Kim był Władysław III Warneńczyk?
Władysław III Warneńczyk przyszedł na świat 31 października 1424 roku w Krakowie, jako starszy syn Władysława II Jagiełły i Zofii Holszańskiej. W chwili śmierci swojego ojca w 1434 roku miał niespełna dziesięć lat, dlatego początkowo rządy w jego imieniu były sprawowane przez Radę Opiekuńczą, a także regenta, kardynała Zbigniewa Oleśnickiego. Regent w okresie małoletności Władysława zajął dominującą rolę w Radzie, co wzbudzało sprzeciw niektórych możnych z kręgu wdowy po królu, Zofii i doprowadziło do bratobójczych walk zbrojnych.
Koronacja Władysława III Warneńczyka
W czasie zjazdu w Opatowie, na którym miał być wskazany następca Władysława II Jagiełły możni zgłaszali swoje obiekcje co do kandydatury Władysława III, jednak biskup Zbigniew Oleśnicki skutecznie przeforsował tę kandydaturę. W dniu 25 lipca 1434 roku w katedrze wawelskiej został koronowany na króla Polski przez prymasa Wojciecha Jastrzębca. W dniu koronacji toczyła się jeszcze wojna polsko-krzyżacka, zakończona rok później pokojem w Brześciu Kujawskim.
Panowanie Władysława III Warneńczyka
Bratobójcze walki
Biskup Zbigniew Oleśnicki po śmierci w 1437 roku władcy Węgier Zygmunta Luksemburskiego rozpoczął pertraktacje z królem czeskim mające na celu zapewnienie Władysławowi III sukcesję na Węgrzech. Jednocześnie opozycja czeska, nie uznająca króla proponowała objęcie przez Władysława III tronu w Czechach. Biskup odmówił, będąc niechętnie nastawionym do takiego rozwiązania, w związku z czym opozycja czeska wybrała na króla brata Władysława, Kazimierza Jagiellończyka.
Doprowadziło to do licznych starć zbrojnych między dotychczasowym królem Czech, Albrechtem II Habsburgiem, a husycką opozycją wspieraną przez korpus polski. Jeszcze w 1437 roku Albrecht uzyskał przewagę, rozbijając 23 września pod Żelenicami oponentów. Władysław III chcąc wspomóc polskich stronników rozpoczął kampanię zbrojną, zajmując kolejne tereny, podporządkowując sobie kilku książąt górnośląskich. W lutym 1439 roku doszło do zawieszenia broni.
W tym samym czasie z inicjatywy i pod dowództwem Spytka z Melsztyna zawiązała się konfederacja przeciw Zbigniewowi Oleśnickiemu, chcąc ograniczenia jego wpływów. Jednak porozumienie biskupa Oleśnickiego i królowej Zofii przyczyniło się do zakończenia bratobójczych walk. Spytko zginął od odniesionych w nich ran.
27 października 1439 roku zmarł Albrecht II Habsburg, zwalniając trony Czech i Węgier.
W 1440 roku Władysław III Warneńczyk został wybrany na króla Węgier. Co prawda wdowa po Albrechcie była w ciąży, lecz sejm węgierski liczył na wsparcie Polski w przeciwstawieniu się islamskiej Turcji, zagrażającej krajowi. Koronacja odbyła się 17 lipca w katedrze w Białogrodzie Królewskim. W Polsce nieobecnego króla zastąpili dwaj namiestnicy. Szybko popadli oni w konflikt zagrażający poważnym kryzysem w państwie.
Wdowa po Albrechcie II, Elżbieta chciała osadzić na tronie swojego syna, Władysława Pogrobowca, co doprowadziło do dwuletniej wojny domowej między stronnictwem jej i Władysława III. Elżbieta zbiegła do Austrii, wyznaczając reprezentanta interesów jej syna. Wojna skończyła się 15 grudnia 1442 roku układem pokojowym w Gyor. Strony pogodził Eugeniusz IV, który zmierzał do powstrzymania potęgi tureckiej i plan działań przedstawił Władysławowi III.
Wojna z Turcją
By przygotować się do wojny w Turcją Władysław III Warneńczyk musiał zadłużyć się u możnych i zastawić na dużą skalę dobra królewskie. W końcu, w październiku 1493 roku rozpoczął zbrojną wyprawę, a do pierwszego zbrojnego starcia doszło 3 listopada. 1 grudnia zajął i spalił Sofię, a 12 grudnia rozbił siły tureckie pod Zlatnicą. Nie udało się jednak przełamać pozycji obronnych wroga. Na przełomie grudnia i stycznia odniósł kilka kolejnych zbrojnych zwycięstw. Kampania zakończyła się 12 czerwca 1444 roku dziesięcioletnim rozejmem, na mocy którego sułtan turecki zobowiązał się do opuszczenia Serbii i oddania Serbom i Węgrom 24 naddunajskich zamków.
Jednak za namową legata papieskiego, który obiecał militarną pomoc, a zapewne także pod wpływem chwały dotychczasowych zwycięstw, mający 20 lat Władysław III Warneńczyk zerwał rozejm w dniu 4 sierpnia, po czym poprowadził we wrześniu źle przygotowaną krucjatę chrześcijańską, składającą się z 25 tysięcy wojsk polsko-węgiersko-wołoskich w kierunku Tureckiego Edime. Do 6 listopada zdobył Widyń, Szumę i Prowadiję. Jednak obietnica legata papieskiego nie została spełniona, gdyż Turcy przekupili wenecką flotę. Ten, gdy dowiedział się o tym postanowił zawrócić, jednak wojska tureckie zablokowały odwrót. Doszło do bitwy pod Warną nad Morzem Czarnym. Zakończyła się ona klęską wojsk polskiego króla oraz jego śmiercią w dniu 10 listopada.
W związku z tym, że ciała króla Polski nigdy nie odnaleziono powstały legendy o jego ocaleniu. Jedna z nich (powstała w Portugalii) mówiła, że Władysław III Warneńczyk przeżył bitwę, a następnie jako Henrique Alemao (Henryk Niemiec) lub Principe Polako (Książę Polak) osiadł na portugalskiej Maderze, w posiadłości podarowanej przez księcia, Henryka Żeglarza. Według tej legendy, już po założeniu rodziny miał zginąć na morzu mając ponad 40 lat, a jego synem miał być Krzysztof Kolumb.
Władysław III Warneńczyk – ciekawostki
- Legenda o śmierci Władysława III – po bitwie pod Warną krążyły pogłoski, że głowę Władysława III Warneńczyka zachował sułtan turecki jako trofeum wojenne i przechowywał ją w garnku z miodem.
- Aż do XIX wieku Władysława III Warneńczyka nazywano Władysławem Jagiellończykiem.
- Nigdy nie był żonaty, nie pozostawił po sobie potomków.
- Nigdy nie odnaleziono ciała monarchy, przez co zaczęły krążyć opowieści o jego cudownym ocaleniu.
- Jego imieniem została nazwana jedna z głównych ulic w Warnie – Bulwar Władysława Warneńczyka, a także klub piłkarski Władysław Warna, dziś już nieistniejący, zdobywca pierwszego tytułu mistrza Bułgarii.