Tajemnicza choroba dzieci rozszyfrowana. Takiego wyjaśnienia nikt się nie spodziewał

Choroba objawiająca się ciężkim zapaleniem wątroby, która w 2022 r. dotknęła setki dzieci na całym świecie, do teraz pozostawała owiana tajemnicą. Dzięki najnowszym badaniom, przyczyna została zidentyfikowana. Zadziałał efekt domina.
Choroba atakująca dzieci przez długi czas pozostawała nieopisana. Teraz już wiemy, czym jest spowodowana /Fot. Freepik

Choroba atakująca dzieci przez długi czas pozostawała nieopisana. Teraz już wiemy, czym jest spowodowana /Fot. Freepik

Między 6 kwietnia a 8 lipca 2022 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zgłosiła ponad 1000 przypadków ostrego zapalenia wątroby o nieznanej etiologii (przyczynie) u dzieci w co najmniej 35 krajach. Cechą charakterystyczną choroby był niespodziewany atak i poważne konsekwencje zdrowotne – 50 dzieci wymagało przeszczepu wątroby, a co najmniej 22 straciło życie.

Czytaj też: Wraca “zapomniana” choroba. Odra poważnym zagrożeniem dla dzieci na całym świecie, także w Polsce

Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco (UC San Francisco) poznali przyczynę nagłego pojawienia się choroby. Powiązano ją ze współzakażeniem wieloma popularnymi wirusami wieku dziecięcego, głównie wirusami związanymi z adenowirusami (adeno-associated virus, AAV), które często wykorzystuje się w terapiach genowych. Wirusy AAV nie są znane z samoistnego wywoływania zapalenia wątroby, potrzebują “pomocników”, takich jak adenowirusy, które powodują coroczne przeziębienia. Przepis na katastrofę murowany – szczegóły opisano w Nature.

Tajemnicza choroba wątroby dzieci coraz mniej tajemnicza

Skoro adenowirusy są z nami od zarania ludzkości, dlaczego ujawniły swój negatywny wpływ na wątrobę dopiero teraz? Niestety, na to pośrednio miało wpływ zniesienie ograniczeń w komunikacji i lockdownów wynikających z pandemii COVID-19. Dzieci wracające do szkół i przedszkoli były bardziej podatne na infekcje niż w latach przedpandemicznych, bo ich akumulacja była wyższa. Dla małego odsetka najmłodszych, pojawienie się w organizmie więcej niż jednego patogenu jednocześnie, mogło okazać się nie do pokonania dla wątroby.

Prof. Charles Chiu z Division of Infectious Diseases, dyrektor Laboratorium Mikrobiologii Klinicznej UCSF, mówi:

Byliśmy zaskoczeni faktem, że infekcje, które wykryliśmy u tych dzieci, nie były spowodowane przez nietypowego wirusa, ale przez powszechne patogeny wirusowe wieku dziecięcego. To właśnie doprowadziło nas do spekulacji, że czas wybuchu epidemii był prawdopodobnie związany z naprawdę niezwykłymi sytuacjami, które przechodziliśmy z COVID-19 związanymi z zamknięciem szkół i przedszkoli oraz ograniczeniami społecznymi. To mogła być niezamierzona konsekwencja tego, czego doświadczyliśmy w ciągu ostatnich dwóch-trzech lat pandemii.

Naukowcy z UCSF wspierani przez CDC, mieli za cel znalezienie przyczyn choroby. Wykorzystali reakcję łańcuchową polimerazy (PCR) i sekwencjonowanie metagenomiczne do zbadania próbek osocza, krwi, wymazu z nosa i kału od 16 przypadków pediatrycznych z sześciu różnych stanów – Alabamy, Kalifornii, Florydy, Illinois, Karoliny Północnej i Dakoty Południowej. Porównano je z 113 próbkami kontrolnymi.

Choroba u dzieci rozwinęła się w wyniku współzakażenia, m.in. adenowirusem /Fot. CDC

Wyniki były jednoznaczne. AAV2 wykryto w 93 proc. przypadków, a ludzkie adenowirusy namierzono we wszystkich próbkach. Warto odnotować, że w 11 przypadkach wykryto specyficzny typ adenowirusa związany z zapaleniem żołądka i jelit (HAdV-41). Poza tym pojawiły się współzakażenia wirusami Epsteina-Barr, opryszczki i enterowirusami – aż w 85,7 proc. przypadków. To niespodziewane, ale bardzo logiczne wyjaśnienie zagadki ostrego zapalenia wątroby u dzieci. Potwierdziły to dwa równoległe badania z Wielkiej Brytanii, w których zidentyfikowano ten sam szczep AAV2.

Czytaj też: Tajemnicza choroba neurologiczna dzieci. Wcześniej wykryto ją u jednej z ras psów

Już same AAV są patogenami chorobotwórczymi i w pewnych grupach mogą być niebezpieczne. Nie wiadomo, dlaczego w pewnym momencie współzakażenia powszechnie występującymi patogenami dały efekt ostrego zapalenia wątroby – niewykluczone, że któryś z wirusów nabrał nowych właściwości (np. w wyniku zmienności genetycznej).

Przypadki ostrego zapalenia wątroby o nieznanej etiologii u dzieci ostatnio osłabły, ale nie zniknęły całkowicie. Nie wiadomo, czy kiedykolwiek sytuacja wróci do normy. Niestety, nie ma żadnych cudownych sposobów na ochronę swoich pociech – lekarze zalecają częste mycie rąk i pozostawanie w domu w przypadku choroby.