Naukowcy porównali genomy ponad 200 dzikich i udomowionych odmian bananów. Okazało się, że w procesie ich udomowienia brało udział trzech dodatkowych przodków, o których do tej pory nie mieliśmy pojęcia. Były to albo podgatunki, albo odrębne gatunki pochodzące z Australazji. Najciekawsze jest jednak to, że nie wiemy, czy przodkowie bananów przetrwali do czasów współczesnych, czy też wyginęli. Odpowiedź na to pytanie może przyczynić się do wyhodowania lepszych bananów.
Tajemnice bananów
Banany zostały udomowione przez ludzi 7000 lat temu na Nowej Gwinei. Historia bananowców jest skomplikowana, a wymienienie wszystkich krewnych (obecnych i wymarłych) nastręcza problemy wielu naukowcom. To dlatego, że różnice między gatunkami i podgatunkami są bardzo płynne, często niejasne.
Badania opublikowane w czasopiśmie Frontiers in Plant dodają jeszcze więcej zmiennych do i tak skomplikowanej historii. Analizy potwierdziły, że genom współczesnych odmian bananów zawiera ślady trzech nieznanych wcześniej przodków.
Czytaj też: Banany zdrowsze niż się wydawało? Sprawdzili, jak działa pewna część tego owocu
Dr Julie Sardos z International Center for Tropical Agriculture (CIAT) w Montpellier mówi:
Pokazujemy, że większość współczesnych diploidalnych bananów uprawnych, które wywodzą się z dzikiego banana M. acuminata, to hybrydy pomiędzy różnymi podgatunkami. Co najmniej trzech dodatkowych dzikich tajemniczych przodków musiało przyczynić się do powstania tego mieszanego genomu tysiące lat temu, ale nie zostali jeszcze zidentyfikowani.
Udomowione banany (z wyjątkiem bananów Fei na Pacyfiku) pochodzą od grupy czterech przodków – podgatunków dzikiego banana Musa acuminata lub odrębnych, ale blisko spokrewnionych gatunków. Wydaje się, że gatunek M. acuminata rozwinął się na północnym pograniczu Indii i Mjanmy i że istniał w całej Australazji około 10 milionów lat przed pierwszym udomowieniem. Dalszą komplikacją jest to, że odmiany mogą mieć dwie (diploidalne), trzy (triploidalne) lub cztery (tetraploidalne) kopie każdego chromosomu, a wiele z nich pochodzi również od dzikiego gatunku M. balbisiana. Teraz okazuje się, że nie są to wszyscy przodkowie.
Dzięki nowoczesnym metodom sekwencjonowania DNA, naukowcy wykryli ślady trzech dalszych przodków bananów, o których do tej pory nie mieli pojęcia. Niewykluczone, że gatunki te dawno wymarły, choć istnieje szansa, że wciąż żyją gdzieś na wolności, nieopisane przez naukę.
Czytaj też: Podręczniki biologii do poprawki. Można zaszczepić pszenicę na owsie, a banany na palmie daktylowej
Dr Julie Sardos dodaje:
Nasze porównania genetyczne pokazują, że pierwszy z tych tajemniczych przodków musiał pochodzić z regionu pomiędzy Zatoką Tajlandzką a zachodnią częścią Morza Południowochińskiego, drugi z regionu między północnym Borneo a Filipinami, a trzeci z wyspy Nowa Gwinea.
Nie wiadomo, jakie przydatne cechy wnieśli przodkowie do udomowionych bananów. Uważa się, że kluczowa cecha partenokarpii, czyli zawiązywania owoców bez potrzeby zapylania, została odziedziczona po M. acuminata, natomiast banany zwyczajne zawdzięczają dużą część swojego DNA podgatunkowi (a może osobnemu gatunkowi) M. acuminata banksii.