wieku zarówno Polski, jak i Litwy, wymuszając na naszych panujących skoordynowane działania. Ich rezultatem była wojna z Zakonem, rozgrywana w latach 1409-1411. To właśnie w jej trakcie doszło do legendarnej bitwy pod Grunwaldem (15 VII 1410), kiedy zjednoczone wojska polsko-litewskie nie tylko pokonały Krzyżaków, lecz także położyły kres życiu ich wielkiego mistrza, Ulricha von Jungingena. W bitwie brało udział łącznie około 70 tysięcy rycerzy, co uczyniło z niej jedno z najważniejszych wydarzeń militarnych średniowiecznej Europy.
Władysław II Jagiełło – żony
Władysław Jagiełło był żonaty czterokrotnie. Jego pierwszy związek, zawarty w 1386 r. ze wspomnianą już królową Jadwigą, z powodu znacznej różnicy wieku między małżonkami nie należał raczej do szczęśliwych. Para królewska przez kilkanaście lat nie mogła doczekać się także potomstwa, aż do roku 1399, kiedy Jadwiga urodziła córkę – Elżbietę Bonifację. Niestety, dziecko zmarło kilka dni później. Samej królowej również nie zdołano uratować, ze względu na ogólnoustrojową infekcję poporodową. Jadwiga rozstała się ze światem 17 lipca 1399 roku.
Otrucie znienawidzonej synowej. Nadopiekuńcze matki polskich królów były zdolne do wszystkiego
Kolejne małżeństwa
Po śmierci żony Jagiełło nosił się z zamiarem opuszczenia Polski, ale jego otoczenie namówiło go do zmiany decyzji i pozostania w kraju. Znaleziono mu także nową towarzyszkę życia, Annę Cylejską, którą poślubił w 1403 r. Mimo że Władysław uważał ją ponoć za brzydką, miał z nią jedno dziecko – córkę Jadwigę.
Po śmierci Anny król postanowił samodzielnie wybrać kolejną żonę. Wywołał przy tym niemały skandal, biorąc ślub z trzykrotną wdową, Elżbietą Granowską. W ich związku zabrakło dzieci, sama Elżbieta zaś nie cieszyła się sympatią poddanych ze względu na silną – niemal męską – osobowość. Po trzech latach małżeństwa królowa zmarła na gruźlicę.
Ostatni związek sakramentalny zawarł Jagiełło z Zofią Holszańską. Za jej sprawą pojawili się na świecie synowie i kolejni królowie Polski: Władysław III Warneńczyk oraz Kazimierz IV Jagiellończyk. Trzeci syn, także Kazimierz, zmarł niedługo po narodzinach.
Sam Władysław Jagiełło odszedł 1 czerwca 1434 roku, ze spokojnym przeświadczeniem, że kolejni Jagiellonowie zatroszczą się o losy królestwa.
Władysław II Jagiełło – ciekawostki
W 1393 r. król przeprowadził reformę monetarną. Nową monetę nazwano półgroszem, miała wartość 3 denarów
Władysław Jagiełło ufundował w 1400 r. odnowienie podupadającej Akademii Krakowskiej, zwanej odtąd na jego cześć Uniwersytetem Jagiellońskim.
Według słów Jana Długosza, król Jagiełło stronił od alkoholu. Lubił natomiast odprężające kąpiele i prosty ubiór.