Badania cegły faraona Ahmose przynoszą zaskakujące wyniki
Po raz pierwszy w historii badacze mogli bezpośrednio analizować artefakty pochodzące z przełomowego okresu egipskiej historii. Z British Museum pozyskano próbki z cegły suszonej pochodzącej ze świątyni faraona Ahmose w Abydos. Równocześnie z Petrie Museum udostępniono lnianą tkaninę grobową królowej Satdjehuty oraz drewniane figurki uszebti z Teb. Przedmioty te przez dziesiątki lat czekały w muzealnych magazynach na moment, w którym technologia pozwoli na ich dokładne zbadanie.
Czytaj też: Podziemne anomalie w piramidzie Mykerinosa. Archeolodzy mówią o ukrytym przejściu
Najważniejszym odkryciem okazało się datowanie czystej słomy z cegły Ahmose, które dało wynik 3230 plus minus 60 lat w skali radiowęglowej. To znacznie późniejsza data niż dotychczasowe szacunki. Badacze zwrócili uwagę, że próbki zawierające mieszaninę różnych materiałów organicznych często dają zawyżone wyniki ze względu na obecność starszych zanieczyszczeń. Dlatego tak kluczowe było wyodrębnienie świeżej słomy, która trafiła do cegły bezpośrednio podczas jej produkcji.
Analiza izotopów węgla ujawniła dodatkowe szczegóły. Słoma w cegle Ahmose pochodziła z rośliny C4, prawdopodobnie turzycy lub papirusu. Natomiast figurki uszebti wykonano z drewna figowca sykomory, gatunku powszechnie używanego w starożytnym Egipcie. Te drobne informacje pomagają lepiej zrozumieć nie tylko chronologię, lecz również codzienne życie i materiały stosowane przez dawnych rzemieślników.
Erupcja wulkanu Thera wydarzyła się wcześniej niż przypuszczano
Wybuch wulkanu Thera na Santorini należy do najbardziej katastrofalnych wydarzeń w historii starożytnego świata. Eksplozja zniszczyła cywilizację minojską i pozostawiła ślady w całym basenie Morza Śródziemnego. Przez lata naukowcy próbowali synchronizować tę katastrofę z chronologią egipską, często umieszczając ją w czasach wczesnej 18. dynastii.
Najnowsze badania definitywnie obalają tę teorię. Nieskalibrowane daty radiowęglowe z Akrotiri na Santorini wskazują na średnią 3344 plus minus 8 lat, a podobne wyniki uzyskano z gałązki oliwnej znalezionej na wyspie oraz z osadów tsunami w Palaikastro. Wszystkie te daty są konsekwentnie wcześniejsze niż artefakty z końca 17. i początku 18. dynastii egipskiej. Modelowanie sugeruje, jakoby erupcja miała miejsce około 1608 roku p.n.e., a więc jeszcze przed zjednoczeniem Egiptu przez Ahmose. To ustalenie ma daleko idące konsekwencje. Przez lata część badaczy łączyła Stelę Burzy faraona Ahmose, opisującą gwałtowne zjawiska atmosferyczne, z erupcją Thery. Teraz wiemy, iż oba wydarzenia nie były synchroniczne. Stela prawdopodobnie dokumentuje zupełnie inne zjawiska, niezwiązane z eksplozją wulkanu.
Nowa chronologia wymusza zmianę spojrzenia na starożytność
Wyniki badań wspierają tzw. niską chronologię dla początku Nowego Państwa, jednocześnie potwierdzając wysoką chronologię dla Średniego Państwa. Ahmose rozpoczął panowanie jako władca 17. dynastii w Górnym Egipcie, zdominowanym przez Teby i Abydos. Dopiero po 25 latach i 4 miesiącach rządów, po pokonaniu Hyksosów, zjednoczył cały Egipt. Budowa jego świątyni i piramidy w Abydos nastąpiła prawdopodobnie około 22 roku jego panowania lub później. Badania genealogiczne prowadzone już wcześniej przez Bennetta sugerowały, iż między siódmym rokiem panowania Senusereta III z 12. dynastii a pierwszym rokiem Ahmose musiało upłynąć minimum 315 lat. Nowe datowanie radiowęglowe potwierdza te obliczenia i pokazuje, że Drugi Okres Przejściowy trwał znacznie dłużej niż dotychczas zakładano.
Czytaj też: 5200 tajemniczych otworów w peruwiańskich Andach. Naukowcy rozwikłali zagadkę Monte Sierpe
Znaczenie metodologiczne tych badań wykracza poza samą chronologię. Naukowcy udowodnili, jak istotne jest staranne przygotowanie próbek do datowania. Lniana tkanina z grobu królowej Satdjehuty dała datę około 80 lat starszą w skali radiowęglowej niż słoma z cegły Ahmose. To pokazuje, jak różne materiały mogą dawać odmienne wyniki i jak kluczowe jest ich właściwe zinterpretowanie. Nowe ustalenia zmuszają do przewartościowania nie tylko chronologii Egiptu, ale całego regionu śródziemnomorskiego. Interakcje między cywilizacjami, handel, wpływy kulturowe – wszystko to trzeba teraz umieścić w nowej ramie czasowej.