Badania przeprowadzone w lasach włoskich Dolomitów przynoszą zaskakujące wnioski: świerki nie tylko reagują na zaćmienie Słońca, lecz także – w pewnym sensie – je przewidują. Zespół badaczy z Włoch, Australii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii odkrył, że drzewa te zaczynają synchronizować swoją aktywność bioelektryczną na kilka godzin przed wystąpieniem zaćmienia. Sygnały zarejestrowane przez specjalnie skonstruowane czujniki były wyraźnie zharmonizowane, a dynamika tej synchronizacji osiągnęła maksimum właśnie w trakcie zjawiska. Co ciekawe, starsze drzewa wykazywały wcześniejsze i silniejsze reakcje, co może świadczyć o ich roli jako “pamięci środowiskowej” lasu.
Czytaj też: Mistrzowie przetrwania z Panamy. Zobacz, jak te drzewa oszukały naturę
Jak tłumaczy prof. Monica Gagliano z Southern Cross University w Australii:
Jesteśmy świadkami działania słynnej “leśnej sieci” w czasie rzeczywistym. To pokazuje, że las działa jak jeden organizm, reagując wspólnie, a nie jako zbiór przypadkowych jednostek.
Jak drzewa słuchają nieba
Pomiarów dokonywano przy użyciu autorskich czujników o niskiej mocy, odpornych na warunki terenowe. Urządzenia te, zamocowane bezpośrednio na pniach świerków pospolitych (Picea abies), rejestrowały zmiany bioelektryczne drzew w czasie rzeczywistym. Gdy badacze porównali dane z wielu punktów pomiarowych, okazało się, że sygnały poszczególnych drzew były nie tylko podobne, ale też zsynchronizowane w czasie. Proces ten nie przypominał prostej reakcji fizjologicznej – wskazywał raczej na koordynację, przypominającą zachowania stadne wśród zwierząt.
Czytaj też: W Brazylii drzewa dosłownie “uciekają” od upałów
Prof. Alessandro Chiolerio z Italian Institute of Technology zauważa, że zastosowane metody analityczne, w tym miary złożoności i elementy teorii pola kwantowego, pozwoliły uchwycić subtelną dynamikę synchronizacji drzew:
Nie obserwujemy tu tylko reakcji pojedynczych drzew. Widzimy orkiestrę zsynchronizowanych roślin – sieć organizmów działających jako spójna całość.
Wyniki badań wskazują, że drzewa starsze reagują szybciej i silniej niż młodsze. Naukowcy sugerują, że może to wynikać z ich “pamięci środowiskowej” – zdolności do przechowywania i przetwarzania sygnałów o zmianach w otoczeniu, które zachodziły w przeszłości. To one, niczym doświadczeni przewodnicy, mogą ostrzegać młodsze pokolenia przed zbliżającym się zjawiskiem, inicjując kaskadową reakcję w obrębie całej leśnej społeczności.
Prof. Monica Gagliano tłumaczy:
Ten mechanizm przypomina przekazywanie mądrości międzypokoleniowej. Drzewa nie tylko rosną obok siebie – one uczą się od siebie nawzajem i wspólnie adaptują do zmieniającego się środowiska.
Odkrycie może mieć istotne implikacje dla ochrony lasów. Jeśli starsze drzewa odgrywają kluczową rolę w synchronizacji i przekazywaniu sygnałów środowiskowych, ich wycinanie prowadzi nie tylko do utraty biomasy, ale też do “przerwania linii ekologicznej pamięci”. Chroniąc stare lasy, chronimy więc nie tylko ich fizyczną strukturę, ale również subtelne procesy, które umożliwiają przetrwanie całej biosfery w obliczu zmiennych warunków klimatycznych.
Badania opublikowano w czasopiśmie Royal Society Open wzbudzają żywą debatę wśród ekologów, botaników i neurobiologów roślin. Choć sceptycy wskazują na niewielką próbę badawczą (tylko kilka drzew), zespół autorów zapowiada rozszerzenie projektu i dalsze eksperymenty porównawcze.