Powstała mapa mokradeł Europy. Pomoże chronić się przed powodziami

Takiej mapy Europy jeszcze nie było. Po połączeniu danych z 200 źródeł naukowcy stworzyli szczegółową mapę terenów podmokłych w krajach Unii Europejskiej. Dane o mokradłach są dostępne za darmo dla wszystkich, bez względu na to, czy tworzą prawo, projektują infrastrukturę, czy po prostu interesują się przyrodą.
mapa terenów podmokłych

Tyler Butler / Unsplash

European Wetland Map (EWM) powstała na podstawie najświeższych informacji na temat typów i rozmieszczenia terenów podmokłych. Informacje z różnych źródeł zostały połączone w jednym, czytelnym zbiorze, przy czym można obejrzeć mapę każdego kraju osobno. Najnowsza wersja EMW została opublikowana w ostatni dzień stycznia 2025 – w samą porę na Światowy Dzień Mokradeł, obchodzony 2 lutego w 95 krajach.

Oglądając mapy, można zapoznać się z rozmieszczeniem wód śródlądowych, mokradeł, przeróżnych typów torfowisk, gleb mułowych i torfowych.

mapa terenów podmokłych w krajach Unii Europejskiej

Czytaj też: Zaskakujące wyniki badań z Arktyki. Natura przestała być naszym sprzymierzeńcem

Dlaczego mokradła są ważne?

Bagna kojarzą nam się nieprzyjemnie, ale są kluczowe dla ochrony klimatu i bioróżnorodności. Zresztą chodzi nie tylko o mokradła, ale też o jeziora, stawy, podmokłe łąki, torfowiska, rozlewiska rzek, tereny zalewowe, lasy deszczowe, laguny, namorzyny, rafy koralowe, a nawet zbiorniki retencyjne i pola ryżowe, uprawiane przez ludzi. Jednym słowem wszystkie tereny, na których na stałe lub okresowo znajdują się znaczne zasoby wody.

Ekosystemy tego typu są szalenie różnorodne, ale to nie koniec ich zalet. Odgrywają bardzo ważną rolę w stabilizacji klimatu. Tereny podmokłe mogą ponadto zapewnić bezpieczeństwo ludziom, bo chłoną wodę jak gąbka. Mogą więc uchronić nas przed powodziami, które wywołuje szybko topniejący śnieg i gwałtowne ulewy. W strefie tropikalnej osłabiają nawet efekty tsunami. W czasie bez opadów zaś będą powoli oddawać zmagazynowaną wodę i zamienią się w zapasy drogocennego surowca. W wielu krajach zapewniają też inne zasoby, na czele z żywnością, oraz dają pracę okolicznym mieszkańcom.

Bujna roślinność przechwytuje ogromne ilości węgla z atmosfery, by związać go w biomasie i w glebie. To najbardziej „węglochłonne” ekosystemy, jakie możemy spotkać na planecie. Tym bardziej warto je chronić – dekonstrukcja terenu podmokłego nie tylko zakończy proces gromadzenia węgla, z czasem może ponownie uwolnić go do atmosfery. To zjawisko zachodzi na mokradłach w strefie arktyczno-borealnej z powodu zmian klimatycznych.

Czytaj też: Oto kolebka ludzkości. Nasi przodkowie wyszli z mokradeł Botswany

Po co nam mapa mokradeł?

Standaryzowana mapa mokradeł w kraju może przynieść mnóstwo korzyści podczas planowania. Przede wszystkim przyda się, gdy w grę wchodzi infrastruktura i budownictwo. Mając do dyspozycji mapę tego typu, można ocenić ryzyko zniszczenia dróg i budynków przez powodzie, a także wybrać bezpieczne miejsca pod nowe inwestycje. Chodzi nie tylko o to, by nowe obiekty nie zostały zniszczone, ale też by nie miały negatywnego wpływu na te już istniejące.

Odpowiednia gospodarka zasobami naturalnymi zapewni właściwą retencję wody i sprawi, że gwałtowne zjawiska pogodowe będą znacznie mniej uciążliwe dla ludzi. Być może gdyby specjaliści regularnie przyglądali się takim danym, uniknęlibyśmy licznych katastrof, jak powodzie na Ziemi Kłodzkiej z września 2024.

Mapa mokradeł na terenie Polski

EWM przyda się także na wyższych szczeblach Unii Europejskiej. Prawodawcy mogą skorzystać ze świeżych danych podczas tworzenia nowych ustaw chroniących bioróżnorodność i dyktujących warunki odbudowy środowiska naturalnego. Gdy chodzi o zapobieganie zmianom klimatycznym, podejście naukowe jest jedyną skuteczną drogą, a tu mamy twarde dane.

Z wiedzy, jaką niesie EWM, skorzystać mogą także właściciele ziemi. Działki mogą graniczyć lub pokrywać się z mokradłami, nawet jeśli na pierwszy rzut oka nie widać na nich niczego szczególnego, bo teren został osuszony. W krajach Europy nie brakuje takich miejsc, a warto przywrócić je do stanu pierwotnego, jeśli będzie to możliwe i praktyczne.

EWM niesie też nieocenioną wartość dla miłośników przyrody. 40 proc. gatunków roślin i zwierząt naszej planety żyje lub rozmnaża się na terenach podmokłych. Wiele z nich może przetrwać wyłącznie tam. Wycieczka nad rzekę lub na torfowisko to szansa na obserwację szalenie interesującego ekosystemu.

Warto więc zapoznać się z rozmieszczeniem mokradeł i podjąć się ich ochrony. Zamiast osuszać tereny podmokłe, powinniśmy dbać o to, by było ich jak najwięcej.