Odkrycie pod powierzchnią słonej wody
Zespół pod kierownictwem Eckarta Meiburga z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Barbara oraz Nadava G. Lensky’ego z Izraelskiej Służby Geologicznej dokonał niecodziennej obserwacji. Badania opublikowane w specjalistycznym czasopiśmie ujawniają, iż Morze Martwe może być jedynym miejscem na globie, gdzie powstawanie potężnych złóż solnych można śledzić na żywo.
Czytaj też: Ganges znika w oczach. Tak wysokiego tempa wysychania jeszcze nie notowano
Te duże złoża w skorupie ziemskiej mogą mieć wiele, wiele kilometrów poziomo i ponad kilometr grubości w kierunku pionowym. Jak one powstały? Morze Martwe jest naprawdę jedynym miejscem na świecie, w którym możemy dziś badać mechanizm ich powstawania – wyjaśnia Meiburg
Morze Martwe to najniżej położony punkt na Ziemi i jednocześnie najbardziej zasolony akwen. Jako jezioro terminalne, pozbawione odpływu, traci wodę wyłącznie przez parowanie, co prowadzi do stałego wzrostu stężenia soli. Te specyficzne warunki tworzą idealne środowisko dla procesów, które gdzie indziej trwają epoki geologiczne.
Mechanizm tworzenia solnych gigantów
Przełomem w zrozumieniu zjawiska było odkrycie tzw. solnego śniegu w 2019 roku. Proces ten, polegający na opadaniu drobnych kryształków soli na dno, początkowo wiązano wyłącznie z chłodniejszymi miesiącami. Okazało się jednak, że latem również zachodzą warunki sprzyjające krystalizacji. Silne nasłonecznienie ogrzewa wierzchnie warstwy wody, intensyfikując parowanie i zwiększając zasolenie. Tymczasem głębsze partie pozostają chłodniejsze, tworząc wyraźną granicę między warstwami. To właśnie te różnice temperatur i gęstości napędzają cały proces. Prawdziwy zwrot nastąpił w latach 80. ubiegłego wieku, kiedy zmiany w dopływie wód rzecznych przekształciły jezioro z systemu meromiktycznego w holomiktyczny. Oznacza to, że zamiast stabilnych warstw wody o różnej temperaturze i zasoleniu, Morze Martwe zaczęło doświadczać sezonowych mieszań.
Procesy obserwowane dziś w Morzu Martwym przypominają wydarzenia sprzed milionów lat, kiedy Morze Śródziemne odcięte od oceanu zaczęło gwałtownie wysychać. Podczas tzw. kryzysu messyńskiego doszło do zamknięcia Cieśniny Gibraltarskiej, co uruchomiło mechanizm podobny do dzisiejszych obserwacji.
Czytaj też: 85 nowych jezior odkrytych pod lodem Antarktydy. Satelita ujawnił ukryte systemy wodne
Zawsze istniał jakiś dopływ z Północnego Atlantyku do Morza Śródziemnego przez Cieśninę Gibraltarską. Ale kiedy ruchy tektoniczne zamknęły Cieśninę Gibraltarską, nie było już dopływu wody z Północnego Atlantyku – dodaje Meiburg
Współczesne badania mogą rzucić nowe światło na to, jak wybrzeża reagują na zmiany poziomu mórz. W kontekście postępujących zmian klimatycznych zrozumienie tych mechanizmów staje się szczególnie cenne, choć nie należy przeceniać bezpośredniego przełożenia na globalne prognozy.
Przyszłość badań i ich ograniczenia
Możliwość obserwowania procesów geologicznych w skali ludzkiego życia to niezwykła okazja, ale też wyzwanie. Naukowcy podkreślają, że choć Morze Martwe stanowi unikalne naturalne laboratorium, wyniki badań należy interpretować z ostrożnością. Różnice w skali i warunkach pomiędzy tym akwenem a oceanami są znaczące. Obserwacje prowadzone w Izraelu i Jordanii mogą przyczynić się do lepszego zrozumienia historii Ziemi, dodatkowo pomagając w przewidywaniu przyszłych zmian. To przykład jak lokalne zjawiska mogą informować o globalnych procesach. Badania nad solnymi złożami Morza Martwego ujawniają kolejne sekrety naszej planety. Procesy, które wydawały się należeć do odległej przeszłości, okazują się działać tu i teraz – wystarczy tylko wiedzieć, gdzie szukać.