Mimo iż czas pędzony przed ekranem może być relaksujący, a w niektórych sytuacjach nawet pożyteczny (jeżeli jest umiarkowany), dla niemowląt i małych dzieci to pułapka, w którą wyjątkowo łatwo można wpaść. Ekrany telewizorów, tabletów czy smartfonów odciągają nasze pociechy od aktywności fizycznej i ograniczają kreatywność, a nadużywane mogą zahamować rozwój kluczowych umiejętności.
Czytaj też: Próbujesz uspokoić dziecko przed ekranem telefonu lub tabletu? Nie tędy droga
Naukowcy z Drexel’s College of Medicine wykazali, że dzieci, które przed ukończeniem 2. roku życia spędzały więcej czasu na oglądaniu telewizji lub filmów w inny sposób (tablet, komputer, smartfon), były bardziej narażone na wystąpienie nietypowych zachowań przed 3. rokiem życia – takich jak “poszukiwanie wrażeń” i “unikanie wrażeń” – a prawdopodobieństwo wydaje się wzrastać wraz z czasem spędzanym przed ekranem w ciągu dnia. Szczegóły opisano w czasopiśmie JAMA Pediatrics.
Dla najmłodszych czas przed ekranem powinien być mocno ograniczony
Umiejętności przetwarzania sensorycznego odzwierciedlają zdolność organizmu do skutecznego i odpowiedniego reagowania na informacje i bodźce odbierane przez jego systemy sensoryczne, takie jak to, co maluch słyszy, widzi, dotyka i smakuje.
Czytaj też: Mozart dobrze działa na dzieci. W tych sytuacjach szczególnie warto go słuchać
Zespół zebrał dane dotyczące oglądania telewizji lub DVD przez niemowlęta i małe dzieci w wieku 12, 18 i 24 miesięcy w latach 2011–2014 z Krajowego Badania Dzieci (National Children’s Study) obejmującego 1471 dzieci w całych Stanach Zjednoczonych. Wyniki przetwarzania sensorycznego oceniano po 33 miesiącach za pomocą tzw. Infant/Toddler Sensory Profile (ITSP), kwestionariusza wypełnianego przez rodziców/opiekunów, zaprojektowanego w celu uzyskania wglądu w to, jak dzieci przetwarzają to, co widzą, słyszą i wąchają.
Opiekunów dzieci w wieku 12 miesięcy zapytano: “Czy Twoje dziecko ogląda telewizję i/lub DVD?”, natomiast w wieku 18 i 24 miesięcy pytanie zostało rozszerzone: “W ciągu ostatnich 30 dni, ile godzin dziennie Twoje dziecko oglądało średnio telewizor i/lub DVD?”
Po 12 miesiącach jakakolwiek ekspozycja na ekran w porównaniu z brakiem oglądania ekranu była powiązana z o 105 proc. większym prawdopodobieństwem wykazania “silnych”, zamiast “typowych” zachowań sensorycznych. Po 18 miesiącach każda dodatkowa godzina dziennego czasu spędzonego przed ekranem wiązała się z wzrostem o 23 proc. prawdopodobieństwa wystąpienia “silnych” zachowań sensorycznych związanych z późniejszym unikaniem wrażeń. Po 24 miesiącach każda dodatkowa godzina dziennego czasu spędzonego przed ekranem wiązała się z 20-procentowym wzrostem szans na “wysokie” poszukiwanie wrażeń, wrażliwość sensoryczną i unikanie wrażeń po 33 miesiącach.
Odkrycia te uzupełniają rosnącą listę niepokojących skutków zdrowotnych i rozwojowych związanych z czasem spędzonym przed ekranem u niemowląt i małych dzieci, w tym opóźnienia językowego, zaburzeń ze spektrum autyzmu, problemów behawioralnych, problemów ze snem, problemów z koncentracją i opóźnień w rozwiązywaniu problemów.
Prof. Karen Heffler z Drexel’s College of Medicine mówi:
Powtarzające się zachowania, takie jak te obserwowane w przypadku zaburzeń ze spektrum autyzmu, są silnie skorelowane z nietypowym przetwarzaniem sensorycznym. Przyszłe prace mogą ustalić, czy czas spędzany przed ekranem we wczesnym okresie życia może napędzać hiperłączność sensoryczną mózgu obserwowaną w zaburzeniach ze spektrum autyzmu.
Eksperci odradzają spędzania czasu przed ekranem u dzieci w wieku poniżej 18-24 miesięcy. Zaleca się ograniczenia czasowe korzystania z mediów cyfrowych przez dzieci w wieku 2-5 lat do nie więcej niż 1 godziny dziennie. Niestety, coraz mniej rodziców takich wytycznych przestrzega. Statystyki wskazują, że w 2014 r. dzieci przed 2. rokiem życia w Stanach Zjednoczonych spędzały przed ekranem średnio 3 godziny i 3 minuty dziennie, w porównaniu z 1 godziną i 19 minutami dziennie w 1997 r.