Amerykanie wręcz chlubią się masońskimi pamiątkami po Waszyngtonie. I nie przejmują się, że moda na wolnomularzy podsyca spiskowe teorie o powstaniu USA. Na fresku przedstawiającym Waszyngtona, kładącego kamień węgielny pod budowę Kapitolu, pod frakami prezydenta i jego świty widać białe masońskie fartuszki. Podobnie jak wielu ojców amerykańskiej rewolucji i kilkunastu późniejszych prezydentów, Waszyngton był wolnomularzem. W roku 1789, […]

Nie ma takiego drugiego miejsca. Zabytkowy kompleks w Sobkowie jest jedynym w Europie przykładem szlacheckiej strażnicy, w której sercu została wzniesiona klasycystyczna rezydencja. Jak na pańską siedzibę przystało, budynki leżą nad rzeką, wśród zamglonych pól, przed bramą pasą się konie, a gospodarz wita gości w XVII-wiecznym kontuszu. Trudno by szukać też drugiego takiego miejsca, gdzie świat zatrzymał […]

Polska hrabianka Julia Hauke dla carskiej rodziny była kiepską partią. Ale to jej potomkowie sięgnęli po władzę w Imperium Brytyjskim. W kwietniu 1884 r. do Darmstadtu, stolicy wielkiego księstwa heskiego, zjechały koronowane głowy z całej Europy. Powodem był ślub bratanka miejscowego księcia z wnuczką królowej Wiktorii, władającej Imperium Brytyjskim. Na uroczystość przybyli więc m.in. brytyjska monarchini, brat […]

Obsesyjnie broniąc swych swobód, szlachta nie chciała dopuścić do wzmocnienia władzy królewskiej. Sarmacka myśl polityczna krąży uparcie wokół dwóch kwestii. Z jednej strony szlachta wychwala ustrój Rzeczypospolitej, podkreślając równy udział wszystkich członków swego stanu we władzy i prawach obywatelskich. Z drugiej w sejmowych mowach i politycznych traktatach systematycznie powraca upiór spędzający sen z powiek sarmackim […]

Ustrój Rzeczypospolitej szlacheckiej nie przypominał nowoczesnych ustrojów demokratycznych. „Ojczyzną politycznej wolności jest nasza ziemia, jest Polska, […] zasadami i instytucjami liberalnymi uprzedziliśmy wszystkie narody Europy. […] Należy nam te instytucje wskrzesić, upowszechnić, rozprzestrzeniać na wszystkich obywateli, nic nam nie trzeba naśladować”. Tak twierdził w 1831 roku publicysta i pisarz emigracyjny Józefat Bolesław Ostrowski na łamach […]

Wbrew obiegowej opinii Rzeczpospolita szlachecka nie była wcale spichlerzem Europy. Jednak eksport zboża stanowił podstawę naszej ówczesnej gospodarki. Kto z nas nie słyszał sentencji o tym, że I Rzeczpospolita była „spichlerzem Europy” i że zbożem polskim „żywi się i utrzymuje znaczna część Europy”, jak pisał w XVII wieku Łukasz Opaliński? Opinia ta stanowi część „żelaznego korpusu” naszej wiedzy o przeszłości, sprawnie podtrzymując […]

Godnie i pięknie umrzeć, najlepiej z bronią w ręku na szańcach Ojczyzny – oto wzór idealnej śmierci. Polski szlachcic był uczony „trupiego rzemiosła” od małego. W XVI czy w XVII wieku wcale nie było tak łatwo umrzeć. Okazji, by odejść z tego świata, oczywiście nie brakowało, jednak chodziło o to, by zrobić to we właściwy sposób. Zwłaszcza jeśli […]

Szlachta nie miała monopolu na warcholstwo – z prof. Januszem Tazbirem rozmawia Tomasz Diatłowicki Kiedy pojawił się w Rzeczypospolitej warchoł i jak rósł w siłę? Słowo „warchoł” pojawia się w zapisach z XV wieku jako „kłótnia”, „spór”, „zamieszanie”. Potem w XVI stuleciu w kazaniach Skargi występuje „warchoł”, ale to już również „awanturnik”, „wichrzyciel”, osobnik dający […]